Στον δρόμο για το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο η ελληνική οικονομία πρέπει να στηριχθεί από τις ελληνικές τράπεζες, καθώς θα είναι ο πρώτος τομέας στον οποίο θα επιχειρηθεί αναμόρφωση, όπως συνέβη και στο παρελθόν. Εκ των πραγμάτων το νέο μοντέλο της ελληνικής οικονομίας θα σημάνει και νέο χάρτη στις τράπεζες.

Στον δρόμο για το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο η ελληνική οικονομία πρέπει να στηριχθεί από τις ελληνικές τράπεζες, καθώς θα είναι ο πρώτος τομέας στον οποίο θα επιχειρηθεί αναμόρφωση, όπως συνέβη και στο παρελθόν. Εκ των πραγμάτων το νέο μοντέλο της ελληνικής οικονομίας θα σημάνει και νέο χάρτη στις τράπεζες. Παρότι ο εναγκαλισμός και το «πακέτο» από το κράτος δεν επιτρέπει τώρα κινήσεις, η εξαγορά των μετοχών από το κράτος θα σημάνει και την εκκίνηση των διαδικασιών της συγκέντρωσης των τραπεζών.

Βεβαίως, η κυβέρνηση πρέπει να έχει υπόψη ότι το άνοιγμα του ανταγωνισμού για τις ξένες τράπεζες είναι καλοδεχούμενο, μέχρι του σημείου που δεν θα επηρεάζεται ο δανεισμός των ελληνικών επιχειρήσεων. Αυτή πρέπει να είναι η βασική αρχή, δηλαδή ισχυρές ελληνικές τράπεζες – κρατικές ή ιδιωτικές – που θα ανταγωνίζονται τις όποιες ξένες υπάρχουν. Ρόλο στη νέα εποχή θα παίξουν και οι τραπεζίτες, γι’ αυτό σήμερα το «Π» παρουσιάζει ορισμένους από τους πρωταγωνιστές που θα μας απασχολήσουν τα επόμενα χρόνια.

Γεώργιος Προβόπουλος:

Αποτελεσματικός και πιστός στις αρχές του

Όλοι όσοι πυροβολούν τόσο εύκολα τον Γ. Προβόπουλο – ακόμη και για την πρόσφατη ανεκδιήγητη υπόθεση των ομολόγων – σίγουρα δεν κοίταξαν ποτέ τη διαδρομή του. Κατά κοινή ομολογία η ανάληψη της θέσης του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος το 2008 αποτέλεσε το ξεκίνημα μιας νέας εποχής: όλοι γνώριζαν παρασκηνιακά πως η μακρά θητεία τού προηγούμενου διοικητή την είχε εκτροχιάσει από τον βασικό της ρόλο, την εποπτεία των τραπεζών.

Ο Προβόπουλος, που κατάγεται από τη Φθιώτιδα, δεν είναι τυχαίος. Μεγάλωσε στον Πειραιά, τελείωσε το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και πήρε μεταπτυχιακά ΜΑ και PHD από το Πανεπιστήμιο του Έσεξ. Το ότι αργότερα έγινε καθηγητής επίσης δεν ήταν τυχαίο, όπως και η βράβευσή του για οικονομικά βιβλία και μελέτες. Δούλεψε στην κεντρική τράπεζα και γνωρίζει εκ των έσω τα προβλήματα.

Τυχαίο δεν ήταν επίσης ότι, εκτός από τη θητεία του ως υποδιοικητή στην ΤτΕ, δούλεψε ως σύμβουλος πλάι στον πατριάρχη των τραπεζιτών, τον Ι. Κωστόπουλο της Alpha Bank. Ποτέ δεν έκρυψε τις φιλελεύθερες απόψεις του, ενώ η περίπτωση της Εμπορικής Τράπεζας απέδειξε ότι και αποτελεσματικός είναι και ότι δεν υποχωρεί από τις αρχές του. Κατάφερε να επιλύσει το ασφαλιστικό της Εμπορικής και συγκρούστηκε τόσο με τους Γάλλους της Credit Agricole όσο και με τον τότε υπουργό Οικονομίας Γ. Αλογοσκούφη. Το «άγος» της Εμπορικής λύθηκε: την αγόρασαν οι Γάλλοι.

