Μας έχει συνηθίσει χρόνια τώρα το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ σε πλούσια θεματολογία. Πολιτική, ανθρώπινα πορτρέτα, καθημερινές ιστορίες, πρωταγωνιστές της παγκόσμιας επικαιρότητας και φυσικά η κρίση σε όλα τα επίπεδα, όλα βρίσκουν τη θέση τους στη φετινή διοργάνωση. 

Μας έχει συνηθίσει χρόνια τώρα το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ σε πλούσια θεματολογία. Πολιτική, ανθρώπινα πορτρέτα, καθημερινές ιστορίες, πρωταγωνιστές της παγκόσμιας επικαιρότητας και φυσικά η κρίση σε όλα τα επίπεδα, όλα βρίσκουν τη θέση τους στη φετινή διοργάνωση. Όρεξη να έχουν οι σινεφίλ και χρόνο!

Σηκώνει αυλαία αύριο το 16ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης «Εικόνες του 21ου αιώνα» και θα διαρκέσει έως τις 23 Μαρτίου. Μέσα σε ένα δεκαήμερο περνάνε οι όψεις, ευχάριστες ή δυσάρεστες, κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές, της σύγχρονης ζωής. Όχι ότι το παρελθόν αποκλείεται, αλλά αυτό που «καίει» στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ είναι το «εδώ και τώρα», το σήμερα, το τρέχον, το επείγον. Όχι μόνο της Ελλάδας, που φυσικά έχει περίοπτη θέση στο πρόγραμμα, αλλά όλου του κόσμου, ειδικά των αδύναμων φωνών και εθνών.

Η ταινία έναρξης δίνει το στίγμα και τον τόνο του Φεστιβάλ. Το «Linar» της Νάστια Ταράσοβα αφηγείται την οδύσσεια του Λίναρ, ενός αγοριού που ταξιδεύει από τη Ρωσία στην Ιταλία για να υποβληθεί σε μεταμόσχευση καρδιάς διότι στη Ρωσία οι μεταμοσχεύσεις καρδιάς είναι απαγορευμένες και ο μικρός είναι αναγκασμένος να ζει με μηχάνημα υποστήριξης. Ταξιδεύει στην Ιταλία μαζί με έναν νεαρό χειρουργό και εκεί μαθαίνουν ότι βρέθηκε ο δότης, ένα παιδί που είναι νεκρό εγκεφαλικά από ένα αυτοκινητικό δυστύχημα.

Αφιερώματα με γερές υπογραφές
Τα αφιερώματα, ως συνήθως, δίνουν τον ρυθμό του Φεστιβάλ και κλέβουν τις εντυπώσεις. Φέτος είναι δύο: στον πρόσφατα χαμένο Καναδό κινηματογραφιστή Πίτερ Ουιντόνικ και στον Γάλλο βιρτουόζο Νικολά Φιλιμπέρ, ο οποίος θα δώσει το «παρών» στη διοργάνωση. Το Φεστιβάλ, μάλιστα, από φέτος καθιερώνει βραβείο με το όνομα του Ουιντόνικ. Θα προβληθεί η ταινία – σταθμός στην καριέρα του «Κατασκευάζοντας συναίνεση: ο Νόαμ Τσόμσκι και τα ΜΜΕ», που χαρακτηρίστηκε «το καλύτερο καναδικό ντοκιμαντέρ όλων των εποχών». Θα προβληθεί επίσης το «Σινεμά βεριτά», όπου ο σκηνοθέτης καταπιάνεται με την ομώνυμη κινηματογραφική σχολή, το «Seeing is believing» και το «Pilgrimage: Προσκύνημα στην εικόνα». Παρουσία του Νικολά Φιλιμπέρ θα προβληθεί το σύνολο της φιλμογραφίας του («Είμαι και έχω», «His master’s voice», «Η πόλη του Λούβρου», «La maison de la radio», κ.ά.).

