Πόσοι στ’ αλήθεια άνθρωποι κατάφεραν, χρόνια μετά τον θάνατό τους, να είναι παρόντες στην καθημερινή ζωή εκατομμυρίων συνανθρώπων τους, όλων των εθνοτήτων, σ’ όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη, σαν να είναι μέλη μιας ανείπωτα μεγάλης οικογένειας; Τι είναι άραγε εκείνο που είχε ο Ερνέστο Τσε Γκεβάρα, το οποίο τον κρατά ολοζώντανο στην τρέχουσα πραγματικότητα, σαράντα δύο ολόκληρα χρόνια μετά τη δολοφονία του;

Πόσοι στ’ αλήθεια άνθρωποι κατάφεραν, χρόνια μετά τον θάνατό τους, να είναι παρόντες στην καθημερινή ζωή εκατομμυρίων συνανθρώπων τους, όλων των εθνοτήτων, σ’ όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη, σαν να είναι μέλη μιας ανείπωτα μεγάλης οικογένειας; Τι είναι άραγε εκείνο που είχε ο Ερνέστο Τσε Γκεβάρα, το οποίο τον κρατά ολοζώντανο στην τρέχουσα πραγματικότητα, σαράντα δύο ολόκληρα χρόνια μετά τη δολοφονία του; Σίγουρα υπήρξε κάτι παραπάνω από ήρωας, κάτι περισσότερο από επαναστάτης, κάτι απέραντα γοητευτικό, που πιθανόν να μην έχει να κάνει μ’ όλα αυτά που χαρακτηρίζουν έναν ξεχωριστό άνθρωπο. Ίσως είναι το μοναδικό είδωλο που ξεπέρασε την εικόνα του, το μοναδικό είδωλο που αδιαφόρησε για την εικόνα του. Ίσως να υπήρξε αυτός μόνο που δεν υποκρίθηκε απέναντι στον εαυτό του, που έζησε αυθόρμητα τον ρυθμό της ύπαρξής του. Σίγουρα όμως, είναι αυτός που, αντικρίζοντάς τον και μόνο, γινόμαστε καλύτεροι άνθρωποι, μπορούμε να σταθούμε δίπλα του σαν φίλοι, μπορούμε να συγκινηθούμε απρόσκοπτα, γιατί ένας τόσο καθημερινός άνθρωπος – που θα μπορούσε να είναι ο φίλος μας ή ακόμα κι εμείς οι ίδιοι – κατέκτησε το μεγαλείο ζώντας με ακαταμάχητη φυσικότητα τη ζωή του, αλλά κυρίως τα όνειρά του, πρωτίστως δε την ιδεολογία του, την οποία διαμόρφωνε μέσα από την παρατήρηση, τη ζωή και τη μελέτη!

Ποτέ άλλοτε ο θάνατος δεν δικαίωσε τόσο πολύ τη ζωή. Ποτέ άλλοτε μια δολοφονία δεν χάρισε τόσο γενναιόδωρα την αθανασία. Πρόκειται για τη μοναδική περίπτωση του Ερνέστο Τσε Γκεβάρα, του αιώνια νέου και αμετανόητου επαναστάτη, ενός παγκόσμιου ήρωα, που το μεγάλο του προσόν υπήρξε το ότι ξεπέρασε μιαν ανίκητη ανθρώπινη ιδιότητα: την ιδιοτέλεια.

Ονειροπόλος, οραματιστής, άνθρωπος πέρα για πέρα, με σάρκα και οστά, γεμάτος αγάπη για τον κόσμο, με το παράδειγμά του έγινε το παγκόσμιο σύμβολο του αγωνιζόμενου ανθρώπου, ενσάρκωσε όσο κανένας άλλος το όραμα ενός δικαιότερου κόσμου, προσωποποίησε την ελπίδα για τους αδύνατους. Μιλάμε για μια χαρισματική προσωπικότητα που είχε το σθένος να αντισταθεί στη σαρωτική γοητεία της εξουσίας.

Ούτε στον χειρότερό τους εφιάλτη δεν θα μπορούσαν να φανταστούν οι υπεύθυνοι της δολοφονίας του Τσε, καθώς έστεκαν θλιβεροί και αμήχανοι πάνω από το άψυχο σώμα του, ότι ο θάνατός του θα του χάριζε την εντονότερη παρουσία στη ζωή και στην καθημερινότητα των ανθρώπων όλης της γης.