Αργότερα ο συμμαθητής και φίλος του Μιχάλης Σάλλας τον κάλεσε στην Τράπεζα Πειραιώς, όπου εργάστηκε επιτυχημένα ως αντιπρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος. Όμως, αντί να πάει στα Κύθηρα για να ηρεμήσει, διάλεξε τα δύσκολα. Η κλήση του για την Τράπεζα της Ελλάδος είναι αυτό που λένε «ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση». Κατηγορήθηκε για πολλά, όπως για τα στοιχεία του ελλείμματος του 2009, ότι διαθέτει διαύλους με τον Αντώνη Σαμαρά και παλαιότερα με τον Γ. Σουφλιά, για τους τεράστιους μισθούς και για τα bonus που κληρονόμησε και διατήρησε για πολλά στελέχη της τράπεζας και για τον εαυτό του.

Δεν είναι λίγοι βέβαια οι «πράσινοι» που εξαπολύουν βολές εναντίον του και πολύ θα ήθελαν να προκαλέσουν την αντικατάστασή του… Κατά καιρούς δέχεται και προσωπικές επιθέσεις (ανασύρουν κάποιοι κατά καιρούς ότι η κόρη του είναι πετυχημένη σχεδιάστρια μόδας), όμως φαίνεται, πέραν της έντασης που δημιουργήθηκε με την κυβέρνηση και με τον πρωθυπουργό για το θέμα του ελλείμματος, ότι ο ρόλος που θα παίξει στις συγχωνεύσεις τραπεζών θα είναι καθοριστικός. Ένα κορυφαίο ζήτημα που εκ των πραγμάτων θα ξεκινήσει από το φετινό καλοκαίρι, όσο κι αν φαίνεται παράδοξο.

Απόστολος Ταμβακάκης: Θα αναλάβει τα ηνία

Όταν είσαι σύμβουλος του καθηγητή Σπύρου Λάτση στη Γενεύη για τον όμιλο EFG Eurobank και εγκαταλείπεις αυτή τη θέση για να αναλάβεις την πρώτη εταιρεία στη χώρα, την Εθνική Τράπεζα, σίγουρα είσαι άνθρωπος που του αρέσουν οι προκλήσεις. Εκεί που σου λένε όλοι να στρίψεις δεξιά, εσύ στρίβεις αριστερά για να εκπλαγείς, όπως θα έλεγε ο manager των Sex Pistols Μalcom MacClaren. Το παρελθόν του άλλωστε δείχνει ότι γνωρίζει να «στρίβει». Από τη Mobil, την Εθνική, την ABN-Amro, τον Παναθηναϊκό, βρέθηκε χρόνια μετά στον όμιλο Λάτση.

Η Εθνική Τράπεζα δεν είναι μια οποιαδήποτε εταιρεία. Αυτός που ηγείται οφείλει να έχει μια ατζέντα, που να εκφράζει όσους του έδωσαν τη θέση. Απ’ ό,τι φαίνεται αυτά εκπληρώθηκαν και ο Ταμβακάκης επέστρεψε στην Ελλάδα, ενώ θα μπορούσε να μην πληρώνει καν… εφορία, ως κάτοικος εξωτερικού.

Οι κακές «γλώσσες» επέμεναν ότι ο ορισμός του συνοδεύτηκε και από μια μεγάλη συμφωνία της κυβέρνησης με τον όμιλο Λάτση. Ακόμη κι αν έγινε αυτό, ο Ταμβακάκης έχει την ευκαιρία να κάνει την Εθνική μεγαλύτερη, παρότι η κρίση την πλήττει. Αυτός, όμως, πέτυχε τους στόχους του. Όταν εγκατέλειψε την Εθνική, έφερε εις πέρας τον τομέα Real Estate της Eurobank. Έστησε επιτυχημένα το Mall και τη Lamda Development με αρκετά κέρδη, γι’ αυτό και βρέθηκε δίπλα στον ιδιοκτήτη της Eurobank.

