Δίστομο: 10 Ιουνίου 1944 / Αρχίζει το Ματς / Φόνος στον Θερμαϊκό / 1.089 / Το Τελευταίο Παιχνίδι

Δίστομο

10 Ιουνίου 1944

Το ολοκαύτωμα

Έρευνα – Εισαγωγή – Επιμέλεια: Γιώργος Θεοχάρης

Εκδόσεις: Βιβλιοπωλείο Σύγχρονη Έκφραση

Σελ.: 536

Ξεφυλλίζοντας το πραγματικά ανατριχιαστικό αυτό ανάγνωσμα, που δεν κάνει κάτι περισσότερο από το να ανθολογεί μνήμες ενός εγκλήματος που αξίζει να καταγραφτεί στις πιο επώδυνες και αποτρόπαιες επιδόσεις της ανθρώπινης κτηνωδίας, ήρθε στο νου μου ο τρόπος αντιμετώπισης της χώρας μας από την Γερμανία. Δεν είμαι από τους Έλληνες εκείνους που αισθάνονται αγιάτρευτα υπερήφανοι για τις επιδόσεις της πατρίδας μας, ωστόσο τα γερμανικά αντανακλαστικά με τρόμαξαν, και πιστεύω δικαίως, γιατί το παρελθόν που μας χωρίζει από την κτηνωδία που επέδειξαν κατά της ανθρωπότητας δεν είναι μακρινό∙ το έζησαν στο πετσί τους οι γονείς μας και μας το διηγούνταν σαν να ’θελαν να ξορκίσουν την απίστευτη βαρβαρότητα. Να λοιπόν που η μνήμη είναι χρήσιμο να υπάρχει και να συμβάλει στο παρόν διδακτικά. Με αυτή τη χρήση της μνήμης, το παρόν πόνημα αποτελεί μεγάλη προσφορά, γιατί μας δίνει την εμπειρία ενός τραγικού γεγονότος όχι με σκοπό την υπόθαλψη της εχθρότητας αλλά τη διδαχή, της οποίας κακός σύμβουλος είναι η αποσιώπηση ή ακόμα και η διαστρέβλωση. Το γερμανικό έθνος δεν έχει λόγους να είναι υπερήφανο για τα εγκλήματα που διέπραξε κατά του ανθρώπινου γένους. Δείγμα της απόλυτης αυτής βαρβαρότητας είναι η σφαγή της 10ης Ιουνίου στο Δίστομο. Το έγκλημα των Γερμανών, που σκότωσαν αμάχους, γυναίκες, γέρους, παιδιά δίχως λόγο, τότε που ο πόλεμος τέλειωνε και ετοιμάζονταν ταπεινωμένοι να επιστρέψουν στην πατρίδα τους με την ύπαρξη τους βουτηγμένη στην πιο αποτρόπαιη κόλαση, δεν παραγράφεται από την ιστορία. Θα μείνει να τη στοιχειώνει  σαν ένα μάθημα μεγάλο, να μην τριτώσει το κακό με τους ίδιους πρωταγωνιστές. Αρκετά αιματοκύλησαν την ανθρωπότητα, φτάνει. Αυτό είναι το μήνυμα που στέλνει συστημένο στους αποδέκτες του, στις 536 σελίδες του αυτό το ανθολόγιο της μνήμης!

