Στην εξαιρετική ταινία «Sahwshank Redemption», με τον Τιμ Ρόμπινς και τον Μόργκαν Φρίμαν, ο κεντρικός ήρωας Άντι, που έχει φυλακιστεί άδικα στο Sahwshank, σκάβει ένα τούνελ επί 15 χρόνια προκειμένου να αποδράσει.

Στην εξαιρετική ταινία «Sahwshank Redemption», με τον Τιμ Ρόμπινς και τον Μόργκαν Φρίμαν, ο κεντρικός ήρωας Άντι, που έχει φυλακιστεί άδικα στο Sahwshank, σκάβει ένα τούνελ επί 15 χρόνια προκειμένου να αποδράσει. Για να κρύψει τη… δουλειά του, έχει τοποθετήσει μπροστά από την τρύπα μια αφίσα της Ρίτα Χέιγουορθ. Τελικά καταφέρνει την πολυπόθητη έξοδο προς την ελευθερία. Εξ ου και το έργο στα ελληνικά μεταφράστηκε… «Τελευταία έξοδος: Ρίτα Χέιγουορθ».

Κάπως έτσι όμως και ο δικός μας… Άντι, ο Σαμαράς, προσπαθεί μέσω της… αφίσας του success story – η οποία προβάλλει αυτό που επιθυμούμε διακαώς, αλλά ποτέ δεν έχουμε – να μας πείσει ότι θα μας φτάσει και στην… έξοδο. Για την ακρίβεια, στην έξοδο στις αγορές. Μόνο που το πιθανότερο, όπως συμβαίνει και στην ταινία, είναι να χρησιμοποιήσει το τούνελ… μόνος του.
Με το γνωστό… «τσούκου – τσούκου μπολ» του Σαμαρά, που εμφανίζει ως επιτυχίες τις διαρκείς παραχωρήσεις της κυβέρνησης, επιχειρείται να στηθεί και το λεγόμενο «Success Story Νο 2». Δηλαδή η στημένη για προεκλογικούς λόγους έξοδος στις αγορές, που θα χρησιμοποιηθεί σε μια απέλπιδα προσπάθεια να σωθούν η κυβέρνηση και τα κόμματα που την αποτελούν από μια ηχηρή ήττα στις κάλπες του Μαΐου.
Το κυβερνητικό πλάνο έχει σημείο αφετηρίας την 21η Μαρτίου, οπότε αναμένονται οι θετικές εκθέσεις αναβάθμισης της ελληνικής οικονομίας από την S&P και τη Moody’s (στις 4 Απριλίου). Και θα συνεχιστεί στις 23η Απριλίου, ημερομηνία που η Eurostat θα ανακοινώσει το πρωτογενές πλεόνασμα, κάτι που θεωρητικά μπορεί να επιτρέψει την έξοδο στις αγορές.
Όμως η προσφυγή στις αγορές για δανεισμό δεν είναι τίποτε περισσότερο από άλλο ένα τρικ εντυπωσιασμού που θέλει να χρησιμοποιήσει η κυβέρνηση. Η «έξοδος» θα της επιτρέψει να ισχυριστεί ότι το πρόβλημα της οικονομίας λύθηκε και πως (σε συνδυασμό με τον τερματισμό του δανειακού πακέτου) η χώρα μπορεί να σταθεί πλέον στα δικά της πόδια. Από τις αρχές της εβδομάδας κυβερνητικά στελέχη «προβάρουν» σχετικές δηλώσεις σε ορισμένα (ιδιαίτερα φιλοκυβερνητικά) ΜΜΕ προκαλώντας… ρίγη συγκίνησης.
Και πώς να μη συγκινηθεί κανείς όταν το πολιτικό ρεπορτάζ τολμά να αναπαράγει δηλώσεις του τύπου: «Σε δύο μήνες τελειώνει η δανειακή σύμβαση. Αυτό σημαίνει ανοιχτή πόρτα της χώρας μας να βγει στις αγορές, όπως κάνουν όλες οι χώρες του κόσμου. Αυτό μεταφράζεται σε απεξάρτηση από τα δανεικά άλλων χωρών, φυσικά υπό συγκεκριμένους όρους και προϋποθέσεις»…

Πρώτη δοκιμαστική
Την αρχή βέβαια την είχε κάνει ο Σαμαράς πριν από έναν μήνα στο «Βήμα», όταν ανακοίνωσε «μια πρώτη δοκιμαστική έξοδο στις αγορές, που θα ενισχύσει και την προοπτική της χώρας διεθνώς». Το κλειδί βρίσκεται στη λέξη «δοκιμαστική», καθώς ο Σαμαράς γνωρίζει ότι μια… δοκιμαστική έξοδος μπορεί να έχει μόνο συμβολικό χαρακτήρα. Από την άλλη, βέβαια, οι επικοινωνιολόγοι μπορούν να τη χρησιμοποιήσουν για να αλλάξουν το κλίμα όχι στην οικονομία, αλλά στην πολιτική.
