Από τις αρχές της μεταπολίτευσης, το 1975, με τη δολοφονία από τη 17 Νοέμβρη του επικεφαλής της CIA στην Ελλάδα Ρίτσαρντ Γουέλς ώς και τα πρόσφατα γεγονότα στο Πέραμα με τους νεοναζί κακοποιούς της Χρυσής Αυγής

Δημήτρης Ψυχογιός
Εκδόσεις: Επίκεντρο,
σελ.: 266

Από τις αρχές της μεταπολίτευσης, το 1975, με τη δολοφονία από τη 17 Νοέμβρη του επικεφαλής της CIA στην Ελλάδα Ρίτσαρντ Γουέλς ώς και τα πρόσφατα γεγονότα στο Πέραμα με τους νεοναζί κακοποιούς της Χρυσής Αυγής που επιτέθηκαν σε αφισοκολλητές του ΚΚΕ με σαφή δολοφονική πρόθεση αλλά και την αποτρόπαια δολοφονία του Παύλου Φύσσα στην Αμφιάλη, η Ελλάδα σταθερά βιώνει φαινόμενα πολιτικής βίας, τα οποία αντιμετωπίζονται από ένα πολιτικό σύστημα – που στην ουσία αναπαράγει τη βία και την υποθάλπει – με τη στερεότυπη δήλωση «καταδικάζουμε τη βία από όπου κι αν προέρχεται»… Ωστόσο, ελάχιστες φορές έχουμε αναρωτηθεί ως κοινωνία από πού πραγματικά προέρχεται αυτή η βία. Σε αυτήν την αναπάντητη από το πολιτικό σύστημα ερώτηση έρχεται να απαντήσει με σοβαρότητα και επάρκεια αυτό το βιβλίο. Πριν από όλα, ο συγγραφέας κάνει μιαν απλή όσο και θεμελιώδη διαπίστωση, η οποία – αν και κραυγαλέα – δεν έχει αξιοποιηθεί ως ουσιαστικό τεκμήριο για να κατανοήσουμε σε όλο το εύρος και το βάθος το πρόβλημα της πολιτικής βίας στη χώρα μας: «Η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα της Ευρώπης όπου έγινε εμφύλιος και δικτατορία μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο».
Τα κατά καιρούς βίαια φαινόμενα συνήθως αρκούμαστε να τα ερμηνεύουμε μέσα από την τρέχουσα επικαιρότητα. Έτσι, δεν λείπουν οι εύκολες εξηγήσεις, αυτές που καλύπτουν τις τρέχουσες ανάγκες ώσπου να ξεχαστεί το θέμα και έως ότου να επανεμφανιστεί για να επαναληφθούν οι ίδιες προσεγγίσεις. Σε περιόδους ευμάρειας, για παράδειγμα, έχουμε… το φαινόμενο να ισχύουν οι ίδιοι λόγοι που γενούν τη βία με εκείνους που αντιστοιχούν σε περιόδους ένδειας. Κατά καιρούς ακούμε διάφορες αποσπασματικές εξηγήσεις γύρω από τις αιτίες που γενούν τη βία. Μια είναι ότι φταίει η ιδεολογική επικράτηση της Αριστεράς. Αυτή, ωστόσο, η άποψη μοιάζει να μην προσμετρά στην αναλυτική της προσέγγιση την πολιτική βία της δικτατορίας που είχε προηγηθεί και φυσικά ούτε την πολύ επαχθέστερη βία του Εμφυλίου, την οποία άσκησαν οι νικητές στους ηττημένους για δυο συναπτές δεκαετίες. Ο Εμφύλιος ενδημεί στη μεταπολιτευτική Ελλάδα ισχυρότερα από ό,τι η ανάμνηση της πιο πρόσφατης δικτατορίας των συνταγματαρχών.
Ο συγγραφέας επιχειρεί να απαντήσει μέσα από ένα πιο σύνθετο σκεπτικό που να συνυπολογίζει τα κοινωνικά – πολιτικά γεγονότα στην ιστορική τους συγκυρία ταυτόχρονα όμως και μέσα από τις ιδιαίτερες πολιτισμικές καταβολές μας.
Το ενδιαφέρον είναι ότι σε αυτήν την κληρονομιά της βίας πρέπει να συνυπολογίσουμε για την καλύτερη και ευρύτερη κατανόησή της τη συστηματική ρητορική του μίσους που ανέπτυξε το πολιτικό μας σύστημα ως πολιτική αντιπαράθεση. Επίσης, καλό είναι να ληφθεί υπ’ όψιν και η «αγωνιστική ανάγνωση της Ιστορίας», την οποία η Δεξιά αναδεικνύει ως «πολεμική Αρετή των Ελλήνων» και η Αριστερά ως «αντιστασιακό ήθος του ελληνισμού». Αν κατανοήσουμε αυτήν την παράμετρο που βάζει ο συγγραφέας, τότε θα κατανοήσουμε και το γιατί διαρκώς και αενάως «δικαιώνεται» κάποιος αγώνας και κάθε εκπρόσωπος στη διαβάθμιση της εξουσίας αισθάνεται ότι αποτελεί κρίκο μιας αγωνιστικής αλυσίδας δεξιόστροφης ή αριστερόστροφης ανάλογα με τα συμφέροντα του καθενός «αγωνιστή». Στη χώρα μας κάθε κόμμα και κάθε πολιτικός φορέας είναι έτοιμος για έναν «ανένδοτο αγώνα» προκειμένου να μην ανοιχτούν τα κλειστά επαγγέλματα, να μη διευρυνθεί το ωράριο των κομμωτηρίων, ενάντια στον ΧΥΤΑ της Κερατέας. Ο ανένδοτος δε πάντα εξαγγέλλεται εις ανάμνηση ενός παλιότερου εθνικού η πολιτικού κατορθώματος. Ενδεικτική όλων αυτών είναι η «πολιτική… καθαρότητα» των πολιτικών που στη χώρα μας σημαίνει την πλήρη αδυναμία στοιχειώδους διαπραγμάτευσης.
Το βιβλίο χωρίζεται σε δυο μέρη και στοχεύει στο να αναδείξει τρόπους προσέγγισης και ερμηνείας γεγονότων που σχετίζονται με την πολιτική βία στις διάφορες μορφές της.

Ξενοφών Μπρουντζάκης