Η Ελλάδα της κρίσης έχει την τιμητική της
Δυναμικό παρόν δίνουν οι Έλληνες σκηνοθέτες μέσα από 59 ταινίες. Στη θεματολογία κυριαρχούν τα επίκαιρα κοινωνικά ζητήματα, οι σύγχρονες εικόνες της κρίσης, οι διαδρομές στην Ιστορία και τη μνήμη, η πολιτική στο μικροσκόπιο. Το «128 Κερατέα: Μια πραγματική ιστορία» των Γρηγόρη Οικονομίδη και Βάιου Σύρρου καταγράφει το οδοιπορικό της εξέγερσης των κατοίκων της Κερατέας ενάντια στη δημιουργία ΧΥΤΑ στην περιοχή. Το «Σταγώνες» της Νέλλης Ψαρρού καταπιάνεται με το θέμα της ιδιωτικοποίησης του νερού στη Θεσσαλονίκη. Το κλείσιμο της ΕΡΤ πρωταγωνιστεί στο ντοκιμαντέρ του Γιώργου Αυγερόπουλου «Το χαμένο σήμα της Δημοκρατίας». Απλοί άνθρωποι, καθημερινές ιστορίες εμφανίζονται στο «Φαρμακείο» της Μύρνας Τσάπα. Τα δικαιώματα των γυναικών έχουν τον πρώτο λόγο στα ντοκιμαντέρ «Παίζοντας με τη φωτιά» της Αννέτας Παπαθανασίου (γυναίκες ηθοποιοί στο Αφγανιστάν), «Κισμέτ» της Νίνας Μαρίας Πασχαλίδου (επίδραση των τουρκικών σίριαλ στη χειραφέτηση των γυναικών στις αραβικές χώρες), «Bref» της Χριστίνας Πιτούλη (κλειτοριδεκτομή). Στις ταινίες «Ηλιόσποροι» του Αντώνη Τολάκη και «Τα όνειρα της Δημοκρατίας» του Μορτέζα Τσαφαρί οι μετανάστες αφηγούνται τις δικές τους ιστορίες. Ενδιαφέρον έχουν, όπως πάντα, και τα καλλιτεχνικά πορτρέτα, όπως των Παναγιώτη Τέτση, Άντη Ιωαννίδη, Δημήτρη Ανδριανόπουλου κ.ά.

Οι φίλοι των εικαστικών και όχι μόνο θα έχουν την ευκαιρία να περιπλανηθούν στην έκθεση «Ενρί Τσανάι: Στην κόψη του κάδρου» (15 έως 23 Μαρτίου στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, με την υποστήριξη του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης). Ο νεαρός δημιουργός γεννήθηκε στην Αλβανία το 1980 και ζει στην Ελλάδα από το 1991. Οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες του, σκληρές και ρεαλιστικές, αποτυπώνουν την ελληνική κοινωνία σε δυσάρεστες συνθήκες, σε πολεμική, σε κρίση, σε δυσφορία.

Οι θεματικές του Φεστιβάλ είναι πολλές. Και όχι μόνο στο κινηματογραφικό πανί, αλλά και στα πάνελ, στις συζητήσεις, στις παράλληλες δράσεις και στα events. Εμείς επιμένουμε πολιτικά και γι’ αυτό ξεχωρίσαμε πέντε ταινίες τις οποίες το θέμα τους θα τις κάνει κατευθείαν πρωταγωνίστριες στα πηγαδάκια των σινεφίλ.

