Βία / Χρονολόγιο της ελληνικής αρχαιότητας / Το κορίτσι στη φωλιά της Σφήγκας / Αθώοι και φταίχτες / Απελευθέρωση

Slavoj Zizek

Βία

Έξι λοξοί στοχασμοί

Μετάφραση: Νεκτάριος Καλαϊτζής

Εκδόσεις Scripta

Σελ. 290

Ο σλοβένος διανοητής, διδάκτωρ φιλοσοφίας και ψυχανάλυσης στο Πανεπιστήμιο της Λιουμπλιάνας θεωρείται ένας από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους της σύγχρονης φιλοσοφίας. Σημαντικά βιβλία του έχουν κυκλοφορήσει και στη χώρα μας από τις εκδόσεις Scripta. Στο πολιτικό αυτό δοκίμιό του καταπιάνεται με το φαινόμενο της βίας, ένα φαινόμενο καταρχάς διαχρονικό, συμβατό με τη φύση του ανθρώπου, ένα φαινόμενο με καθαρά πολιτικοκοινωνικές διαστάσεις. Το φαινόμενο της βίας στον σύγχρονο κόσμο έχει αποκτήσει συγκριμένα χαρακτηριστικά, μέσα στην παγκοσμιοποιημένη κοινωνία των τελευταίων δεκαετιών. Με μια σειρά δοκιμίων, ο στοχαστής αναδεικνύει τις υποκειμενικές μορφές βίας, αλλά κι αυτές που θα ονομάζαμε αντικειμενικές. Τόσο η υποκειμενική όσο και η αντικειμενική μορφή βίας δεν μπορούν να γίνουν κατανοητές από την ίδια σκοπιά. Παίρνοντας αφορμές αλλά και παραδείγματα από τα πρόσφατα παγκόσμια γεγονότα, αυτά που διαμόρφωσαν ουσιαστικά το περιβάλλον του νέου στρατηγικού τοπίου με τις σύγχρονες πρακτικές του καπιταλισμού, αλλά και από την εμπειρία των φονταμενταλιστικών κινημάτων, ο Σλαβόι Ζίζεκ θέτει τη βία στο μικροσκόπιο της ρηξικέλευθης ανάλυσής του. Μέσα από καταστάσεις γνωστές σε όλους μας, αποκρυπτογραφεί όλες τις κρυφές και καλυμμένες μορφές βίας όπου κι αν κρύβονται, αλλά και ερμηνεύει τα φανερά κρούσματά της, όπως αυτά εκδηλώνονται μέσα στο περιβάλλον του σύγχρονου κόσμου. Σ’ αυτή την απόλυτα επίκαιρη μελέτη, εκτός από τα γνωστά βίαια γεγονότα του παγκόσμιου βίου, ο σλοβένος διανοητής βάζει στο στόχαστρό του την αναμετάδοση της βίας από όλα τα ΜΜΕ του κόσμου, που μοιάζουν να προπαγανδίζουν τον «γοητευτικό»… πολιτισμό της βίας!

Ροβήρος Μανθούλης

Χρονολόγιο της ελληνικής αρχαιότητας

776 π.Χ. – 394 μ.Χ.

Εκδόσεις Εξάντας

Σελ. 314

Από ένα συγκινητικό κίνητρο που αναδεικνύει τη βαθύτατη ανάγκη του ανθρώπου να γίνεται χρήσιμος στον συνάνθρωπό του, ο Ροβήρος Μανθούλης έγραψε ένα ιστορικό χρονολόγιο, το οποίο περιλαμβάνει όλα τα καταγεγραμμένα γεγονότα της ελληνικής αρχαιότητας. Έγραψε ένα –ας το χαρακτηρίσουμε– βοήθημα που χρειαζόταν ο ίδιος και πολύ θα ήθελε να το έχει βρει! Αυτός ο εύχρηστος τόμος συνοψίζει την πιο πολύτιμη ιστορία της ανθρωπότητας. Η μεγάλη του προσφορά, πέρα από τη χρηστικότητά του, έγκειται στο γεγονός ότι με τη χρονολογική παράθεση των γεγονότων ο μη ειδικός αναγνώστης ξεχωρίζει και ταυτόχρονα κατανοεί τις συγκεχυμένες περιόδους μιας γενικής εικόνας που πιθανόν να έχει για την αρχαιότητα. Δηλαδή συνειδητοποιεί ότι τον Όμηρο από τον Πλάτωνα τον χωρίζουν πάνω-κάτω τέσσερις αιώνες, ότι μετά από πολέμους ακολουθούν κοινωνικές εξελίξεις, δημιουργούνται καλλιτεχνικά ρεύματα, ότι γενικά ο κόσμος αλλάζει πρόσωπο στη διάρκεια μιας χρονολογημένης εξέλιξης. Παρακολουθεί τι σημαίνει η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων του Κλεισθένη, κάτω από ποιες συνθήκες αναδύθηκαν πρόσωπα που καθόρισαν με την παρουσία τους την εποχή τους, αλλά και ολόκληρη τη μελλοντική πορεία της ανθρωπότητας. Συνοψίζοντας την αρχαιότητα στο σύνολο των ιστορικών της γεγονότων σε 314 σελίδες, ο Μανθούλης προσφέρει στον αναγνώστη του τη δυνατότητα των πολλαπλών χρήσεων, πολύτιμων και στοιχισμένων, γενικών αλλά και ουσιαστικών περιστατικών του αρχαίου ελληνικού κόσμου, του οποίου την πορεία καταγράφει βήμα προς βήμα. Ωστόσο, πέρα από τις σύντομες αλλά ακριβέστατες πληροφορίες, ο συγγραφέας αναλύει όλα τα σημαντικά γεγονότα αυτής της γοητευτικής περιόδου, η οποία καθόρισε αυτό που γνωρίζουμε ως δυτικό πολιτισμό. Μέσα σ’ αυτό το πολύ έξυπνο και ουσιαστικό ιστορικό χρονολόγιο περικλείεται ένας ολόκληρος λαμπρός κόσμος, σε όλο του το μεγαλείο!