Επομένως, το όλο «συστηματάκι» εντάσσεται στους εκλογικούς σχεδιασμούς, που περιλαμβάνουν ακόμη και μια πολιτική δήλωση από την Ευρώπη, με την οποία να αναγνωρίζονται τα αποτελέσματα των θυσιών του ελληνικού λαού και να δίνεται μια υπόσχεση για την έναρξη των συνομιλιών για τη ρύθμιση του χρέους.
Τη σκυτάλη πήρε ο Χρυσοχοΐδης, που σήκωσε αρκετά τον πήχη δηλώνοντας στο Bloomberg ότι η Ελλάδα σκοπεύει να επιστρέψει στις αγορές ομολόγων πριν από τις ευρωεκλογές της 25ης Μαΐου. Όπως τόνισε, η επιστροφή στις αγορές θα είναι μέρος μιας σειράς θετικών εξελίξεων για την Ελλάδα, ενώ πρόσθεσε πως το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών δεν θα επηρεάσει την πολιτική σταθερότητα στην Ελλάδα. Τα έλυσε λοιπόν όλα τα θέματα ο Μιχάλης… Διότι άλλο η δοκιμαστική έξοδος κι άλλο η έξοδος στις αγορές ομολόγων. Η διαφορά είναι τεράστια.
Οι κυβερνητικές διαρροές μιλούν σήμερα για ένα ποσό της τάξης των 5 δισ. ευρώ με επιτόκιο γύρω στο 5%-6% και ένα εναλλακτικό σενάριο για 2 δισ. ευρώ, εάν το επιτόκιο δεν πέφτει κάτω από το 7%. Με την κάθε μονάδα να διαμορφώνει μόνη της μεγάλη διαφορά στις αποπληρωμές, το προσδοκώμενο επιτόκιο είναι ήδη πολύ υψηλότερο από το 4% των εντόκων γραμματίων, με τα οποία δανείζεται σήμερα η χώρα, και πάνω από τρεις φορές υψηλότερο από το 1,5%-2% του ESM. Επομένως, καθίσταται προφανές ότι:
1. Η έξοδος θα είναι προσυμφωνημένη.
2. Θα είναι ιδιαίτερα ακριβή.
3. Η κυβέρνηση θα ντιλάρει με κάποιον ξένο οίκο ή τράπεζα που θα πλουτίσει περισσότερο από το υψηλό επιτόκιο και μάλιστα με προσύμφωνο.
4. Και προφανώς γίνεται μόνο για πολιτικούς λόγους

Ο… μύθος
Προφανές ή όχι, στο κυβερνητικό στρατόπεδο νιώθουν πως τώρα είναι η μόνη και τελευταία τους ευκαιρία και γι’ αυτό είναι αποφασισμένοι να παίξουν «χοντρά». Τι λέει ο μύθος:
◆ H κυβέρνηση πήρε το «πράσινο φως» για τη διανομή μέρους του πλεονάσματος που προσδιορίζεται στα 500 εκατ. ευρώ, ενώ το χρηματιστήριο έχει σκαρφαλώσει στις 1.400 μονάδες, με όλους τους ειδικούς να εκτιμούν ότι η κούρσα θα συνεχιστεί.
◆ Το ενδιαφέρον μεγάλων ξένων οίκων και funds για συμμετοχή στις αυξήσεις κεφαλαίου (το TXΣ δεν θα λάβει μέρος) ερμηνεύεται ως ψήφος εμπιστοσύνης προς τις ελληνικές τράπεζες και «πουλιέται» πολιτικά σαν απάντηση στις πιέσεις της τρόικας.
◆ Tα spread των ομολόγων έχουν πέσει κατακόρυφα, ενώ η έξοδος στις αγορές θα είναι εξασφαλισμένη με δεδομένο το «ευνοϊκό» αποτέλεσμα των επαφών που έχουν ήδη γίνει με οίκους όπως οι CitiGroup, Goldman Sachs, JP Morgan και BlackRock.
