search
ΠΕΜΠΤΗ 28.03.2024 22:04
MENU CLOSE

Το κράτος «είθισται να περιφρονεί τους ποιητές…»

18.11.2013 22:00
Το κράτος «είθισται να περιφρονεί τους ποιητές…» - Media

Το αρχείο Διονυσίου Σολωμού (και επιφανών Ζακυνθίων) ανήκει στο ομότιτλο μουσείο, στη Ζάκυνθο. Εκεί μπορεί κάποιος να δει, σε μερικές από τις προθήκες του, ορισμένα χειρόγραφα του εθνικού μας ποιητή. Οι δε μελετητές του έχουν τη δυνατότητα να μελετήσουν το έργο του όπως εντοπίστηκε στα κατάλοιπά του.

Το αρχείο Διονυσίου Σολωμού (και επιφανών Ζακυνθίων) ανήκει στο ομότιτλο μουσείο, στη Ζάκυνθο. Εκεί μπορεί κάποιος να δει, σε μερικές από τις προθήκες του, ορισμένα χειρόγραφα του εθνικού μας ποιητή. Οι δε μελετητές του έχουν τη δυνατότητα να μελετήσουν το έργο του όπως εντοπίστηκε στα κατάλοιπά του.

Εκείνο που εντυπωσιάζει είναι πως ο άριστος χειριστής της ελληνικής κόντε Σολωμός στην πραγματικότητα ήξερε μόνο να τη μιλά. Η σχεδόν φωνητική γραφή που χρησιμοποιεί, καθώς και τα σχόλιά του στα ιταλικά δίπλα σε κάποιους στίχους, αποτελούν αψευδείς μάρτυρες.

Ο Σολωμός είναι εθνικός ποιητής και δικαιούται ένα μουσείο αφιερωμένο σε εκείνον, στο οποίο να φυλάσσεται και το αρχείο του. Άλλες μεγάλες δόξες της Ελλάδας, που της έδωσαν παγκόσμια αναγνώριση και διεθνή βραβεία, ποιητές και συγγραφείς που με τα ονόματά τους ανακαλείται αμέσως η εθνικότητά τους (Έλληνες) ανά την υφήλιο, δεν έχουν παρόμοια τύχη. Το κράτος «είθισται να περιφρονεί τους ποιητές», για να παραφράσουμε τον γνωστό στίχο. Η πρόσφατη περίπτωση του αρχείου Καβάφη είναι ενδεικτική.

Όταν ο Αντώνης Σαμαράς ήταν υπουργός Πολιτισμού, παραχώρησε την Οικία Κωλέττη στην Πλάκα ώστε να γίνει εκεί το Μουσείο Καβάφη. Το κτήριο είχε χτυπηθεί βαριά από τους σεισμούς του 1999 που δημιούργησαν πολλά προβλήματα, ακόμα και στατικά. Το υπουργείο Πολιτισμού έκανε μερικές πρώτες παρεμβάσεις, όμως το 2003 σταμάτησαν όλα. Οι επισκευές απαιτούσαν 1,5 εκατ. ευρώ, που θα προσέφερε το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο. Το Ταμιευτήριο έκλεισε, τα χρήματα δεν ήταν δυνατόν να δοθούν και ο Μανόλης Σαββίδης αναζήτησε άλλο τρόπο προστασίας του αρχείου Καβάφη. Το απέκτησε το Ίδρυμα Ωνάση, οπότε ο κ. Σαββίδης επέστρεψε στο κράτος το οίκημα.

Το κράτος δεν πείθει ποιητές και κληρονόμους

Δεν είναι το μοναδικό αρχείο που δεν έχει κατατεθεί σε κρατικό φορέα. Το αντίθετο μάλλον συμβαίνει. Οι ίδιοι οι ποιητές ή και οι κληρονόμοι τους τα προσφέρουν σε βιβλιοθήκες ή μουσειακούς φορείς που δεν είναι αμιγώς ή δεν είναι καθόλου κρατικοί. Αντί το κράτος να παρουσιάζεται ως ένας σοβαρός φορέας που μπορεί να διαφυλάξει, να συντηρήσει και να προσφέρει στους μελετητές αυτά τα λεπτεπίλεπτα και κατεξοχήν φθαρτά αντικείμενα, απουσιάζει πομπωδώς.

Αυτό ακριβώς επισημαίνουν επιστήμονες οι οποίοι έχουν αναλώσει όλη τη ζωή τους σε ανάλογους φορείς ιδρυμάτων ή μουσείων. Πως η ιδιωτική πρωτοβουλία, που έχει όλα τα εχέγγυα για τη σωστή φύλαξη και αξιοποίηση του πολύτιμου υλικού, ελκύει περισσότερο τους δωρητές. Παρ’ ότι η πολιτεία θα έπρεπε να ενδιαφέρεται και να έχει τις δομές, τα απαιτούμενα ποσά και την αίγλη ώστε να συγκεντρώσει τα κατάλοιπα ανθρώπων που το «είναι» τους ήταν δεμένο με αυτά που έγραφαν, στην πραγματικότητα δεν έχει καν τη βούληση να το πράξει.