Την πολιτική ξεχωρίζουν οι σινεφίλ
Γυρισμένη στη διάρκεια τριών ετών στην πόλη Χομς της Συρίας, η ταινία «Επιστροφή στη Χόμς» του Ταλάλ Ντέρκι παρακολουθεί δύο ιδιαίτερες περιπτώσεις νεαρών Σύρων, οι οποίοι ονειρεύονται την ελευθερία και δηλώνουν ειρηνιστές, αλλά τελικά οι επιλογές τους τούς αλλάζουν στάση ζωής. Ο Μπασέτ, ο 19χρονος τερματοφύλακας της Εθνικής ομάδας, γίνεται πρώτα ηγετική μορφή στις διαδηλώσεις κατά του καθεστώτος Άσαντ, έπειτα ίνδαλμα ως ερμηνευτής επαναστατικών τραγουδιών και αργότερα αρχηγός της πολιτοφυλακής. Ο Οσάμα, 24χρονος ακτιβιστής δημοσιογράφος και κυνικός ειρηνιστής, καταλήγει να συλληφθεί από την Ασφάλεια.

Ποιος δεν ξέρει τις γυμνόστηθες ακτιβίστριες Femen από την Ουκρανία που έχουν γίνει… πονοκέφαλος πολλών πολιτικών, από τον Πούτιν και τη Μέρκελ μέχρι τον Μπερλουσκόνι; Στο «Η Ουκρανία δεν είναι μπουρδέλο» της Κίτυ Γκριν ο θεατής μπαίνει στο μυαλό των διάσημων φεμινιστριών που καταγγέλλουν τη στερεότυπη εικόνα για τις Ουκρανές, οι οποίες στα μάτια του κόσμου αντιμετωπίζονται ως νύφες για πούλημα. Ο γυμνός αγώνας των Femen, όμως, δεν γίνεται μόνο ενάντια στα διεφθαρμένα συστήματα της μετασοβιετικής Ουκρανίας, αλλά και ενάντια στις πεισματικές και αντιφατικές δυνάμεις που κυβερνούν την ίδια τους την οργάνωση.

«Η νονά» του Στέλιου Κούλογλου δεν είναι άλλη από την Άνγκελα Μέρκελ. Ο δημοσιογράφος καταγράφει τα βήματα της άσημης φυσικού από την Ανατολική Γερμανία που έγινε η πιο ισχυρή γυναίκα στον κόσμο. Ο δάσκαλός της στην πόλη όπου μεγάλωσε λέει ότι ήταν η πιο έξυπνη μαθήτρια που είχε. Όσοι έχουν συνεργαστεί μαζί της ισχυρίζονται ότι δεν έχει ηθικούς φραγμούς στην πολιτική και την ονομάζουν «Μερκιαβέλι». Μέχρι και «νονά της μαφίας την αποκαλούν».

Ο βραβευμένος με Όσκαρ σκηνοθέτης Έρολ Μόρις («Η ομίχλη του πολέμου») έκανε ένα συναρπαστικό πορτρέτο του Ντόναλντ Ράμσφελντ, που υπηρέτησε ως υπουργός Άμυνας στην κυβέρνηση του Τζορτζ Μπους του νεότερου και υπήρξε ο βασικός «αρχιτέκτονας» του πολέμου στο Ιράκ. Στο ντοκιμαντέρ «Γνωστά και άγνωστα» δεν παρακολουθούμε απλώς άλλη μία συνέντευξη του Ράμσφελντ, αλλά ένα αποκαλυπτικό κρεσέντο, όπου ο πρώην υπουργός Άμυνας μιλά για τις «χιονονιφάδες» του – το τεράστιο αρχείο από υπομνήματα που έγραψε στη διάρκεια της 50ετούς θητείας του στο Κογκρέσο, στον Λευκό Οίκο, στις επιχειρήσεις και δις στο Πεντάγωνο.

«Στο νήμα» των Αλέξανδρου Παπανικολάου και Έμιλυς Γιαννούκου ξετυλίγεται το… νήμα της πορείας του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξη Τσίπρα κατά τη διάρκεια ενός έτους, από την εκστρατεία των εκλογών του Ιουνίου 2012 μέχρι το κλείσιμο της ΕΡΤ τον Ιούνιο του 2013.