Σημειώνεται ότι τις επαφές αυτές είχε αρχίσει από πέρυσι τον Οκτώβριο (εποχή του ταξιδιού του Σαμαρά στη Νέα Υόρκη) ο γενικός διευθυντής του OΔΔHX Στ. Παπαδόπουλος, ο οποίος από τότε μιλούσε για ενδεχόμενο εξόδου στις αγορές, με την προϋπόθεση όμως να μη βιαστεί και να το επιδιώξει με χαμηλά επιτόκια. Μάλιστα ο OΔΔHX με έγγραφό του υποστηρίζει και επίσημα την έξοδο στις αγορές προεξοφλώντας τη θετική αξιολόγηση της χώρας από τους διεθνείς οίκους. Δηλαδή ο οργανισμός διαχείρισης του χρέους χρησιμοποιείται ξεκάθαρα στο πολιτικό παιχνίδι.
Και πώς να μη χρησιμοποιείται όταν στο πλαίσιο του ρεπορτάζ μεταφέρονται πληροφορίες ότι «αν η έκδοση υπερκαλυφθεί, π.χ. 2 ή 3 φορές, θα είναι ακόμα πιο θετικά τα αποτελέσματα, καθώς θα καταγραφεί και ο βαθμός εμπιστοσύνης των ξένων επενδυτών αλλά και το πόσο αξιόχρεη θεωρούν τη χώρα». Τα ίδια ρεπορτάζ αναφέρονται και στην προ ημερών συνάντηση του Σαμαρά με τον επικεφαλής επενδυτικής τραπεζικής (και όχι τον διευθύνοντα βέβαια…), της Bank of America / Merrill Lynch, Τόμας Μοντάγκ, ο οποίος φέρεται να προσέφερε τη στήριξη της τράπεζας στην ελληνική προσπάθεια. Και γιατί να μην τη στηρίξει, αφού θα κερδίσει σιγουράκι επιτόκιο για το μαγαζί του;
Προφανώς στην κυβέρνηση θέλουν να μας πουν ότι οι ξένοι εμπιστεύονται την Ελλάδα παρά το ρίσκο και πως αυτό είναι επίτευγμα του Σαμαρά. Βέβαια, εάν κάποιος είχε πρόσβαση στα επενδυτικά γραφεία των ξένων οίκων, θα γνώριζε ότι αγοράζουν ρίσκο με το… τσουβάλι. Επίσης πως η Ελλάδα δεν θεωρείται πλέον ρίσκο (ασχέτως εάν έτσι την πουλάνε) και πως πραγματικό ρίσκο θεωρούνται η Ουκρανία ή η Συρία. Εξασφαλισμένο κέρδος αγοράζουν οι άνθρωποι στην Ελλάδα…

Εκνευρισμός στο Μαξίμου από τις αποκαλύψεις του Τσίπρα
 
Καλοφτιαγμένος ο μύθος, εξ ου και ο μεγάλος εκνευρισμός στο Μαξίμου και το ΠΑΣΟΚ για τις αποκαλύψεις του Τσίπρα, ιδιαίτερα για το στήσιμο και τα ραντεβού με τους τραπεζίτες. Ποια είναι η πραγματικότητα; Καταρχάς το Βερολίνο και το ΔΝΤ αντιτίθενται σε μια… κανονική έξοδο. Η τρόικα θέλει να αποτρέψει την κυβέρνηση από ένα τέτοιο ενδεχόμενο, καθώς θεωρεί πως θα επαναλάβει τα «λάθη του παρελθόντος» χαλαρώνοντας τη δημοσιονομική και μεταρρυθμιστική προσπάθεια.
Το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή έχει επισημάνει ότι η άμεση έξοδος στις αγορές θα επιβαρύνει τη δημοσιονομική προσαρμογή, κάτι που υποστηρίζεται και από το Ινστιτούτο Μπρούγκελ στις Βρυξέλλες, που αναφέρει ότι δεν είναι βιώσιμη μια τέτοια έξοδος. Αν ρίξουμε μια ματιά στις συνθήκες της «εξόδου», καταλαβαίνουμε γιατί όλοι προειδοποιούν αρνητικά αλλά και γιατί τελικά όλο το σχέδιο δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα προεκλογικό τέχνασμα του Σαμαρά.
1Καταρχάς, όπως είπαμε λίγο πιο πάνω, στον κόσμο κυκλοφορεί τρελό χρήμα (η παγκόσμια χρηματιστηριακή κεφαλαιοποίηση έχει γράψει νέο ιστορικό υψηλό από τον Νοέμβριο, ξεπερνώντας τα 64 τρισ. δολάρια) και αντίστοιχη διάθεση για ανάληψη ρίσκου. Επομένως οι επενδυτές κεφαλαίων δεν φοβούνται, αντιθέτως θέλουν να ρίξουν ρευστό διότι έχουν εγγυημένη επιστροφή και υψηλή απόδοση.
