search
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 29.03.2024 16:24
MENU CLOSE

Κυκλοφορεί ανέκδοτη συλλογή του Γιάννη Ρίτσου

03.11.2013 22:00
Κυκλοφορεί ανέκδοτη συλλογή του Γιάννη Ρίτσου - Media

Σε λίγες μέρες, ανήμερα της επετείου του θανάτου του Γιάννη Ρίτσου
(11 Νοεμβρίου), θα κυκλοφορήσει μια ανέκδοτη συλλογή με τίτλο «Υπερώον» και κεντρικό στοιχείο τον απόηχο από ένα άδειο θέατρο. Η κόρη του ποιητή, Έρη Ρίτσου, και οι εκδόσεις Κέδρος μας παραχώρησαν δύο ποιήματα. 

Σε λίγες μέρες, ανήμερα της επετείου του θανάτου του Γιάννη Ρίτσου
(11 Νοεμβρίου), θα κυκλοφορήσει μια ανέκδοτη συλλογή με τίτλο «Υπερώον» και κεντρικό στοιχείο τον απόηχο από ένα άδειο θέατρο. Η κόρη του ποιητή, Έρη Ρίτσου, και οι εκδόσεις Κέδρος μας παραχώρησαν δύο ποιήματα

Ήταν πολύ νέος, πολύ ωραίος. Εντυπωσίαζε στη σκηνή του θεάτρου ως ηθοποιός και χορευτής. Εκείνος, όμως, ήθελε να είναι μόνο ποιητής. Και ελεεινολογούσε τον εαυτό του για το επάγγελμα που η ανάγκη τον είχε κάνει να επιλέξει:

«Εγώ, της Τέχνης εραστής, με κρόταφους στιλπνούς / από του Ωραίου τον ασπασμό και των Ιδεών το ασήμι, / δύω στου κενού στομάχου μου τους δύσοσμους καπνούς / και, κολοβός αετός, πηδώ στη ρούμπα και στο σίμμυ»
(Γιάννης Ρίτσος, «Τρακτέρ», 1934)

Ο νεαρός καλλιτέχνης άλλαξε επαγγέλματα, δεν άλλαξε ωστόσο ποτέ αντικείμενο πάθους. Η ποίηση υπήρξε για εκείνον η μόνιμη, βαθύτατη αγαπημένη. Στην εκπληκτική ποιητική του πορεία, ο Γιάννης  Ρίτσος ανακάλεσε πολλές φορές στοιχεία από το θέατρο. Έγραψε μέχρι και συνθέσεις που, αν και ποιητικές, παρουσιάζονται συχνά στη σκηνή. Έγραψε και αμιγή θεατρικά έργα, γεμάτα ποιητικότητα. Περίπου μισό αιώνα μετά τους πρώτους τυπωμένους σε βιβλίο στίχους, στα 1985, ο ποιητής γράφει μια συλλογή με κεντρικό στοιχείο τον απόηχο από ένα άδειο θέατρο. Τίτλος της: «Υπερώον».

Η συλλογή, που παρέμενε ανάμεσα στις δεκάδες ανέκδοτες τις οποίες ο ίδιος είχε επιλέξει να εκδοθούν, θα κυκλοφορήσει σε λίγες μέρες, ανήμερα της επετείου του θανάτου του ποιητή (11 Νοεμβρίου). Η αγαπημένη του κόρη Έρη επέλεξε, όπως μας είπε, την έκδοσή της όχι σε τόμο, όπως γινόταν μέχρι τώρα, αλλά ξεχωριστά. Η κ. Ρίτσου και οι εκδόσεις Κέδρος, από τις οποίες εκδίδεται ολόκληρο το έργο του Γιάννη Ρίτσου, μας παραχώρησαν δύο ποιήματα από το «Υπερώον» για προδημοσίευση. Πρόκειται για τα ποιήματα  «Δείλι» και «Απογύμνωση» και τα παρουσιάζουμε με φωτογραφική αναπαραγωγή του χειρογράφου.

«Μετά την παράσταση έμεινε κρυφά στο υπερώον / στα σκοτεινά. / Η αυλαία ολάνοιχτη. / Εργάτες της σκηνής, φροντιστές, ηλεκτρολόγοι ξεστήνουνε τα σκηνικά, / μετέφεραν στο υπόγειο ένα μεγάλο γυάλινο φεγγάρι, / σβήσαν τα φώτα, έφυγαν, κλείδωσαν τις πόρτες. / Σειρά σου τώρα, χωρίς φώτα, χωρίς σκηνικά και θεατές, / να παίξεις εαυτόν».

Το ποίημα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί το κεντρικό της συλλογής. Άλλωστε, ο τίτλος του είναι δηλωτικός: «Στο υπερώον». Στον εξώστη, δηλαδή, από όπου μπορείς να κατοπτεύεις το άδειο πλέον θέατρο, τη ζωή σου που αδειάζει. Το «Υπερώον» γράφεται τον Μάρτιο του 1985. Εβδομήντα δύο ποιήματα σε 21 μέρες, από την 1η έως την 21η του μήνα. Ο Ρίτσος έχει ακόμη ακμαίες τις ποιητικές του δυνάμεις. Γι’ αυτό και η β’ γραφή συντελείται, τάχιστα, εντός του Απριλίου.