Στιγκ Λάρσον

Το κορίτσι στη φωλιά της Σφήγκας

Μετάφραση: Γιώργος Μαθόπουλος

Εκδόσεις Ψυχογιός

Σελ. 800

Ο πρόσφατα αποβιώσας συγγραφέας της τριλογίας «Μιλένιουμ» αποδείχθηκε μετρ της πλοκής. Μ’ αυτόν τον πολυσέλιδο τόμο ολοκληρώθηκε ένας κύκλος, του οποίου ο κοινός θεματολογικός άξονας στηριζόταν σε βασικά πρόσωπα που προέρχονταν από τα βιβλία που προηγήθηκαν: «Το κορίτσι με το τατουάζ» και «Το κορίτσι που έπαιζε με τη φωτιά». Στο βιβλίο αυτό, σε πείσμα του μεγάλου του όγκου που αυξάνει τον κίνδυνο να χαλαρώσουν οι δεσμοί της πλοκής, η απίθανη Λίσμπετ Σαλάντερ, ένα κορίτσι μόλις 27 χρόνων, με μια σταλιά μπόι που δεν ξεπερνά το ένα και πενήντα, θα δημιουργήσει έναν στρόβιλο ενδιαφέροντος που θα απογειώσει την ανάγνωση. Ο συγγραφέας δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει παλιά γνωστά υλικά, θα έλεγα και πολυφορεμένα, με δάνεια από την κατασκοπεία, τον Ψυχρό Πόλεμο, τον απόλυτο κυνισμό, αλλά και τον σκοτεινό κόσμο των μυστικών υπηρεσιών, χαρίζοντάς τους ωστόσο μια σπάνια ζωντάνια και μια πρωτοτυπία. Τα πράγματα για τη Λίσμπετ Σαλάντερ, βασική ηρωίδα αυτής της ιστορίας-θρίλερ, δεν είναι ρόδινα. Έχει δεχτεί μια σφαίρα στο κεφάλι, κι από τον θάλαμο της εντατικής όπου βρίσκεται οδηγείται με ασυνήθιστη φρούρηση κατευθείαν στο εδώλιο του κατηγορουμένου, με την καθόλου ευχάριστη κατηγορία τριών φόνων. Εκείνη ωστόσο, εκτός από τη σφαίρα, έχει καρφωμένη στο κεφάλι της την εκδίκηση για τον άνθρωπο που αποπειράθηκε να τη δολοφονήσει. Στην προσπάθειά της να αποδείξει την αθωότητά της για τις κατηγορίες φόνου, θα έχει τη συμπαράσταση του γοητευτικού δημοσιογράφου Μίκαελ Μπλούμκβιστ. Η νεαρή και μαχητική Σαλάντερ θα δώσει τον δικό της αγώνα ενάντια στο διεφθαρμένο πολιτικό σύστημα.

