Η ιστορία της διαπραγμάτευσης μεταξύ της κυβέρνησης Σαμαρά και των δανειστών είναι πολύ πικρή. 

Η ιστορία της διαπραγμάτευσης μεταξύ της κυβέρνησης Σαμαρά και των δανειστών είναι πολύ πικρή. Ακόμη πιο πικρή είναι η ιστορία των διαψεύσεων που η κυβέρνηση αυτή έχει εισπράξει, καθώς αλλεπάλληλες φορές επένδυσε τις ελπίδες της για πολιτική «χαλάρωση» των ασφυκτικών πιέσεων της τρόικας, αλλά οι επενδύσεις της αυτές γνώρισαν οδυνηρά… limit down – για να μιλήσουμε τη γλώσσα των ευκαιριακών «επενδυτών» που εσχάτως προσελκύει το κυβερνητικό «success story».

Με αφορμή την επίσκεψη του Αντώνη Σαμαρά στο Βερολίνο και την προγραμματισμένη συνάντηση με την καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ, καλό είναι να τονίσουμε μερικές κρίσιμες λεπτομέρειες και να υπενθυμίσουμε πόσο πολύ στο παρελθόν η κυβέρνηση και ο ίδιος ο πρωθυπουργός έχουν απογοητευθεί σε ανάλογες απόπειρές τους.

Κατ’ αρχάς η συνάντηση στο Βερολίνο είναι προγραμματισμένη εδώ και έναν μήνα και δεν συνδέθηκε εξ αρχής με την τρέχουσα διαπραγμάτευση με την τρόικα και το επικρατούν – για την ώρα – αδιέξοδο. Για να είμαστε ακριβείς, το ραντεβού αυτό συμφωνήθηκε με τον νέο επικεφαλής του γραφείου της Μέρκελ λίγο αφότου εκείνος ανέλαβε τα καθήκοντά του.

Εμφανίζεται όμως σήμερα το ραντεβού ως κρίσιμο από την πλευρά της κυβέρνησης όχι μόνο εξ αιτίας του μπλοκαρίσματος στη διαπραγμάτευση, αλλά και διότι η κυβερνητική σταθερότητα, μετά τα όσα έχουν συμβεί το τελευταίο διάστημα, δεν περνάει τις καλύτερες μέρες της.

Τι, όμως, θα μπορούσε να προσδοκά ο πρωθυπουργός από τη Γερμανίδα καγκελάριο; Στην πραγματικότητα σχεδόν τίποτε.

◆ Το πρώτο μεγάλο πρόβλημα έγκειται στο ότι, κατά τη χρονική στιγμή της επίσκεψης, η νέα γερμανική κυβέρνηση δεν έχει συγκροτηθεί και δεν ασκεί τα καθήκοντά της. Συνεπώς η Μέρκελ δεν θα μπορούσε να προχωρήσει σε κάποια σοβαρή δέσμευση.

◆ Το δεύτερο μεγάλο πρόβλημα είναι ότι και οι προηγούμενες συναντήσεις του Σαμαρά μαζί της δεν έχουν αποδώσει τίποτε πέρα από αναγνώριση των προσπαθειών της κυβέρνησης και των θυσιών εκ μέρους των Ελλήνων πολιτών. Για όλα τα περαιτέρω η καγκελάριος παραπέμπει σταθερά τον πρωθυπουργό στην… τρόικα, ως τον μόνο αρμόδιο φορέα για συζήτηση και διαπραγμάτευση.

Προσδοκίες και διαψεύσεις

Κι όμως, η κυβέρνηση Σαμαρά, Βενιζέλου και – δευτερευόντως – Στουρνάρα έχει κατά καιρούς επενδύσει σε μια… κατά φαντασίαν (όπως έχει αποδειχθεί) «πολιτική διαπραγμάτευση». Η πολιτική αυτή διαδικασία έχει αναχθεί σε φάρμακο διά πάσαν οικονομική νόσο και πάσαν διαπραγματευτική μαλακία – πάντα με την αρχαιοελληνική έννοια του όρου. Όμως, πολλά είναι τα σημάδια που δείχνουν ότι κανείς δεν συζητάει σοβαρά μια τέτοια διαπραγμάτευση.