Αρχίζει το Ματς

Το ποδόσφαιρο στη Λογοτεχνία

Επιμέλεια: Γιάννης Η. Παπάς

Εκδόσεις: Μεταίχμιο

Σελ.: 304

Συγκινώντας εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, το ποδόσφαιρο δεν είναι απλά ένα παιχνίδι ανάμεσα στα άλλα, αλλά μια παγκόσμια θρησκεία που προσφέρει δικαίωση στους πιστούς της. Ο παράδεισός της δεν είναι κάτι μακρινό ή αόριστο. Κάθε βδομάδα ή και συχνότερα πλέον, τα γήπεδα, αυτοί οι παραδείσιοι τόποι προσκυνήματος και ουτοπίας ανήκουν στα πλήθη. Όποιος δεν έχει νιώσει αυτόν τον αλλόκοτο και έξαλλο παλμό της εξέδρας σε ένα ποδοσφαιρικό αγώνα, μοιάζει με εκείνον που  πέρασε τα νιάτα του δίχως να ερωτευθεί… Ένα τέτοιο άθλημα που έχει τη δυνατότητα να ενώνει και να χωρίζει εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον πλανήτη, δεν ήταν δυνατόν να μην κερδίσει το ενδιαφέρον της λογοτεχνίας! Το ποδόσφαιρο, η πιο απίθανη πραγματικότητα ενός κόσμου γεμάτου προβλήματα, έχει παρουσιαστεί  σαν ένα σύγχρονο όπιο του λαού (αντικαθιστώντας την θρησκεία) ή σαν ένα κατώτερης πνοής λαϊκό θέαμα που αναλύεται από τα εύκολα στερεότυπα ερμηνείας που έχουν επιχειρηθεί κατά καιρούς. Και η μια και η άλλη άποψη πάσχουν από αφέλεια, γιατί το ποδόσφαιρο όπως η τέχνη, μιμείται τη ζωή, αναζητεί τις υπερβάσεις της, ξεπερνά τον εαυτό του μέσα από συνεχείς μάχες, όπου οι ανατροπές είναι το πιο βασικό ενδεχόμενο. Ο Γιάννης Παπάς, συγκέντρωσε σ’ αυτή την ανθολογία μια σειρά από λογοτεχνικά κείμενα (ποιήματα, διηγήματα, αποσπάσματα από μυθιστορήματα) που έχουν ως βασικό τους θέμα το ποδόσφαιρο. Το πλήθος των κειμένων αποδεικνύει ότι το μόνο που δεν έχει ανάγκη η λογοτεχνία είναι να εγκλωβίζεται σε ανόητες προκαταλήψεις και αγκυλώσεις δήθεν προοδευτικότητας, όπως η επαρχιώτικη ελληνική της εκδοχή που υπηρετείται από τους «καλλιεργημένους» αυτής της τόσο «πνευματικής» μας διανόησης.

Έντμουντ Κήλυ

Φόνος στον Θερμαϊκό

Υπόθεση Πολκ

Εκδόσεις: Ελληνικά Γράμματα

Σελ.: 600

Η Υπόθεση Πολκ, έμεινε στην ιστορία σαν μια ανεξιχνίαστη υπόθεση που έκρυβε πολλά. Αλλά ποιος ήταν ο Τζορτζ Πολκ του οποίου η δολοφονία στην Θεσσαλονίκη είχε όλα τα χαρακτηριστικά της πολιτικής δολοφονίας; Ο Πολκ ήταν δημοσιογράφος του CBS και έφτασε στην Ελλάδα από την Μέση Ανατολή, το 1946. Από τη χώρα μας ο Πολκ  έστελνε τα δικά του ρεπορτάζ για την κατάσταση που επικρατούσε στη χώρα μετά τη λήξη του πολέμου. Τα ρεπορτάζ του εξέφραζαν την δική του άποψη και όχι  την «επίσημη» που ήθελε η τότε – αμερικανικής εμπνεύσεως – ελληνική κυβέρνηση. Ο Πολκ δεν έκρυβε και την αντιπάθειά του απέναντι στους κομμουνιστές αντάρτες, και δεν μασούσε τα λόγια του για την Σοβιετική Ένωση. Αυτό, απ’ ό,τι καταλαβαίνουμε, πρέπει να τον καθιστούσε ιδιαίτερα αντιπαθή σε όλους, ό,τι κι αν αυτό σήμαινε εκείνη την τόσο ταραγμένη εποχή.  Την στιγμή που όλα τα κράτη της Ευρώπης επούλωναν τις πληγές του πολέμου και προσπαθούσαν να αξιοποιήσουν εκείνες τις ευεργετικές αναπτυξιακές πλευρές που επισύρει ο πόλεμος, η Ελλάδα εργαζόταν για τα χειρότερα  που υπήρχαν,  δίχως ελπίδα σωτηρίας. Με δυο λόγια, ο Πολκ δεν είχε φίλους ούτε στην τότε κυβέρνηση την οποία κατηγορούσε ως καταπιεστική, ανίκανη και διεφθαρμένη, ούτε στις αμερικανικές αρχές μιας και ασκούσε επικριτική πολιτική εναντίον της κυβέρνησης Τρούμαν. Την άνοιξη του 1948, ενώ ετοιμαζόταν να φύγει για την Αμερική και είχε καταφέρει να κλείσει μια συνέντευξη με τον Μάρκο Βαφειάδη, δολοφονήθηκε. Για την πράξη αυτή, όλοι θα μπορούσαν να είναι ύποπτοι: η ελληνική κυβέρνηση, η αμερικάνικη πρεσβεία, οι Άγγλοι, οι κομμουνιστές. Η αλήθεια δεν βρέθηκε ποτέ. Ωστόσο, το βιβλίο αυτό που περιγράφει την πρώτη δολοφονία δυτικού δημοσιογράφου, θύματος του Ψυχρού Πολέμου, μας θυμίζει πολλά και ενδιαφέροντα. Ένα πολύ καλό βιβλίο, γραμμένο από έναν συγγραφέα που αγαπά τη χώρα μας πραγματικά και ουσιαστικά.