Ερωτήματα για κορυφαία υπαρξιακά και οντολογικά ζητήματα

Ακμαίος ποιητικά, ωστόσο με ενσυναίσθηση της βιολογικής φθοράς. Στο «Υπερώον», μέσα στην ένδοξη περίοδο της μεταπολίτευσης, στην οποία οι κομμουνιστές, οι σύντροφοί του, δρουν δυναμικά  και – επιτέλους – νόμιμα (το ΚΚΕ έχει νομιμοποιηθεί τα αμέσως προηγούμενα χρόνια), ο ποιητής έχει τον καιρό και τη διάθεση να ερευνήσει και πάλι μέσα του – κατά το αρχαίο «ένδον  σκάπτε». Για την ακρίβεια, δεν σταμάτησε ποτέ. Κάθε φορά, όμως, ανακαλύπτει καινούργιους θησαυρούς, χάσματα, ρωγμές, χαλάσματα, αμφιβολίες και βεβαιότητες, ένδοξες νίκες και ήττες. Έχοντας απόλυτο έλεγχο στο έρημο θέατρο, το οποίο κοιτά εν κατόψει, ο Ρίτσος αναρωτιέται συχνά, διατυπώνει ερωτήματα ως προς τα κορυφαία υπαρξιακά και οντολογικά ζητήματα, δοκιμάζοντας απαντήσεις. Όπως στο ποίημα «Επιτέλους»:

«Πριν από εσένα ήσουν εσύ; / Έξω στο δρόμο δεν περνάει κανένας. / Το φως του δωματίου πέφτει κάθετα / τονίζοντας τα ζυγωματικά, σβήνοντας το σαγόνι / μέσα στην ίδιαν απορία: «υπήρξαμε;». Έτσι / πέταξα το ποτήρι απ’ το παράθυρο. / Έτσι άκουσα τουλάχιστον κάτω στο πεζοδρόμιο τον κρότο: ‘‘υπάρχουμε’’».

Η δράση, η πράξη, ορίζει την ύπαρξη. Σε όλη του τη ζωή, άλλωστε, διά της πράξης καθόριζε και καθαγίαζε τα πάντα. Δεν ήταν ποτέ απομονωμένος στον γυάλινο ποιητικό του πύργο – πώς θα μπορούσε; Η ίδια του η ζωή με τις περιπέτειες (σανατόρια, στρατόπεδα εξορίστων, τμήματα μεταγωγών) τον τοποθετούσε μέσα στον κόσμο και η ιδεολογία του μέσα στο πλήθος. Η ιδιωτικότητά του χτίστηκε με αυτά τα αντιφατικά υλικά. Το «Υπερώον», που περιγράφει ανάλογες στιγμές, αποτελεί  κορυφαία έκφραση αυτής της πλευράς.

Ποιήματα «χάρτινες ασπίδες»

Όταν γράφεται αυτή η συλλογή, είναι 76 ετών. Απέχουμε μόλις πέντε και μισό χρόνια από την εκδημία του. Κι ενώ έχει γράψει χιλιάδες χιλιάδων στίχους, αισθάνεται ότι ακόμη δεν έχει πει όσα θα ήθελε. Σκυμμένος πάνω στα «χαρτιά του» γράφει ποιήματα «χάρτινες ασπίδες», στίχους που πετούν ψηλά σαν χαρταετοί. Γράφει, γράφει, «ο πολυγράφος, ο ακόρεστος», με την επιμονή και την κατάνυξη παλιού ερημίτη. Ζωγραφίζει, με ωραία βυζαντινά γράμματα, το σύμπαν του, προσπαθώντας να είναι «ο απαρηγόρητος παρηγορητής του κόσμου». Έτσι  παίρνει δύναμη, έτσι εξαιρείται από τους φυσικούς νόμους – ή, τουλάχιστον, εξαιρεί την ψυχή του, όπως σημειώνει στο ποίημα «Ο  ωραίος δραπέτης»:

«Φτηνό το φως, φτηνά μαγαζιά, φθηνότερα λόγια. / Άλλοι έφυγαν, άλλοι κοιμούνται, άλλοι πεθάνανε. / Κι αυτοί κι εκείνοι το ίδιο γερνάνε. / Εσύ αρνήθηκες τον γενικό κανόνα. / Άφησες πλαγιασμένο στο κρεβάτι σου το ομοίωμά σου / μην καταλάβουν πως εσύ πλανιέσαι / στο μέγα δάσος, άοπλος κυνηγός, / φορώντας τις λευκές σου μπότες».

Περισσότερα, σε λίγες μέρες στα βιβλιοπωλεία.

 

google_news_icon

Ακολουθήστε το topontiki.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν.

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

Το topontiki.gr σέβεται όλες τις απόψεις, αλλά διατηρεί το δικαίωμά του να μην αναρτά υβριστικά σχόλια και διαφημίσεις. Οι χρήστες που παραβιάζουν τους κανόνες συμπεριφοράς θα αποκλείονται. Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών.

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 29.03.2024 16:24