2Η τρόικα έχει δείξει ότι δεν θα επιτρέψει πτώχευση, ενώ οι μνημονιακές κυβερνήσεις έχουν αποδείξει ότι θα λάβουν όποιο σκληρό μέτρο τούς υποδειχθεί κάθε φορά που χρειάζονται πρόσθετα κεφάλαια για να καλύψουν τις αστοχίες τους.
3Η «δοκιμαστική έξοδος», για να μην αποτύχει, μπορεί να γίνει μόνο με προσύμφωνο και πλήρη ατζέντα όρων. Επομένως, θα μοιάζει περισσότερο με μία βόλτα σκύλου με λουρί για τα… αναγκαία, παρά με μια ηρωική επιστροφή στα σκληρά δεδομένα των αγορών ομολόγων.
4Εάν την ώρα της αποπληρωμής δεν υπάρχουν τα απαραίτητα κεφάλαια, αυτά θα χρειαστεί είτε να τα βάλουν οι δανειστές είτε να προκύψουν από νέα μέτρα. Πιθανότερο το δεύτερο, καθώς στους όρους της έκδοσης θα προβλέπεται ρητά πως δεν υπάρχει καμία περίπτωση να τεθεί θέμα μη ικανοποίησης των δανειστών. Κάτι που βέβαια εγείρει και το ερώτημα ποιο δίκαιο θα καλύψει μια τέτοια έκδοση. Πιθανότερο το αγγλικό.
Το αγγλικό δίκαιο καλύπτει σήμερα και το σύνολο των ελληνικών ομολόγων με δρακόντειες ρήτρες προστασίας των δανειστών. Επομένως, μια πραγματική «έξοδος» στις αγορές θα γίνει μόνο εάν τη δείτε να καλύπτεται από το ελληνικό δίκαιο και χωρίς πρόσθετες ρήτρες.
Και κυρίως: Αν και το τρέχον επιτόκιο εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους βρίσκεται κατά μέσο όρο κοντά στο 3%, κάθε λίγο προκύπτουν δημοσιονομικά κενά που καλύπτονται με νέα μέτρα. Άρα ένας δανεισμός από τις αγορές με επιτόκιο στο 5% ή και το 7% θα έχει επιπλέον κόστος και θα πρέπει να συνοδευτεί από αντισταθμιστικά για το κόστος αυτό. Δηλαδή από νέα μέτρα.
Άλλωστε και η αρχική ανάγκη, που διαμόρφωσε την «υπόθεση» για την έξοδο στις αγορές, από ένα κενό διαμορφώθηκε και… μεγάλωσε. Πρόκειται για τα 2 δισ. ευρώ που απαιτούνται για να καλυφθεί το κενό από την εκταμίευση της δόσης του Δεκεμβρίου από το EFSF και το ΔΝΤ, άλλα και την πρόβλεψη ότι θα υπάρξουν μεγαλύτερες ανάγκες…
Ένα επιπλέον πρόβλημα που προκύπτει είναι ότι, εκτός από το Δημόσιο, σειρά για έξοδο στις αγορές έχουν βάλει οι τράπεζες, αλλά και ορισμένες μεγάλες επιχειρήσεις του Δημοσίουμ όπως η ΔΕΗ. Εάν όλοι αυτοί «προλάβουν» την έξοδο του Δημοσίου, τότε τα υψηλότερα επιτόκια που θα προκύψουν, θα διαμορφώσουν ένα «προηγούμενο» που θα συμπαρασύρει προς τα πάνω και τον κρατικό δανεισμό.
Ήδη η Τράπεζα Πειραιώς δανείστηκε την Τρίτη με τριετές ομόλογο (senior unsecured bond) 500 εκατ. ευρώ με μεγάλη υπερκάλυψη και επιτόκιο (yield) 5,125%. Όπως μάλιστα μετέδωσε το Bloomberg, η Πειραιώς βρίσκεται μεταξύ των ευρωπαϊκών εταιρειών που πούλησαν ομόλογο της συγκεκριμένης κατηγορίας σε ιδιαίτερα χαμηλό επιτόκιο.
Άλλο όμως η τράπεζα και άλλο το χρεοκοπημένο Δημόσιο, όπως ήδη εξηγήσαμε, αφού για τον ελληνικό κρατικό δανεισμό ένα επιτόκιο σε αυτό ή μεγαλύτερο ύψος είναι, απλώς, απαγορευτικό…