Η μορφή του είναι ίσως η πιο αναγνωρίσιμη μορφή στον πλανήτη και δύσκολα περνά μέρα δίχως κάπου να τον συναντήσουμε, κάπως να συγκινηθούμε, αλλά κυρίως να κρατή- σουμε, ο καθένας με τον τρόπο του, ζωντανό το όραμα ενός καλύτερου κόσμου. Πιο ζωντανός από ποτέ, ο Τσε κατάφερε να αγαπηθεί διαχρονικά από τις επόμενες γενιές σαν ένα σύμβολο που μπορεί κανείς να του έχει εμπιστοσύνη. Κυρίως, ο Τσε δεν εξαγοράστηκε, δεν πρόδωσε τα λόγια του, δεν έφτασε στο σημείο να απολο γηθεί. Υπήρξε ο εκφραστής των εκλεκτότερων στιγμών του ανθρώπου, του απλού καθημερινού ανθρώπου, που θέλει να πιστέψει, που θέλει να μείνουν ζωντανές οι ελπίδες του για το μέλλον, διεκδικώντας ένα ευτυχές παρόν. Σαράντα δυο χρόνια μετά τον θάνατό του και ύστερα από σαρωτικές αλλαγές της πραγματικότητας, η ανθρωπότητα ξαναστρέφει, με περισσότερη ένταση, το βλέμμα της εκεί που ξεχάστηκε… στην ιδέα της οικοδόμησης ενός κόσμου, αυτή τη φορά πραγματικά σοσιαλιστικού.

Η μεγάλη συγκυρία

[…] Ένα πολιτικό γεγονός είναι ότι γνώρισα τον Φιντέλ Κάστρο, τον Κουβανό επαναστάτη, έναν πανέ- ξυπνο νεαρό, πολύ σίγουρο για τον εαυτό του και με εξαιρετικό θάρρος. Πιστεύω ότι η συμπάθεια ήταν αμοιβαία […] Τσε Γκεβάρα (Μεξικό, τέλη του 1954)

Το 1954, ο εικοσιεξάχρονος Ερνέστο Γκεβάρα ντε λα Σέρνα συναντά στο Μεξικό τον Φιντέλ Κάστρο και τον αδελφό του Ραούλ. Είναι μια γνω- ριμία καθοριστική για το μέλλον τους – και για το μέλλον της επανάστασης στην Κούβα, αλλά και της παγκόσμιας επανάστασης, έτσι όπως την οραματίστηκε ο Τσε…

Όλα άρχισαν σαν μια τρέλα που δεν είχε καμιάν ελπίδα. Στις 2 Δεκεμβρίου του 1956, ο Φιντέλ Κάστρο, ένας άσημος δικηγόρος, μαζί με άλλους 81 παλαβούς συντρόφους του, αποβιβάστηκαν στην Κούβα με το μικρό πλοιάριο «Γκράνμα» που τους μετέφερε κοντά στην πόλη Μανζανίλο. Λίγους μήνες αργότερα ξεκινά το κίνημα της 26ης Ιουλίου. Είναι μια πορεία γεμάτη ηρωισμούς, αγώνες και αίμα, με στόχο την ανατροπή του δικτάτορα Μπατίστα. Η Πρωτοχρονιά του 1959 βρίσκει τον Φιντέλ και τον Τσε να μπαίνουν στην Αβάνα και τον Μπατίστα έντρομο να εγκαταλείπει την πόλη.

Σε μιαν εποχή που οι καταιγιστικές εξελίξεις σαρώνουν εντυ- πώσεις, πρόσωπα και γεγονότα, ο μύθος της επανάστασης στην Κούβα παραμένει ακλόνητος 50 χρόνια μετά, σαν ένα οχυρό, κρατώντας ζωντανή την ελπίδα στις νεκρωμένες συνειδήσεις ενός «ρεαλιστικού» κόσμου που παραδέρνει στο κυνήγι του άκρατου κέρδους, καταστρέφοντας τον άνθρωπο, τον πολιτσμό και τη φύση.