Τα πρώτα βήματα στην Εθνική δείχνουν ότι ο Ταμβακάκης θέλει να «πατά» στα σίγουρα. Αλλάζει την εικόνα της Εθνικής, για να ξαναγίνει η «μεγάλη φίλη» με τον κόσμο. Η ανακοίνωση της Ελλάδας για την είσοδο του ΔΝΤ τον βρίσκει σε καίριο πόστο. Εκ των πραγμάτων η Εθνική πρέπει να σύρει το «κάρο» και ο ίδιος να λάβει τα ηνία. Μέχρι τώρα οι ανυπόμονοι τον κατηγορούν πως δεν το έχει πράξει.

Μ. Σάλλας: Ικανότητα διαχείρισης

Εάν ο Ι. Κωστόπουλος ήταν ο τραπεζίτης που διέβλεψε σωστά την πορεία των τραπεζών τη δεκαετία του 1990, ο Σάλλας ήταν αυτός που έφερε την ανατροπή στις τράπεζες την περίοδο 1998 – 1999 γνωρίζοντας πώς να κινητοποιήσει τους κεφαλαιούχους για να το πράξει. Η μικρή ιδιωτικοποιημένη τράπεζα της Πειραιώς σήμερα βρίσκεται στα Βαλκάνια, στις ανατολικές χώρες, ακόμη και στην Αίγυπτο.

Όλα ξεκίνησαν από μια μικρή ομάδα επιχειρηματιών, που με επικεφαλής τον Μ. Σάλλα διεκδίκησαν τη θέση τους απέναντι σ’ ένα κλειστό κλαμπ τραπεζών. Εάν μάλιστα η Πειραιώς αποκτούσε και την Τράπεζα Εργασίας – εκτός από τη Xios και τη Μακεδονίας – Θράκης, την ΕΤΒΑ – η εικόνα του τραπεζικού συστήματος θα ήταν πολύ διαφορετική σήμερα. Η Εργασίας, όπως όλοι θυμούνται, χάθηκε από μια απόφαση του τότε προέδρου του χρηματιστηρίου. Ο Ηρακλειώτης τραπεζίτης δεν γνωρίζει μόνο να ταιριάζει διαφορετικούς ανθρώπους κάτω από τον ίδιο σκοπό, αλλά επιλέγει κάθε φορά ανθρώπους ικανούς για να προχωρήσουν τις επιχειρηματικές κινήσεις.

Η Τράπεζα Πειραιώς έχει αναδείξει ανθρώπους που σήμερα διαχέονται σ’ όλο τον τραπεζικό τομέα. Η ικανότητα, όμως, διαχείρισης από τον Σάλλα συνήθως γίνεται αντιληπτή αφού περάσει καιρός από τις κινήσεις του. Λ.χ., όταν κανένας δεν κοίταζε τις επενδύσεις στην Αίγυπτο, ο οικονομέτρης τραπεζίτης τόλμησε και επένδυσε παρά τις δυσκολίες. Τώρα, χρόνια μετά, όλοι οι αναλυτές έχουν ανακαλύψει την αναπτυσσόμενη αγορά της Αιγύπτου…

Συνήθως, μάλιστα, όπως συνέβη στην περίπτωση της Αιγύπτου, η Πειραιώς προηγείται της εκάστοτε μόδας, αφού ήταν από τις πρώτες τράπεζες που υιοθέτησαν στην πράξη την πράσινη ενέργεια και αργότερα προχώρησε και στις δανειοδοτήσεις σ’ αυτόν τον τομέα. Η δε ικανότητα διαχείρισης αναγνωρίζεται από φίλους και εχθρούς, αφού η μεν οικογένεια Βαρδινογιάννη του δείχνει απόλυτη εμπιστοσύνη, ενώ ο Σπ. Λάτσης εκφραζόταν με τα καλύτερα λόγια για τις ενέργειές του.