Μάρω Δούκα

Αθώοι και φταίχτες

Εκδόσεις Πατάκης

Σελ. 635

Ένας σύγχρονος επισκέπτης περιφέρεται στην πόλη των Χανίων και ο αναγνώστης περιπλανιέται μαζί του στην ιστορία της πόλης, από τις αρχές του περασμένου αιώνα. Αυτοί οι περίπατοι σε ιστορικούς δρόμους και μονοπάτια μοιάζουν να γίνονται σε περασμένες ζωές, τότε που όλα ήταν αλλιώς κι αυτό το «αλλιώς» αλλοιώνεται, χάνεται με το πέρασμα του χρόνου. Ζωντανεύοντας παλιές ιστορίες, η Δούκα βρίσκει την ευκαιρία να δώσει το ανθρώπινο στίγμα πάνω στα γεγονότα και να προβάλει την ανθρώπινη μοίρα ως κυρίαρχο συστατικό της Ιστορίας, που τη χρωματίζει και της χαρίζει συνείδηση και ρυθμό. Κρατώντας μιαν ισορροπία επώδυνη όσο και επικίνδυνη στις δόσεις της, το μυθιστόρημα αναμετριέται με κείνες τις φιλόδοξες υποθέσεις που συνδυάζουν το ανθρώπινο με το ιστορικό πεπρωμένο. Ενώ η υπόθεση βυθίζεται στο παρελθόν μέσα από μια πλοκή ιστορική, ο στοχασμός είναι το μέλλον, το τι τελικά μέλλει γενέσθαι. Η Δούκα πάντα υπήρξε πολιτική συγγραφέας, με την έννοια ότι όλες οι ιστορίες της υποστηρίζονται από έναν πολιτικό προβληματισμό. Σ’ αυτό το μυθιστόρημά της, που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 2002, είναι παρόντα ζητήματα σύγχρονα όπως οι μειονότητες, οι πολυπολιτισμικές κοινωνίες, ταυτόχρονα με τη διαχρονική αναζήτηση του ανθρώπου, με σκοπό να καταλάβει ποιος είναι μέσα από τις ρίζες του, τον πολιτισμό του, τον δικό του εν γένει κόσμο, με στόχο να αυτοπροσδιοριστεί. Πέρα από τα δίχως άλλο ενδιαφέροντα ιστορικά γεγονότα της πόλης, τα οποία μάλλον σε ταυτίζουν περισσότερο μαζί της παρά με τους ήρωες που κινούνται στο μυθιστόρημα, η προσπάθεια της Δούκα κερδίζει στο ότι λυτρώνεται μέσα από τη σκέψη κι όχι από συμπεράσματα για τον κόσμο.

Άρτουρ Σνίτσλερ

Απελευθέρωση

Μετάφραση: Μαρία Ρούσσου

Εκδόσεις Τόπος

Σελ. 352

Στην εποχή πριν από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ένας κορυφαίος αυστριακός συγγραφέας, ο Στέφαν Τσβάιχ, έγραφε σχετικά με τη ζωή της Βιέννης: «Ζούσαμε καλά, ζούσαμε άνετα, δίχως έγνοιες στην παλιά Βιέννη». Μιλά, όπως και ο συμπατριώτης του Άρτουρ Σνίτσλερ, για μια Βιέννη ονειρική στο απόγειο της δόξας της, όταν η λαμπερή ευρωπαϊκή πρωτεύουσα έσφυζε από ζωή, νεωτερικές ιδέες και μουσική. Η ερωτική ιστορία ανάμεσα στον βαρόνο Γκέορκγ φον Βέργκεντιν, λάτρη της ευζωίας και ταλαντούχο μουσικό, και τη δασκάλα της μουσικής Άννα Ρόζνερ εκτυλίσσεται στην καρδιά της κοσμικής Βιέννης των αρχών του 20ού αιώνα. Η «Απελευθέρωση» είναι το πρώτο μυθιστόρημα του συγγραφέα, μέσα στο οποίο αναδύεται η σημαντική εβραϊκή κοινότητα της πόλης, οι μεγαλοαστοί που στα ανοιχτά για ανθρώπους, τάσεις και ιδέες σαλόνια τους σύχναζαν διανοούμενοι αριστοκράτες, καλλιτέχνες και μουσικοί, όλοι μαζί εκπρόσωποι του κόσμου που αποσυρόταν από την Ιστορία και αυτού που ανέτειλε στο μεταίχμιο της αλλαγής του αιώνα, με τις τολμηρές ιδέες και την εκρηκτική επιθυμία της απελευθέρωσης από τις προκαταλήψεις του παρελθόντος. Από μόνη της η εποχή είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και προσφέρεται για σπουδαία λογοτεχνία. Εκείνη την εποχή κυκλοφορούν και οι απόψεις του Φρόιντ γύρω από τη σεξουαλικότητα, απόψεις που ανέτρεπαν εκ βάθρων την ιστορία της λογοτεχνίας. Μέσα από μια ανθρώπινη σχέση που οδεύει προς την παρακμή της, ο συγγραφέας παρεμβάλλει ανάμεσα στον έρωτα και στον θάνατο τη ζωή, με τους ξέφρενους ρυθμούς της, την τόλμη της, τα επιτεύγματά της, τις αστοχίες και τις αδικίες της, αλλά πάνω από όλα τη μοναδικότητά της.

Ξενοφών Μπρουντζάκης [[email protected]]