David Acheson

1.089

Ένα μαγικό ταξίδι στο κόσμο των μαθηματικών

Μετάφραση: Νικόλας Πρωτονοτάριος

Εκδόσεις: Οκτώ

Σελ.: 174

Τα τελευταία χρόνια, όλο και πληθαίνουν τα βιβλία εκείνα που έχουν σαν θέμα τα μαθηματικά, λες και γίνεται μια συντονισμένη προσπάθεια να εξοικειωθεί το ευρύ αναγνωστικό κοινό με την μαθηματική επιστήμη, μια επιστήμη πραγματικά μαγική, ωστόσο… μόνο για λίγους! Έτσι έχουμε μυθιστορήματα που πρωταγωνιστούν… ολοκληρώματα, ποιήματα αριθμητικής, αλγεβρικές φιλοσοφικές εξισώσεις, δοκίμια τριγωνομετρίας και πάει λέγοντας. Ολόκληροι εκδοτικοί οίκοι έχουν συσταθεί με αποκλειστικότητα στα μαθηματικά βιβλία. Παρά την φυσική μου αδυναμία στα μαθηματικά – ίσως και εξ αιτίας αυτής – η εκτίμηση που τρέφω στην επιστήμη είναι ειλικρινής και απεριόριστη. Ωστόσο, κάθε προσπάθεια κατανόησης εκ μέρους μου πάει στο βρόντο! Βεβαίως, γνωρίζω ότι είναι πολλοί εκείνοι που νιώθουν εξοικειωμένοι με το παιχνίδι των αριθμών και την απόλυτη γοητεία που ασκεί σε όσους το κατανοούν.  Το μαγικό ταξίδι αρχίζει για τον συγγραφέα από τότε που, σε ηλικία δέκα ετών, ήρθε σε επαφή με το «κόλπο του 1.089». Στο βιβλίο αυτό ο αναγνώστης ξεναγείται σε απίθανους γρίφους, μαγικούς αριθμούς,  ανεπανάληπτες αποδείξεις, με έναν τρόπο που τον κάνει να ξεχάσει κάθε πιθανή τραυματική εμπειρία που είχε από τα σχολικά χρόνια με την μαθηματική επιστήμη. Μια επιστήμη της οποίας οι εφαρμογές άλλαξαν εκ θεμελίων την καθημερινότητά μας αλλά και την αντίληψή μας για την ζωή! Για πληρέστερη κατανόηση, σ’ αυτό το μαθηματικό ταξίδι σας διευκολύνουν σκίτσα και γελοιογραφίες, πράγμα που αποδεικνύει ότι τα μαθηματικά πέρα από κάθε άλλο, είναι ταυτόχρονα και ένα ευχάριστο παιχνίδι του μυαλού!