Γνώστης των κυβερνητικών διαδικασιών – καθώς διετέλεσε γ.γ. Εμπορίου –, καταθέτει συνεχώς τις προτάσεις του προς το κράτος (όπως την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας ή την επίλυση του ασφαλιστικού της Εμπορικής). Γνωστό είναι επίσης ότι διετέλεσε σύμβουλος του αείμνηστου Ανδρέα Παπανδρέου.

Α. Βγενόπουλος: Συγκρουσιακός, αλλά προχωρεί

Όπως είχε πει σε ανύποπτο χρόνο ο Κύπριος Κίκης Λαζαρίδης, ο Α. Βγενόπουλος, όταν κατέβηκε στην Κύπρο, είχε ζητήσει πλήρη κατάλογο των δημοσιογράφων – με οικονομικά, και όχι μόνο, στοιχεία. Οι Κύπριοι, βεβαίως, ήταν «συνετοί», δεν κοντραρίστηκαν και γλίτωσαν τις αγωγές. Στην Ελλάδα, αντιθέτως, ο mr Marfin έχει ζητήσει 1 εκατ. ευρώ από τον Αλ. Τσίπρα και 2 εκατ. ευρώ από τον τότε αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης Γ. Παπανδρέου.

Εμφανίστηκε το 1998 στη Σοφοκλέους και γρήγορα απέκτησε τον τίτλο του Ρομπέν των Επενδυτών, μετά την υπόθεση της Παυλίδης. Ο Βγενόπουλος δεν ήταν τραπεζίτης, αλλά το κατάφερε όταν μπαινόβγαινε καπνίζοντας πούρα στο κτίριο Μποδοσάκη της Οδού Αμαλίας, προκειμένου να αγοράσει την τότε Prime Βank από την Τράπεζα Πειραιώς.

Το μεγάλο «άλμα» έγινε όταν τα διεθνή κεφάλαια τον εμπιστεύθηκαν δίνοντάς του 400 εκατ. ευρώ για μια αύξηση κεφαλαίου πριν από τη δημιουργία της MIG. Την επόμενη χρονιά καταφέρνει να υλοποιήσει μια από τις μεγαλύτερες αυξήσεις κεφαλαίου στην Ευρώπη, ύψους 5,1 δισ. ευρώ. Μαζί του, οι Άραβες της Dubai Investments και αρκετοί Έλληνες εφοπλιστές. Τα βήματα που ακολούθησαν χαρακτηρίστηκαν από ακριβές εξαγορές – όπως της ΔΕΛΤΑ.

Γι’ αυτή την εξαγορά (25 ευρώ ανά μετοχή) οι ξένοι επενδυτές σίγουρα θα του έστησαν «άγαλμα», και για αυτό τον βοήθησαν και αργότερα. Προνομιακός συνομιλητής της κυβέρνησης της Ν.Δ., άρχισε να αγοράζει μετοχές του ΟΤΕ και τελικώς πώλησε με κέρδος όταν το κράτος δεν τον ήθελε στον Οργανισμό. Αργότερα απέκτησε την Ολυμπιακή για να συμφωνήσει συγχώνευση λίγο μετά με την Aegean Airlines.

Πριν, όμως, από την ενασχόλησή του με τον ΟΤΕ φρόντισε να δραστηριοποιηθεί στον Παναθηναϊκό, ώστε να αποκτήσει λαϊκό έρεισμα. Τα αποτελέσματα της MIG, τρία χρόνια μετά, δεν είναι θεαματικά: Όταν παίρνεις 5 δισ., δεν μπορείς να έχεις 86 εκατ. κέρδη στο τρίμηνο. Τρία χρόνια μετά πωλεί τον πιο κερδοφόρο κλάδο, την Chipita, εκεί από όπου την αγόρασε, στον Σ. Θεοδωρόπουλο και τον Άραβα Olayan, ενώ θέλει να πωλήσει και την ακτοπλοΐα και τα τρόφιμα.

