Πέντε πόλεις θα κονταροχτυπηθούν για την ανάληψη της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας 2015. Ναύπλιο, Τρίπολη, Ερμούπολη Σύρου, Πειραιάς και Καλαμάτα έχουν αρχίσει ήδη να δίνουν τη μάχη.

Πέντε πόλεις θα κονταροχτυπηθούν για την ανάληψη της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας 2015. Ναύπλιο, Τρίπολη, Ερμούπολη Σύρου, Πειραιάς και Καλαμάτα έχουν αρχίσει ήδη να δίνουν τη μάχη. Η μεσσηνιακή πρωτεύουσα έχει βέβαια άσο στο μανίκι: τον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά

Επτά ήταν οι αρχαίες πόλεις που έριζαν για την καταγωγή του Ομήρου, κοντεύουν να τις φτάσουν οι σύγχρονες που ερίζουν για την ελληνική Πολιτιστική Πρωτεύουσα. Αν επρόκειτο να γίνει τώρα η επιλογή, μάλλον το Ναύπλιο, η Τρίπολη και η Σύρος, αλλά ακόμη κι ο Πειραιάς, δεν θα είχαν καμιά ελπίδα μπροστά στην Καλαμάτα. Διότι, όπως όλοι γνωρίζουμε, η… μεθοριακή αυτή πόλη, που προμηθεύει με εργαζόμενους το Μουσείο της Ακρόπολης και θα αποκτήσει ακόμη και… κοσμοδρόμιο εκτόξευσης πυραύλων, έχει όλα τα εχέγγυα. Το εξής ένα δηλαδή: τον Αντώνη Σαμαρά. Όμως, η επιλογή θα γίνει το 2015 κι έτσι κανείς δεν ξέρει…

Ιστορία μου, αμαρτία μου
Ο θεσμός των Πολιτιστικών Πρωτευουσών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μια πρωτοβουλία της Μελίνας Μερκούρη, ξεκίνησε το 1985 από την Αθήνα. Με υπέρλαμπρες τελετές και εκδηλώσεις που παρόμοιες δεν έχει ζήσει ποτέ η ελληνική πρωτεύουσα – κι ας υπήρξε σφοδρότατη κριτική. Τεράστια ονόματα του ευρωπαϊκού πολιτισμού πέρασαν από την πόλη, με έναν προϋπολογισμό που υπήρξε μικρός ως προς το – τότε – υπουργείο Πολιτισμού και Επιστημών. Την αλήθεια, όμως, δεν τη μάθαμε ποτέ, αφού ο προϋπολογισμός από το υπουργείο Εξωτερικών ουδέποτε δημοσιοποιήθηκε. Εν πάση περιπτώσει, η πρώτη πολιτιστική πρωτεύουσα Ευρώπης και Ελλάδας υπήρξε εντυπωσιακή.
Ακολούθησε η Φλωρεντία, το Άμστερνταμ, το Δυτικό Βερολίνο κ.ά., ώσπου φτάσαμε, το 1997, στη Θεσσαλονίκη, επί υπουργίας Ευάγγελου Βενιζέλου. Έδωσε αρκετές κτηριακές υποδομές στην πόλη και συμπεριέλαβε ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις. Αλλά, 16 χρόνια μετά, δεν έχει εκκαθαριστεί. Ο φορέας που την εκκαθαρίζει πήρε μια ακόμη παράταση με υπουργική απόφαση πριν από λίγο καιρό.
Η Ελλάδα συνέχισε ακάθεκτη να ζητά την ανάληψη του θεσμού κι έτσι το 2006 ήρθε η σειρά της Πάτρας. Ξεκίνησε με τον Θάνο Μικρούτσικο επικεφαλής, ο οποίος παραιτήθηκε σύντομα. Δεν υπήρξαν νέες πολιτιστικές υποδομές προς όφελος της πόλης, εκτός ελαχίστων – από όλες τις απόψεις – εξαιρέσεων, ούτε και εντυπωσιακές εκδηλώσεις. Τουλάχιστον, όμως, αυτή η διοργάνωση έχει «κλείσει» λογιστικά.
Από το 2007 και μετά, δύο κράτη αναλαμβάνουν ανά εξάμηνο το καθένα την Πολιτιστική Πρωτεύουσα. Το 2021, οπότε και έρχεται η σειρά μας, θα οργανώσουμε Πολιτιστική Πρωτεύουσα με τη Ρουμανία. Η επιλογή θα γίνει το 2015 από την κυβέρνηση της κάθε χώρας, από την οποία και εξαρτάται ποιον φάκελο… θα βρει πιο πλήρη. Στο ενδιάμεσο, απαγορεύεται οποιαδήποτε κρατική βοήθεια προς υποψήφια πόλη. Πάντως, μέχρι στιγμής έχουν ανακοινώσει προθέσεις και έχουν και σχετικές αποφάσεις δημοτικών συμβουλίων (ή θα αποκτήσουν σύντομα) πέντε πόλεις.
Η Τρίπολη διεκδικεί τον θεσμό, καθώς το 2021 θα συμπληρώνονται τα 200 χρόνια από την έναρξη της Επανάστασης του 1821 – αλλά και η Καλαμάτα έχει το ίδιο επιχείρημα. Στα ατού της, έχει τον περιφερειάρχη, ο οποίος είναι υποστηρικτής της.
Πιθανώς μπροστά στον φόβο του Πειραιά, καλλιεργείται η ιδέα της συνεργασίας. «Στην περίπτωση που θα επιλεγούμε, θέλουμε από το μερίδιο επιτυχίας μας να ωφεληθούν όλες οι πόλεις», σημειώνει ο δήμαρχος Καλαμάτας Παναγιώτης Νίκας.
Αλλά και ο δήμαρχος του Ναυπλίου Δημήτρης Κωστούρος δηλώνει στα τοπικά μέσα ότι δεν αντιλαμβάνεται την υποψηφιότητα της πόλης του «ως συμμετοχή σε μια ανταγωνιστική διαδικασία όπου επιβάλλεται – με δικαιοσύνη, αντικειμενικότητα και εντιμότητα – να προκριθεί η πόλη που έχει τον πληρέστερο φάκελο. Απ’ αυτή τη διαδικασία θα βγουν ωφελημένες ακόμα και όσες πόλεις αποτύχουν να προκριθούν, με την προϋπόθεση ότι δούλεψαν με σοβαρότητα». Η πρώτη πρωτεύουσα της Ελλάδας, που ήταν υποψήφια και για πρώτη Πολιτιστική Πρωτεύουσα, μαζί με την Αθήνα, έχει υπέρ της σημαντικά επιχειρήματα,όπως το ιστορικό της υπόβαθρο, την αρχιτεκτονική, υποδομή συναυλιακών χώρων, όπως το Βουλευτικό, το Παλαμήδι και το Μπούρτζι, στο οποίο τώρα γίνονται σημαντικές εργασίες.
Ο δήμαρχος Καλαμάτας θεωρεί ότι η δική του πόλη έχει τις προϋποθέσεις. «Έχει την καλύτερη επικοινωνία, του χρόνου θα έχει διεθνές αεροδρόμιο, υδατοδρόμιο, περιφερειακό δακτύλιο, πολιτιστική ζωή, με διεθνείς εκδηλώσεις αξιοζήλευτες, με κορυφαία το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού. Πλεονεκτήματα θεωρούνται ακόμη οι υποδομές εκδηλώσεων με κορωνίδα το Μέγαρο Χορού και οι υποδομές υποδοχής των επισκεπτών».

