Ο αρχαιοελληνικός κόσμος, του οποίου η παρακμή σημαίνει το τέλος της πόλης – κράτους, βρίσκει τη διάδοχη κατάστασή του στο βασίλειο των Μακεδόνων του Φιλίππου του Β’, και αναπτύσσεται με πρωτοφανή ταχύτητα στην αυτοκρατορία του Αλέξανδρου

Πωλ Βεν
Μετάφραση: Ειρήνη Μητούση
Εκδόσεις: Εστία
Σελ.: 1.028

Ο αρχαιοελληνικός κόσμος, του οποίου η παρακμή σημαίνει το τέλος της πόλης – κράτους, βρίσκει τη διάδοχη κατάστασή του στο βασίλειο των Μακεδόνων του Φιλίππου του Β’, και αναπτύσσεται με πρωτοφανή ταχύτητα στην αυτοκρατορία του Αλέξανδρου με τη διάδοση του ελληνικού πολιτισμού μέσω της γλώσσας και της τέχνης σε ολόκληρο τον τότε γνωστό κόσμο. Η εμφάνιση των Ρωμαίων στο ιστορικό προσκήνιο σαν διάδοχη δύναμη είναι μια καθοριστική στιγμή, κυρίως γιατί ίσως για πρώτη και τελευταία φορά στην ιστορία ο νικητής αναγνωρίζει την πολιτισμική ανωτερότητα του ηττημένου ενσωματώνοντας αβίαστα στον πολιτισμό του θεσμούς και ήθη, αλλά και όλες εκείνες τις αισθητικές αξίες που καθιέρωσαν την υπεροχή του ελληνικού τρόπου ζωής ως ακαταμάχητου πρότυπου.
Έτσι, ο συγγραφέας επιλέγει να τιτλοφορήσει το ογκώδες αυτό ιστορικό έργο με ιστορική ακρίβεια χαρακτηρίζοντας τη ρωμαϊκή αυτοκρατορία ως ελληνορωμαϊκή. Πριν από όλα, στις κατακτημένες περιοχές που όριζαν την αχανή αυτοκρατορία υπήρχαν δυο επίσημες γλώσσες: η λατινική, που ήταν σε χρήση κυρίως στο μισό δυτικό της αυτοκρατορίας, και η ελληνική, που ήταν κοινή «παγκόσμια» γλώσσα στις περιοχές που κάλυπταν την ανατολική Μεσόγειο και την Εγγύς Ανατολή.
Οι Ρωμαίοι το δίχως άλλο έδειξαν εντυπωσιακή ευκολία στο να αφομοιώσουν έναν άλλον πολιτισμό, πράγμα που δεν μπορεί να καταστεί αλλιώς κατανοητό παρά μόνο σαν αποτέλεσμα ιδιαίτερης ευφυΐας και πνευματικής ανωτερότητας. Έτσι, στη διάρκεια των δυο τελευταίων προ Χριστού αιώνων και αφού είχαν καταφέρει με θαυμαστή ευκολία να εξελληνιστούν, οι Ρωμαίοι διέδωσαν τον ελληνικό πολιτισμό στις κατακτημένες δυτικές επαρχίες της αυτοκρατορίας.
Το ελληνικό στυλ κυριαρχούσε παντού, τόσο στην αρχιτεκτονική όσο και στο περιεχόμενο της παιδείας, όπου η ρητορική και η φιλοσοφία ήταν θεμελιώδη μαθήματα. Κατά έναν τρόπο, ο ελληνισμός λειτουργούσε ως κοινός παρονομαστής σε όλη την αυτοκρατορία, χαρίζοντας την ομοιογένεια ανάμεσα σε λαούς που δύσκολα θα έβρισκαν κοινό βηματισμό – αν μάλιστα σκεφτεί κανείς ότι η αυτοκρατορία περιλάμβανε από γαλατικούς πληθυσμούς ώς και αφρικανικούς. Ακόμα και η αρχαιοελληνική θρησκεία έβρισκε κοινά πεδία με αντίστοιχες διάσπαρτες θρησκείες των λαών της αυτοκρατορίας.
Ταυτόχρονα, οι Ρωμαίοι ανέπτυξαν ένα αξεπέραστο δίκαιο μέσα από το οποίο ασκούσαν την εξουσία τους από τη Ρώμη ώς τις εσχατιές της αυτοκρατορίας. Ωστόσο, αυτό που πρέπει να καταστεί σαφές είναι ότι ο εξελληνισμένος Ρωμαίος δεν ήταν για κανέναν λόγο λιγότερο Ρωμαίος. Αντίθετα ο Ρωμαίος πολίτης είχε μια ξεκάθαρη «εθνική» ταυτότητα που τον διαφοροποιούσε από κάθε άλλο πολίτη της αυτοκρατορίας. Σημείο καθοριστικό για τη μορφή και το περιεχόμενο της αυτοκρατορίας υπήρξε η εμφάνιση και σταδιακή επικράτηση του χριστιανισμού, της νέας αυτής θρησκείας, η οποία με τη σειρά της αφομοίωσε τα πιο συμβατά με την κοσμοθεωρία της στοιχεία του αρχαίου κόσμου για να φτιαχτεί αυτό το περίεργο και απίθανο μείγμα που θα καθόριζε τη μετέπειτα πορεία του δυτικού πολιτισμού.
Το πολύ ενδιαφέρον στοιχείο αυτού του ογκώδους αλλά εύκολου στην ανάγνωση και κατανόηση τόμου είναι η μεθοδολογία που ακολουθεί ο συγγραφέας, ο οποίος μέσα από απίθανες λεπτομέρειες, από την καθημερινότητα της αυτοκρατορίας μέχρι τις περίεργες ιδιαιτερότητες και συνήθειες, αναδεικνύει το μείζον, το ουσιαστικό, το ιστορικά καθοριστικό, πράγμα που χαρίζει μια σπάνια για παρόμοιο ανάγνωσμα γοητευτική παράμετρο.
Ταυτόχρονα, μέσα από τα πολύτιμα και πρωτότυπα συμπεράσματα που αφορούν σε εκείνο το καθοριστικό κομμάτι της Ιστορίας, στη διαμόρφωση του σύγχρονου κόσμου, ο αναγνώστης έχει τη συγκριτική ευχέρεια να αντιληφθεί τη σημερινή παγκοσμιοποίηση με ιστορικά προηγούμενα. Άλλωστε, αυτός είναι και ο επιθυμητός στόχος κάθε ιστορικού αναγνώσματος: η αναγωγή τού παρελθόντος χρόνου στον παρόντα.

Ακολουθήστε το topontiki.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν.