Φαρενάιτ 451 / Box Office Poison / Η αρχαία ελληνική τραγωδία / Παιδεία… μαχών / Μικρός οδηγός της πολιτικής διαφθοράς

Ρέι Μπράντμπερι

Φαρενάιτ 451

Διασκευή σε κόμικς: Τιμ Χάμιλτον

Μετάφραση: Αλέξης Καλοφωλιάς

Εκδόσεις Μεταίχμιο

Σελ. 152

Κορυφαίος συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας. Το έργο του άσκησε μεγάλη επίδραση εντός και εκτός Αμερικής και του χάρισε το 2007 το βραβείο Πούλιτζερ. Το ομώνυμο μυθιστόρημά του κυκλοφόρησε το 1953 και στο συγκλονιστικό του θέμα περιγράφεται μια μελλοντική κοινωνία όπου ο αποκλειστικός ρόλος της πυροσβεστικής υπηρεσίας είναι να καίει τα βιβλία… Ο Μπράντμπερι ήταν μόλις 13 ετών, αρκετά μεγάλος δηλαδή για να καταλάβει και να σοκαριστεί όταν είδε στην εφημερίδα εικόνες από το κάψιμο των βιβλίων στην τότε φασιστική Γερμανία, τη νύχτα της 10ης Μαΐου 1933, κατά την οποία κάηκαν εκατοντάδες χιλιάδες βιβλία με επιστημονικό και λογοτεχνικό περιεχόμενο. Στους 451 βαθμούς Φαρενάιτ καίγεται το χαρτί, γίνεται στάχτη. Μαζί του εξαφανίζεται κάθε καταγεγραμμένο πνευματικό έργο. Στην κοινωνία που περιγράφει ο συγγραφέας η ανατροπή έρχεται με την καύση των βιβλίων και η υπόθεση αρχίζει να αποκτά ενδιαφέρον από τη στιγμή που ένας εντεταλμένος εκπρόσωπος της νομιμότητας περνά στο απέναντι ρεύμα και αντιστέκεται προστατεύοντας τα βιβλία και το υπέρτατο σε αξία περιεχόμενό τους. Η απίθανη αυτή ιστορία φαντασίας, που είχε ωστόσο αφορμή ένα επώδυνα ρεαλιστικό γεγονός, δημιούργησε βαθιά εντύπωση, κυρίως στον νεαρόκοσμο, και παρά το πέρασμα των χρόνων δεν έπαψε να προβληματίζει. Η σημερινή μεταφορά του έργου σε κόμικς παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, μιας και ο Χάμιλτον που την υπογράφει μένει πιστός στο κείμενο δίχως να επιχειρεί, πράττοντας σοφά, να το υπερκεράσει με εικονογραφικά εφέ. Έτσι, έχουμε έναν πυροσβέστη ο οποίος αρχικά κυνηγά τους εναπομείναντες πιστούς αναγνώστες, προκειμένου να τους απαλλάξει από την καταστροφική επίδραση της ανάγνωσης. Ωστόσο, όλα αλλάζουν κάτω από την ευεργετική επίδραση του έρωτα και ο πυροσβέστης αλλάζει συνήθειες. Αντί να καίει τα βιβλία, τα διασώζει από την πυρά. Το βιβλίο, όπως και η μεταφορά του σε graphic novel, δεν στέκουν στον κραυγαλέο συμβολισμό, αλλά διεισδύουν με μαεστρία στις λεπτότερες αποχρώσεις της σχέσης του βιβλίου με τον αναγνώστη και την κοινωνία γενικότερα.

Alex Robinson

Box Office Poison

Μετάφραση: Μπέλλα Σπυροπούλου

Εκδόσεις ΚΨΜ

Σελ. 608

Ένα ακόμα εικονογραφημένο πολυσέλιδο μυθιστόρημα που κυκλοφορεί στη γλώσσα μας και μας φέρνει σε επαφή με το διαδεδομένο στο εξωτερικό graphic novel. Σ’ αυτή την επική αφήγηση, μέσα από την οποία περιγράφεται σε πλήρη ανάπτυξη η καθημερινότητα απλών ηρώων, ο Ρόμπινσον δεν στέκεται στην εικόνα ούτε στον συνοδευτικό λόγο, αλλά επιχειρεί μια καταβύθιση στην εσωτερικότητα των ανθρώπων και της περιρρέουσας ατμόσφαιρας στην οποία αυτοί κινούνται και δρουν. Μια σειρά προσώπων, τα οποία συστήνονται στις πρώτες κιόλας σελίδες του κόμικς, θα συνδέσουν τις ζωές τους δημιουργώντας μιαν ανάγλυφη όσο και αντιπροσωπευτική απεικόνιση του σύγχρονου κόσμου, όπως αυτός εκφράζεται μέσα από την ατομικότητά τους, αλλά και τη συλλογική τους δράση που εντάσσεται στο κοινωνικό πλαίσιο. Τρεις κομίστες, ένας βιβλιοπώλης, ένας καθηγητής ιστορίας και μια δημοσιογράφος, είναι τα κεντρικά πρόσωπα αυτού του μικρόκοσμου, του οποίου ο Ρόμπινσον κινεί τα νήματα, ενώ μέσα από αυτά ξανοίγεται διερευνητικά στις ζωές των απλών ανθρώπων της καθημερινότητας. Στην ιστορία λοιπόν αυτή περισσεύουν οι λεπτομέρειες, οι οποίες ωστόσο δρουν καταλυτικά στη ζωή μας, αφού επιβεβαιώνουν ή μηδενίζουν μια σειρά προσδοκιών. Έρωτες, μαζί με τρέχοντα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι στον εργασιακό τους χώρο, ματαιώσεις και απογοητεύσεις, η αγάπη, το σεξ, η φιλία, όλα εκείνα που νοστιμεύουν αλλά και πικρίζουν τις όψεις ζωής, διατρέχουν αυτή τη μυθιστορηματικά εικονογραφημένη περιπέτεια του καθημερινού βίου και των αξεπέραστων μέσα στην ποικιλότητά τους ηρώων. Μέσα από μια αφηγηματική τεχνική που εντυπωσιάζει, αυτή η ιστορία – ποταμός κρατά το ενδιαφέρον του αναγνώστη ακόμα κι όταν τα χέρια του βαραίνουν από τον όγκο του βιβλίου.

H. D. F. Kitto

Η αρχαία ελληνική τραγωδία

Μετάφραση: Λεωνίδας Ζενάκος

Εκδόσεις Παπαδήμας

Σελ. 557

Σημαντική επανέκδοση ενός μοναδικού κριτικού έργου των εμβληματικών δημιουργημάτων της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας. Σ’ αυτό το σημαντικό έργο, ο διαπρεπής άγγλος ελληνιστής προσπαθεί να θέσει μια σειρά ερωτημάτων, τα οποία διερευνούν τη μορφή με την οποία είναι γραμμένη η λογοτεχνία και, φυσικά, να διερευνήσει τις απαραίτητες απαντήσεις. Η κριτική, κατά τον συγγραφέα, είναι ο καρπός της πείρας τού να θέτεις ερωτήματα που προκαλούν αμηχανία και του να πρέπει να δώσεις σοβαρές απαντήσεις σε αυτά. Για παράδειγμα, γιατί ο Σοφοκλής εισήγαγε τρίτο ηθοποιό; Γιατί ο Ευριπίδης δεν έφτιαξε καλύτερες υποθέσεις από τους προγενέστερούς του; Το ενδιαφέρον του κριτικού απέναντι σε εμβληματικά έργα όπως οι τραγωδίες δεν εστιάζεται τόσο στην ορθότητα των απαντήσεων, όσο στο ότι πρέπει τα ερωτήματα που θα τεθούν να είναι σωστά. Ο συγγραφέας ξεκινά από την παραδοχή ότι οι έλληνες τραγωδοί ήταν πρώτα και κύρια καλλιτέχνες και περιπτωσιακά ηθικοδιδάσκαλοι. Ο έλληνας δημιουργός και συνάμα ενσυνείδητος πολίτης δεν μπορεί να είναι αδιάφορος για την ηθική. Η κριτική προσέγγιση παρόμοιων έργων αποτελεί ένα λεπτότατο εγχείρημα, μιας και ο τρόπος και η μεθοδολογία της, καθώς και οι προσδοκίες από το ορισθέν ζητούμενο, είναι συνάρτηση μιας επιστημονικής μεθόδου σύνθεσης. Τα βασικότερα κείμενα των τραγωδιών τοποθετούνται μέσα στο ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο της εποχής τους, με τρόπο που να καταυγάζει το διαχρονικό περιεχόμενό τους και την πανανθρώπινη αξία τους, που τα κάνει αξεπέραστα και τα κρατά στην κορυφή των πνευματικών επιτευγμάτων του ανθρώπου.

