Η «αγιοποίηση» των ιδιωτικοποιήσεων που όλα τα γιατρεύουν είναι το «νεοφιλελεύθερο» φάρμακο που προσφέρεται σε υπερβολικές δόσεις (και) στην Ελλάδα, ειδικά την τελευταία τετραετία.

Η «αγιοποίηση» των ιδιωτικοποιήσεων που όλα τα γιατρεύουν είναι το «νεοφιλελεύθερο» φάρμακο που προσφέρεται σε υπερβολικές δόσεις (και) στην Ελλάδα, ειδικά την τελευταία τετραετία.

Η «συνταγή» απλούστατη: Το κράτος να μην έχει περιουσία, το κοινωνικό κράτος να κατακερματιστεί κι αφού απαξιωθεί να παραδοθεί στους ιδιώτες, έτσι ώστε να λειτουργήσουν οι νόμοι (θεοί) της ελεύθερης αγοράς, η οποία με έναν μαγικό τρόπο πάντα καταλήγει σε μια… δίκαιη ισορροπία, όπως λένε. Κι ας χρειάστηκε – τελικά – τον άγριο κρατικό παρεμβατισμό με τις τράπεζες, προκειμένου να μην διαλυθεί το σύμπαν μετά τον Σεπτέμβριο του 2008 και την κατάρρευση της Lehman Brothers.

Πάρτε «μάγκες»
Για μια ακόμα φορά, λοιπόν, το κεφάλαιο «ιδιώτες – ιδιωτικοποιήσεις» ήταν και θα παραμείνει, απ’ ό,τι φαίνεται, στην ατζέντα της τρόικας, αφού, έπειτα απ’ όλα όσα έχουν γίνει και θα γίνουν με το μισθολογικό κόστος και τα χαράτσια, η επόμενη μεγάλη προτεραιότητα είναι οι ιδιωτικοποιήσεις (ξεπουλήματα) και οι περιβόητες μεταρρυθμίσεις (οι οποίες και αυτές απλοποιούν τα ξεπουλήματα) για να ολοκληρωθεί το ξεχαρβάλωμα.
Φυσικά, όταν γίνεται λόγος στη χώρα μας για ιδιωτικοποιήσεις, είναι καλό να ξεκαθαρίζεται πως μέσω της διαρκούς υποβάθμισης της υγείας, της ασφάλισης, της παιδείας κι άλλων παροχών ή υπηρεσιών ανοίγει εμμέσως πλην σαφώς ο δρόμος προς τους ιδιώτες.
Μήπως, όμως, ήρθε η ώρα οι υπηρέτες και οι υποστηρικτές αυτού του μοντέλου να ανοίξουν λίγο τα αυτιά τους και να ακούσουν τα μηνύματα από την άλλη όχθη του Ατλαντικού; Διότι τους ξεπερνάνε οι εξελίξεις. Στις ΗΠΑ, δηλαδή, είναι δοκιμασμένες και ήδη αποτυχημένες οι πατέντες που η τρόικα καίγεται να εφαρμόσει στην Ελλάδα.
Στη μητρόπολη του καπιταλισμού και της ελεύθερης αγοράς, εκεί που αποθεώνεται επί δεκαετίες το νεοφιλελεύθερο πνεύμα περί ιδιωτικοποιήσεων των πάντων, έχουν αρχίσει να βγάζουν πια άλλα συμπεράσματα. Άκρως ενδιαφέροντα…