1. Οι απαντήσεις τόσο της Άνγκελα Μέρκελ όσο και της επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ στους ισχυρισμούς του πρωθυπουργικού περιβάλλοντος ότι τους έθεσε ζήτημα πολιτικής διαπραγμάτευσης ήταν ότι ο συνομιλητής της ελληνικής κυβέρνησης είναι μόνον η τρόικα. Την ίδια απάντηση κατ’ επανάληψη έχουν δώσει ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και πλείστοι άλλοι αξιωματούχοι της ευρωζώνης.
2. Η συγκυβέρνηση επένδυσε κάμποση προσπάθεια, ακόμη περισσότερη προπαγάνδα και ασύλληπτα περισσότερες… ευχές στην προσπάθειά της να… εκβιάσει ένα ακόμη «κούρεμα» του χρέους της Ελλάδας. Όμως τόσο η Γερμανία όσο και άλλοι παράγοντες της ευρωζώνης έχουν κατ’ επανάληψη απαντήσει ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να πάει σε «κούρεμα» και, αντιθέτως, χρειάζεται ένα ακόμη πακέτο βοήθειας, παραπέμποντας ευθέως σε ένα νέο δάνειο και νέο μνημόνιο.
3. Η συγκυβέρνηση διεκδικεί, έστω, τη χαλάρωση των απαιτήσεων της τρόικας. Όμως η τρόικα, από την πλευρά της, κατ’ επανάληψη έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν κάνει πίσω στην υλοποίηση του προγράμματος, ιδιαίτερα σε υποχρεώσεις της κυβέρνησης που καθυστερούν από το καλοκαίρι. Επιπλέον δεν εμπιστεύεται μέτρα τα οποία έχουν εξαγγελθεί από ετών, αλλά ουδέποτε υλοποιήθηκαν. Ως εκ τούτου επιμένει στη λήψη οριζόντιων, ιδιαίτερα επώδυνων αλλά άμεσης ταμιακής απόδοσης μέτρων.
4. Η συγκυβέρνηση έχει επενδύσει πολλά στο παρελθόν στον «διεθνή παράγοντα». Μια από τις επενδύσεις της αφορούσε την αλλαγή ηγεσίας στη Γαλλία και την προσδοκία ότι ο Φρανσουά Ολάντ θα ασκούσε μια περισσότερο ανεξάρτητη πολιτική έναντι του Βερολίνου, σε αντίθεση με τον Σαρκοζί, ο οποίος είχε φτάσει να σατιρίζεται σαν… σκυλάκι της Μέρκελ.
Η τραγική αποτυχία του Ολάντ, η σταδιακή μετατροπή της Γαλλίας σε έναν ακόμη αδύναμο κρίκο της ευρωζώνης και η πλήρης αδυναμία της να αντισταθεί, έστω και στοιχειωδώς, στα κρίσιμα πεδία της γερμανικής πολιτικής έσβησαν κάθε αναφορά στη Γαλλία.
5. Η επένδυση στον «διεθνή παράγοντα» συμπεριλάμβανε ακόμη τη δυνατότητα δημιουργίας ενός ισχυρού διαπραγματευτικού πόλου από τις κυβερνήσεις των χωρών της βαρύτατα πληττόμενης από την κρίση ευρωπαϊκής περιφέρειας. Όμως η αποδυνάμωση της γαλλικής θέσης, οι αλληλοσυγκρουόμενες επιμέρους στρατηγικές και η εμπεδωμένη αντίληψη ότι η Ελλάδα είναι μια «ειδική περίπτωση» κατέδειξαν σύντομα ότι επρόκειτο για μια ανεδαφική προσδοκία.
6. Μέρος της στρατηγικής να επενδύσει η συγκυβέρνηση στον «διεθνή παράγοντα» αφορούσε και τις ΗΠΑ. Όμως οι επαφές του πρωθυπουργού δεν απέφεραν τίποτε άλλο από την αμερικανική… συμπάθεια και την οδηγία να συμβάλει η Ελλάδα στην τάχιστη επίλυση του Κυπριακού. Άλλωστε οι ΗΠΑ είχαν διαπρέψει νωρίτερα και συνεχίζουν να διαπρέπουν σε αναποτελεσματικές πιέσεις προς τη Γερμανία για αλλαγή πολιτικής στο ζήτημα των χρεών της ευρωζώνης και της λιτότητας.
7. Η διαφημισθείσα ως «αμερικανική στροφή του Σαμαρά» συμπεριλάμβανε και το υπό αμερικανική πρωτοκαθεδρία ΔΝΤ, από το οποίο ο πρωθυπουργός προσδοκούσε μια ενεργό στήριξη έναντι της Γερμανίας, με άξονα τη δραστική μείωση, αν όχι του χρέους, τουλάχιστον των δανειακών βαρών. Το αποτέλεσμα είναι ορατό, και εδώ, διά γυμνού οφθαλμού.
Χωρίς στηρίγματα
Ύστερα από τόσες διπλωματικές αποτυχίες, ύστερα από τόσες ατυχείς πολιτικές επενδύσεις και ναυαγισμένες ελπίδες, ο πρωθυπουργός προσέρχεται, ακόμη μια φορά, σε συνάντηση με τη Μέρκελ μόνος, χωρίς στηρίγματα, ως επικεφαλής μιας κυβέρνησης αποτυχημένης στα μάτια των δανειστών, με την εικόνα της χώρας ως «ειδικής περίπτωσης» να επανέρχεται.
Κυρίως όμως με τη σταθερότητα της συγκυβέρνησης σοβαρά κλονισμένη και υπό αμφισβήτηση ακόμη και στους κόλπους της.
Σε συνθήκες οικονομικής κατάρρευσης, πολιτικής αποτυχίας και κυβερνητικής αστάθειας, με τη γερμανική κυβέρνηση να αργεί ακόμη να συγκροτηθεί, η καγκελάριος, ακόμη και αν ήθελε να τείνει χείρα βοηθείας, είναι αμφίβολο αν θα μπορούσε να στηρίξει τη συγκυβέρνηση…