Θησαυροφυλάκια ελληνικού πολιτισμού

Ευτυχώς, το κενό καλύπτεται. Στη σύντομη αναφορά μας, θα ξεκινήσουμε από τη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στο Κολωνάκι. Η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, όπως σημειώνεται, «αποτελεί ένα θησαυροφυλάκιο βιβλίων, αρχείων και έργων τέχνης που αποτελούν μαρτυρίες για την κληρονομιά του Ελληνισμού από το τέλος της αρχαιότητας μέχρι τις μέρες μας.»

Η Βιβλιοθήκη ξεκίνησε από την προσωπική συλλογή του δωρητή Ιωάννη Γεννάδιου (1844-1932) που τη στιγμή της δωρεάς έφτανε τους 26.000 τόμους. Σήμερα φυλάσσει Αρχεία των τριών ελληνικών Νόμπελ (Γιώργος Σεφέρης, Οδυσσέας Ελύτης) και του ενός ελληνικού Λένιν (Κώστας Βάρναλης). Επίσης, του Άγγελου Τερζάκη, του Ηλία Βενέζη, του Στρατή Μυριβήλη κ.ά.

Το αρχείο του ετέρου «Λένιν», του Γιάννη Ρίτσου, έχει κατατεθεί στα Ιστορικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη, όπου υπάρχουν και το αρχείο Άγγελου Σικελιανού, του Παναγή Λεκατσά, του Γιάννη Δάλλα (ο οποίος το έχει δωρίσει εν ζωή) κ.ά. Επίσης, το αρχείο Γρηγόρη Ξενόπουλου αλλά και τμήματα αρχείων του Καβάφη, του Σολωμού κ.ά. Επίσης, ένα τμήμα του αρχείου Σεφέρη βρίσκεται στο αρχείο του Μουσείου Μπενάκη. Το τρίτο «Λένιν», ο Μίκης Θεοδωράκης, έχει δωρίσει εν ζωή το αρχείο του στη Μουσική Βιβλιοθήκη Λίλιαν Βουδούρη του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών.

Τρίτος «πυλώνας» φύλαξης και αξιοποίησης αρχείων είναι το Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο, με επίσης σημαντικά αρχεία όπως του Στρατή Τσίρκα, της Διδώς Σωτηρίου, της Έλλης Παππά, του Τέλου Άγρα κ.ά. Επίσης ιδιωτικός φορέας, επέζησε χάρη στο μεράκι του ιδρυτή του, Μάνου Χαριτάτου, και σήμερα έχει ενταχθεί στο Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τράπεζας.

Το Ίδρυμα Κωστή Παλαμά έχει όλο το αρχείο του, το οποίο μάλιστα ψηφιοποιείται. Παρόμοια προγράμματα εκτελούνται και σε άλλα αρχεία, με χρήματα των Ευρωπαϊκών Πλαισίων Στήριξης. Επίσης, το Ίδρυμα – Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη έχει το δικό του αρχείο. Χειρόγραφα κι άλλων λογοτεχνών, όπως του Τάκη Σινόπουλου και της Έλλης Αλεξίου, έχουν συγκεντρωθεί σε τοπικά μικρά μουσεία (στη Νέα Ιωνία και στην Καλλιθέα αντιστοίχως), ενώ άλλα ανήκουν σε πανεπιστήμια. Το αρχείο του Νικηφόρου Βρεττάκου βρίσκεται στη Σπάρτη.

Κληρονόμοι θεματοφύλακες

Υπάρχουν όμως και πολλά που ακόμα παραμένουν στα χέρια των κληρονόμων, καθώς το κράτος – ποτέ! – δεν έχει επιδείξει κανένα ενδιαφέρον. Ποιητών που υπήρξαν ένδοξοι, αλλά που κανείς δεν αγωνιά για την τύχη των καταλοίπων τους. Κι όμως, αυτά τα μικρά «χαρτάκια», τα χειρόγραφα, η αλληλογραφία, οι σημειώσεις, οι βιβλιοθήκες, σκιαγραφούν εύγλωττα την προσωπικότητα του κάθε λογοτέχνη. Προσφέρουν, επίσης, στον μελετητή ευκαιρίες για βαθύτερη μελέτη.

Εδώ, θα πείτε, δεν έχει γίνει το στοιχειώδες. Δεν έχει δημιουργηθεί καν ένας διαδικτυακός τόπος που να συνδέει όλα τα αρχεία, όπου κι αν βρίσκονται. Αλλά ακόμα κι αυτό φαντάζει πολυτέλεια, αφού κανένα υπουργείο δεν έχει κάνει το σημαντικότερο: να προστατεύσει με νόμο τα αρχεία, ώστε να μην είναι δυνατόν, αν συμβεί κάτι απευκταίο στο ιδιωτικό ίδρυμα που τα έχει, να γίνει η εξαγωγή τους στο εξωτερικό.

google_news_icon

Ακολουθήστε το topontiki.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν.

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

Το topontiki.gr σέβεται όλες τις απόψεις, αλλά διατηρεί το δικαίωμά του να μην αναρτά υβριστικά σχόλια και διαφημίσεις. Οι χρήστες που παραβιάζουν τους κανόνες συμπεριφοράς θα αποκλείονται. Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών.

ΠΕΜΠΤΗ 28.03.2024 22:04