Η Καλαμάτα έχει και τα μειονεκτήματά της
Όσο για τα μειονεκτήματα; Το ίδιο το Μέγαρο Χορού, πανάκριβο ως προς τη συντήρηση και τη λειτουργία του, δεν έχει καταφέρει να βρει άλλες χρήσεις πλην της φιλοξενίας του Διεθνούς Φεστιβάλ, για λίγες μέρες κάθε χρόνο. Επίσης, ο Ηλίας Μπιτσάνης, διευθυντής της τοπικής εφημερίδας «Ελευθερία», περιγράφει ένα ακόμη πρόβλημα:
«Θα μου επιτρέψει ο κ. δήμαρχος να σημειώσω αφετηριακά ότι δεν αρκούν τα μεγάλα σχέδια για ‘‘Πολιτιστικές Πρωτεύουσες’’, χρειάζεται και πραγματικός σεβασμός στον πολιτισμό μας. Και τα διατηρητέα κτήρια της πόλης είναι σημαντικότατα στοιχεία πολιτισμού και Ιστορίας, αποτυπώνουν την πόλη που διαμορφώθηκε κατά την περίοδο του αστικού εκσυγχρονισμού και θα πρέπει να διασωθούν.
Ο δήμος σε αυτή την ιστορία από ένα σημείο και ύστερα έδωσε το κακό παράδειγμα. Άφησε στην τύχη τους τα διατηρητέα δικής του ιδιοκτησίας, με αποτέλεσμα να οδεύουν για κατεδάφιση (παλιό Οικονομικό Γυμνάσιο), να παραχωρούνται για χρόνια σε συλλόγους (κτήριο Σταδίου) ή να σκορπίζουν οικοδομικά υλικά (‘‘Αχίλλειον’’)».
Η πρωτοβουλία ώστε να διεκδικήσει ο Πειραιάς τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης ανήκει στον υπουργό Παιδείας Κωνσταντίνο Αρβανιτόπουλο. Το 2021 θα εορτάσουμε τα 2.500 χρόνια από τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας και, όπως έχει ο ίδιος δηλώσει, «είναι ένας στόχος σε συμβολικό, αλλά κυρίως σε πραγματικό επίπεδο που πρέπει να διεκδικήσουμε, ώστε να ξαναφέρουμε τον Πειραιά στο κέντρο της Ευρώπης. Έχουμε μια μεγάλη Ιστορία πίσω μας».
Νεότερα, τον Οκτώβριο του 2015. Και ώς τότε, αναμένεται πολύ παρασκήνιο!