Ο Άραβας μέλος του Δ.Σ. επέστρεψε στο Ντουμπάι, ενώ οι νέοι Άραβες που έχουν έλθει ψάχνουν τον χρόνο απεμπλοκής τους από τη MIG. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι η μετοχή θα ανέβει – όπως και στο παρελθόν –, αλλά το μόνο σίγουρο είναι ότι ο ίδιος δεν έχει τις ζημίες των μετόχων του.

Ν. Καραμούζης: Ο αριστερός της Eurobank

Ο αποκαλούμενος και «αριστερός» της Eurobank, εξαιτίας της νεανικής του θητείας στο ΚΚΕ Εσωτερικού, είναι ένας τραπεζίτης που δουλεύει σκληρά και απαιτεί το ίδιο και για τους συνεργάτες του. Όταν παντρεύτηκε για δεύτερη φορά και άκουσε τον αριθμό των καλεσμένων, ο Ι. Κωστόπουλος είχε πει: «Μα ποιος είναι, η Μαντόνα του τραπεζικού συστήματος;». Η αλήθεια είναι κάπου στη μέση, αφού ο Ν. Καραμούζης μπορεί να βρεθεί και σε μια ψησταριά στο Μπραχάμι.

Με σπουδές σε Ελλάδα και PHD από το Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια των ΗΠΑ, ο Καραμούζης είχε επιλεγεί από τον αείμνηστο Θεόδωρο Καρατζά ως υποδιοικητής της Εθνικής Τράπεζας. Η «μετεγγραφή» του, όμως, στην τράπεζα Εurobank λέγεται ότι είχε εκνευρίσει τόσο πολύ τον Καρατζά, ώστε τον είχε καλέσει επειγόντως στην Αιόλου για να υπογράψει παραίτηση μια μέρα πριν ανακοινωθεί η μετακίνηση.

Καθηγητής χρηματοοικονομικής με δεκάδες δημοσιεύσεις και βιβλία, ο Καραμούζης ήταν από τους αναμορφωτές της Eurobank Χρηματιστηριακής και του τμήματος επενδυτικής τραπεζικής της Eurobank. Η βασική κατηγορία που του αποδίδουν οι «εχθροί» του είναι ότι δρα παρασκηνιακά έναντι των ανταγωνιστών του, αλλά, όπως κι αν έχει, οι τράπεζες δεν είναι φιλανθρωπικά ιδρύματα.

Θ. Πανταλάκης: Εμπειρία

Η ιστορία του ελληνικού τραπεζικού συστήματος σίγουρα θα τον αναδείξει καθώς από το 1985 – και αργότερα – συμμετείχε με τον Θεόδωρο Καρατζά στον εκσυγχρονισμό του χρηματιστηρίου, της κεφαλαιαγοράς, των τραπεζών. Θήτευσε στην ΕΤΕΒΑ και την Interamerican, ενώ την περίοδο 1996-2004 ήταν υποδιοικητής της Εθνικής Τράπεζας.

Άριστος γνώστης της αγοράς ομολόγων, του χρηματιστηρίου και της επενδυτικής τραπεζικής, ο Πανταλάκης ήταν και ο αγαπημένος των επενδυτών την εποχή της ευφορίας το 1999. Αργότερα πέρασε επιτυχημένα από την Τράπεζα Πειραιώς ως αντιπρόεδρος και αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος. Ο ορισμός του ως διοικητή της Αγροτικής Τράπεζας ερμηνεύεται από πολλούς ως κίνηση για μια συγκέντρωση στον χώρο των τραπεζών, εφόσον βεβαίως το επιτρέψουν οι περιστάσεις.