Τζέισον Κόουλι

Το Τελευταίο Παιχνίδι

Αγάπη, θάνατος και ποδόσφαιρο

Μετάφραση: Χρίστος Χαραλαμπόπουλος

Εκδόσεις: Τόπος

Σελ.: 296

Διαβάζοντας αυτό το βιβλίο που περιγράφει έναν ποδοσφαιρικό αγώνα, με συνεπήρε βαθιά μελαγχολία για την τεράστια διαφορά που χωρίζει την ελληνική πραγματικότητα από αυτήν των προηγμένων χωρών της Δυτικής Ευρώπης. Στο βιογραφικό σημείωμα διάβασα ότι αυτός ο καταπληκτικός συγγραφέας που ξέρει να διηγείται μια ιστορία με αναμφισβήτητη τέχνη, ήταν… διευθυντής στο αθλητικό ένθετο της εφημερίδας Observer! Δίχως να το θέλω, το μυαλό μου πήγε στα δικά μας! Η διαφορά που έχει το αγγλικό ποδόσφαιρο για παράδειγμα από το δικό μας, αντικατοπτρίζει με τον πιο ακριβή και αντικειμενικό τρόπο την διαφορά της Δημοκρατίας μας, της κοινωνίας μας, του πολιτισμού μας απ’ αυτά της Αγγλίας. Με ανεπανάληπτο τρόπο που μόνο ένας Εγγλέζος ο οποίος έχει αφομοιωμένο στην παράδοσή του το ποδόσφαιρο, μπορεί να εκφράσει, ο συγγραφέας σηματοδοτεί σε αυτό το βιβλίο του το τέλος ενός ποδοσφαιρικού πολιτισμού, ο οποίος συμπίπτει  στην χώρα του με την άνοδο της Θάτσερ στην εξουσία, την επικράτηση του νεοφιλελευθερισμού, και την ραγδαία υποχώρηση – ως την πλήρη εξαφάνιση – του κοινωνικού κράτους. Σ’ αυτό το φοβερό μεταίχμιο του 1989, χρονολογία που εκτός των άλλων καταρρέει και η Σοβιετική Ένωση μαζί με όλο το ανατολικό μπλοκ, το ποδόσφαιρο στη Γηραιά Αλβιόνα βιώνει την πλήρη του παρακμή. Μετά την τραγωδία στο γήπεδο Χίλσμπορο, η κυρίαρχη νοοτροπία του αγγλικού ποδοσφαίρου ντροπιάζει το έθνος ολόκληρο. Ο συγγραφέας, στο αποκορύφωμα αυτό της εξαθλίωσης του βρετανικού ποδοσφαίρου, περιγράφει ίσως ένα από τα πιο συναρπαστικά παιχνίδια που έγιναν ποτέ: τον μυθικό αγώνα μεταξύ της Λίβερπουλ και της Άρσεναλ. Ένα παιχνίδι όπου η Άρσεναλ ήθελε δυο γκολ διαφορά για να κλέψει τον τίτλο από τα «βλαχαδερά» της Λίβερπουλ. Αυτός ο ανεπανάληπτος αγώνας είναι και το «Τελευταίο παιχνίδι» όπου το ποδόσφαιρο στην Αγγλία σε πλήρη παρακμή είναι ακόμα ένα λαϊκό άθλημα, που αναδεικνύει τους τοπικούς αγίους του, τα μίση, τις ανελέητες αντιπαραθέσεις. Τη θέση του θα έπαιρνε το απρόσωπο διεθνοποιημένο, επιχειρηματικό – επενδυτικό ποδόσφαιρο με τους παίχτες – επενδυτές – παγκόσμιους σταρ, με τον πακτωλό των χρημάτων να κατατίθεται σε κάθε τους συνάντηση με την μπάλα!

Ξενοφών Μπρουντζάκης [[email protected]]