Γιάννης Μυλόπουλος

Παιδεία… μαχών

Πρόλογος: Χρίστος Τσολάκης

Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα

Σελ. 166

Η μελαγχολία που κρύβεται πίσω από το λογοπαίγνιο του τίτλου είναι εμφανής. Μόνο που ως κοινωνία έχουμε πλέον χάσει τη δυνατότητα να ακούμε και κατά συνέπεια να κρίνουμε και να αποφασίζουμε. Τι πιο ηχηρό από την πλήρη αποτυχία του εκπαιδευτικού μας συστήματος; Και ποια ελληνική οικογένεια δεν το γνωρίζει από πρώτο χέρι; Και ποια ελληνική οικογένεια δεν σκύβει το κεφάλι και δεν χώνει όλο και βαθύτερα το χέρι στην τσέπη της για να χρηματοδοτήσει τη χαριστική της βολή; Πρόκειται για φαύλο κύκλο, πολύ φαύλο, στον οποίο ενδώσαμε σαν κοινωνία αμαχητί. Βρήκαμε και ασκούμε δεκαετίες τώρα την προσωπική μας λύση, αυτήν της παραπαιδείας, του φροντιστηρίου, ενός απίθανου παραλογισμού μέσα στον οποίο αυτοχειριαζόμαστε οικονομικά και κυρίως πνευματικά. Με ενθουσιασμό διάβασα τις σκέψεις του καθηγητή Μυλόπουλου για την παιδεία. Η βασική του θέση, η οποία αποτελεί και την ουσία της κακοδαιμονίας του εκπαιδευτικού μας συστήματος, είναι ότι η εκπαίδευση σήμερα, αντί να υπηρετεί την υπόθεση της Παιδείας και να επιδιώκει την κατάκτηση της γνώσης, είναι μονόπλευρα προσανατολισμένη στην ειδίκευση και την κατάρτιση, έχοντας ως κεντρικό στόχο την ένταξη στην αγορά εργασίας. Αντί δηλαδή να επιδιώκει την καθολική μόρφωση και την ισόρροπη καλλιέργεια του νου και της ψυχής είναι μονόπλευρα προσανατολισμένη στην παροχή εξειδικευμένων γνώσεων. Μέσα σ’ αυτόν τον τραγέλαφο, το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα σκοτώνει τους νέους, το παρόν και το μέλλον του τόπου. Ένα βιβλίο χρήσιμο πάνω σε ένα εθνικό πρόβλημα.

Brice De Tours

Μικρός οδηγός της πολιτικής διαφθοράς

Μετάφραση: Μάκης Μαλαφέκας

Εκδόσεις Κέδρος

Σελ. 128

Η άποψη ότι η παραδειγματική τιμωρία της πολιτικής διαφθοράς θα δημιουργήσει προϋποθέσεις πολιτικής εξιλέωσης του συστήματος επικρατεί κυρίως σε περιόδους κρίσεως. Η πολιτική διαφθορά είναι τόσο παλιά όσο και η άσκηση της εξουσίας, με δυο λόγια δεν είναι τωρινό φαινόμενο. Είτε ασκείται από το ίδιο το πολιτικό σύστημα (διεφθαρμένα ή ολοκληρωτικά καθεστώτα), είτε από τους εντεταλμένους λειτουργούς της πολιτικής εξουσίας, η πολιτική διαφθορά είναι το ίδιο απεχθής και επιλήψιμη. Ωστόσο, ανάλογα με τους θεσμικούς τρόπους που αντιμετωπίζονται αυτά τα φαινόμενα απιστίας, αξιολογείται και η ποιότητα του πολιτεύματος, τα αντανακλαστικά του και οι αντοχές του. Ο συγγραφέας του πονήματος αντιμετωπίζει τη διαφθορά σαν ένα εγγενές πρόβλημα της εξουσίας, σαν ένα σύμπτωμα της άσκησης των πολιτειακών δραστηριοτήτων. Επιστρατεύοντας τον χιουμοριστικό λόγο, σαν να θέλει να ξορκίσει το κακό, καταγράφει όλη την τραγελαφική και έκνομη διαδικασία διαφθοράς των ανθρώπων που έρχονται αντιμέτωποι με την ίδια τους τη συνείδηση: Να διαφθαρώ μέσα σε ένα σύστημα που εν πολλοίς συγκαλύπτει τη διαφθορά σαν ένα μέσο διατήρησης της εξουσίας ή να κρατήσω άκαμπτη στάση, με αποτέλεσμα να κινδυνεύω κι από πάνω λόγω αθωότητας; Φυσικά, οι περισσότεροι διαλέγουν τον ένδοξο, αποδοτικό και ασφαλή δρόμο της διαφθοράς… Αυτό το βιβλίο αποτελεί έναν συνοπτικό, ωστόσο, πλήρη και χαριτωμένο οδηγό για τους τρόπους και τις μεθόδους με τις οποίες μπορεί κανείς να υπηρετήσει το καθ’ όλα αξιοσέβαστο καθεστώς της πολιτικής διαφθοράς! Αν και οι περισσότεροι λειτουργοί του συστήματος είναι αυτοδίδακτοι, μιας και η διαφθορά αποτελεί ένα από τα γοητευτικότερα αδύνατα σημεία της ανθρώπινης φύσης…

Ξενοφών Μπρουντζάκης [[email protected]]