Ιωάννης Κωστόπουλος: Ο πατριάρχης

Αποκαλείται, όχι αδίκως, «πατριάρχης» των ελληνικών τραπεζιτών, διότι διέβλεψε πρώτος την ώθηση που θα έδιναν στις τράπεζες οι αυξήσεις κεφαλαίου τη δεκαετία του 1990. Οι μέτοχοι στις γενικές συνελεύσεις της Alpha Bank παρακολουθούν ακόμη με ενδιαφέρον την άποψη που εκφράζει ο πρόεδρός της. Δεν είναι μόνο αυτή, όμως, η επιτυχία του. Η Alpha προχώρησε και γιγαντώθηκε μέσω του χρηματιστηρίου, αλλά ταυτόχρονα ακολούθησε μια συνετή πολιτική διαχείρισης, σε σημείο που αρκετές φορές ο Ι. Κωστόπουλος να δέχεται την κατηγορία ότι είναι υπερβολικά «συντηρητικός».

Μόλις, όμως, ο οικονομικός κύκλος άλλαζε, τότε όλοι έστρεφαν το βλέμμα προς τον καπετάνιο της Alpha, o οποίος τον καιρό της ευφορίας συμβούλευε τον περιορισμό των ρίσκων σε δάνεια και επισφαλείς επενδύσεις.

Κομβικά σημεία στην ανάπτυξη της τράπεζας υπήρξε η απορρόφηση της κρατικής Ιονικής Τράπεζας, αλλά και η έγκαιρη επέκταση στα Βαλκάνια, ιδιαίτερα στη Ρουμανία, όπου η Alpha ήταν από τις πρώτες ελληνικές τράπεζες που απέκτησαν παρουσία.

Σ’ όλη την πορεία της Alpha σημαντικό στοιχείο είναι ότι οι κινήσεις του Κωστόπουλου αποτελούσαν σηματωρό για τις οικονομικές εξελίξεις. Δηλαδή όταν αύξανε ή μείωνε τα επιτόκια ή όταν αποφάσιζε να στηρίξει τη μετοχή της τράπεζάς του σε δύσκολες ημέρες. Η Alpha έφθασε ένα βήμα πριν από τη συγχώνευση με την Εθνική (είχαν ανακοινωθεί και τα σήματα), αλλά το εγχείρημα έμεινε μετέωρο εξαιτίας των διαφωνιών για τις νέες θέσεις στη νέα μεγάλη τράπεζα.

Η ρήση του «θα μείνουν δυόμισι τράπεζες» στην Ελλάδα έχει μείνει ιστορική και επανέρχεται στην επικαιρότητα όταν δυσκολεύει η κατάσταση, όπως σήμερα… Τώρα ο Κωστόπουλος παρακολουθεί ακόμη τις εξελίξεις και, όταν η περίσταση το απαιτεί, βρίσκεται πάντοτε στην τράπεζα, παρότι η Alpha έχει δημιουργήσει τη νέα γενιά τραπεζιτών που θα αναλάβει τα ηνία.

Ανδρέας Ηλιάδης: Ραγδαία άνοδος

Ο Κύπριος τραπεζίτης έχει αποσπάσει τα θετικότερα σχόλια από τους υπόλοιπους Έλληνες τραπεζίτες, διότι σε λιγότερο από δέκα χρόνια η Τράπεζα Κύπρου απέκτησε υπόσταση στην ελληνική αγορά. Την ίδια εμπιστοσύνη, όμως, δείχνουν οι επενδυτές και μέτοχοι της τράπεζας προς τη διοίκηση, καθώς παραμένουν για χρόνια ως επενδυτές. Κι αυτό διότι οι επιλογές της διοίκησης αποδίδουν, είτε στην Ελλάδα είτε στο εξωτερικό.

Πρόσφατο παράδειγμα αποτέλεσε η εξαγορά μιας ρωσικής τράπεζας. Όταν έγινε η εξαγορά, οι περισσότεροι ανησυχούσαν διότι έγινε εν μέσω της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Η ραγδαία ανάπτυξη, όμως, της ρωσικής αγοράς, αλλά και τα οφέλη της τράπεζας στην Κύπρο (προσέλκυση ρωσικών καταθέσεων) δικαίωσαν την επιλογή του Ηλιάδη.