Η κοινωνία πληρώνει
Στις ΗΠΑ, λοιπόν, έχουν ήδη προχωρήσει σε ιδιωτικοποιήσεις τομέων όπως η παιδεία, η υγεία, οι φυλακές, τα σκουπίδια. Με το σκεπτικό, φυσικά, της ανακούφισης των φορολογουμένων από το δυσβάσταχτο κόστος των δημοσίων υπηρεσιών. «Μικρότερο κράτος ίσον καλύτερο κράτος» είναι το γνωστό σλόγκαν.
Πρόσφατα στοιχεία, όμως, δείχνουν ότι όχι μόνο δεν βγήκαν κερδισμένοι οι φορολογούμενοι, αλλά αντίθετα μετά τις ιδιωτικοποιήσεις κάποιες υπηρεσίες, πέραν του ότι υποβαθμίστηκαν, κοστίζουν πλέον στο κράτος και τους πολίτες πολύ ακριβότερα απ’ ό,τι πριν. Κι επιπροσθέτως κάποιοι γίνονται πάμπλουτοι στις πλάτες όλων των υπολοίπων! Είναι τα golden boys των ιδιωτικοποιήσεων που κάθονται στις μεγάλες καρέκλες… Με μισθούς σοκαριστικούς!
Οι ΗΠΑ, η Μέκκα των ιδιωτικοποιήσεων, έχουν ήδη προχωρήσει σε ιδιωτικοποίηση του μεγαλύτερου κομματιού υπηρεσιών και τομέων που ανήκαν στο Δημόσιο. Ο λόγος ήταν ότι με αυτόν τον τρόπο το κράτος θα εξοικονομούσε χρήματα ελαφρύνοντας τους φορολογούμενους από το βάρος του μισθολογικού κόστους δημοσίων υπαλλήλων, ενώ παράλληλα οι πολίτες θα απολάμβαναν καλύτερες, πιο σύγχρονες και πιο ανταγωνιστικές υπηρεσίες.
Για να υπάρχει ένα μέτρο σύγκρισης, ο μέσος μισθός ενός εργαζομένου του δημόσιου τομέα στις ΗΠΑ είναι στα 45.000 δολάρια τον χρόνο. Με τη μέση σύνταξη στα 19.000 ετησίως.
Παρ’ όλα αυτά, το νεοφιλελεύθερο μοντέλο διακήρυττε πως μέσω της ιδιωτικοποίησης οι πολίτες θα επιβαρύνονταν λιγότερο. Αυτό ήταν το τυρί. Με συνέπεια την εκχώρηση ενός τεράστιου κομματιού από την πίτα του Δημοσίου σε μεγάλες ιδιωτικές εταιρείες. Από την εκπαίδευση ώς τη διαχείριση των απορριμμάτων και τις ιδιωτικές φυλακές. Ας πάμε και στη φάκα τώρα…
Το Κ-12 Inc. είναι ιδιωτικός σχολικός οργανισμός που παρέχει φοίτηση, σε «κανονικά» αλλά και on line ιδιωτικά σχολεία, σε μαθητές δημοτικού – γυμνασίου. Αν και είναι ιδιωτικός, ο οργανισμός αυτός χρηματοδοτείται μέσω φόρων, με τη μισθοδοσία του προέδρου του οργανισμού να φτάνει πέρυσι στα 9,5 εκατ. δολάρια! Τη στιγμή που εκατομμύρια Αμερικανοί ζουν σε χαρτόκουτα.
Στον τομέα των απορριμμάτων ο CEO της Waste Management, εταιρείας που έχει συμβόλαιο με το κράτος για την αποκομιδή σκουπιδιών από πόλεις και επαρχίες, έβγαλε μισθό 7,7 εκατ. δολαρίων.
Από τις πιο ανατριχιαστικές ιδιωτικοποιήσεις είναι αυτές των φυλακών. Η εταιρεία GEO Corporation έχει δημιουργήσει ιδιωτικές φυλακές ενηλίκων, αλλά και ιδιωτικά αναμορφωτήρια ανηλίκων με συνολικά 77.000 κλίνες. Η εταιρεία καυχιέται στους μετόχους της ότι οι ιδιωτικές φυλακές της παρουσιάζουν μια μόνιμη πληρότητα της τάξης του 96% και οι δουλειές πάνε τόσο καλά, που ο CEO των φυλακών αμείφθηκε με 6 εκατ. δολάρια για το 2012.
Δεν λείπουν, βέβαια, και φρικτές καταγγελίες που βλέπουν κατά καιρούς το φως της δημοσιότητας σχετικά με συνεργασία, με το αζημίωτο, τοπικών δικαστικών φορέων με τις ιδιωτικές φυλακές. Με καταγγελίες για στημένες καταδίκες για ψύλλου πήδημα, κυρίως ανηλίκων, έτσι ώστε να υπάρχει μεγάλη πληρότητα και κατά συνέπεια περισσότερα κέρδη. Λόγω υπερπληθυσμού των δημοσίων φυλακών, άλλωστε, οι παραβάτες οδηγούνται αναγκαστικά σε ιδιωτικές, με αποτέλεσμα τα χρήματα των φορολογουμένων να καταλήγουν να χρηματοδοτούν εταιρείες σαν την GEO Corporation.

Στο χέρι τα φιλέτα
Έχοντας αγκαζάρει τις τέως δημόσιες υπηρεσίες και το μάνατζμεντ δημοσίων έργων, με απογοητευτικά αποτελέσματα όπως είδαμε, τι απέμεινε για τους ιδιώτες; Η κρατική περιουσία αυτή καθαυτή, με ακίνητα, γη κι ό,τι υπάρχει κάτω απ’ αυτήν. Κι εδώ μπαίνει μπροστά ένα καινούργιο σχέδιο με πρόσχημα το ξαλάφρωμα του δημοσίου χρέους. Στοχεύοντας στην αρπαγή και των τελευταίων κρατικών περιουσιών σε όλο τον πλανήτη. Ακόμα και μνημείων… Το σύνθημα προς τα κράτη, λοιπόν, έτσι όπως εκφράστηκε μέσω του «Economist», είναι «ξεπουλήστε τα πάντα».
Οι δημόσιες επιχειρήσεις στις χώρες – μέλη του ΟΟΣΑ εκτιμώνται ότι αξίζουν περίπου 4 τρισεκατομμύρια δολάρια. Οι πραγματικοί, όμως, θησαυροί θεωρούνται τα κτήρια, η γη και οι φυσικοί πόροι υπό κρατική ιδιοκτησία, που το ΔΝΤ τα υπολογίζει σε 35 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Εκτός, λοιπόν, από συγκεκριμένα περιουσιακά στοιχεία κρατών που δεν είναι δυνατόν να πουληθούν, ούτε καν να εκτιμηθούν (πώς θα μπορούσε, άραγε, ποτέ να κοστολογηθεί η Ακρόπολη ή το Λούβρο;), όλα τα υπόλοιπα τα έχουν βάλει στο μάτι. Και θεωρούν ότι πρέπει να αρχίσουν να βγαίνουν στο σφυρί, έτσι ώστε να ξεχρεώσουν τα κράτη.
Στο αμερικανικό Δημόσιο ανήκουν σχεδόν 1 εκατομμύριο ακίνητα και πάνω από το 1/5 της γης, όπου και υπάρχουν τεράστια αποθέματα φυσικού αερίου και πετρελαίου:
♦ Το Σικάγο παραχώρησε για 1,2 δισεκατομμύρια δολάρια σε ιδιωτική εταιρεία όλα τα παρκόμετρα για 75 χρόνια.
♦ Για το χρεοκοπημένο Ντιτρόιτ υπάρχει εξ αρχής πίεση να βγουν στο σφυρί ακόμα και μουσεία.
♦ Μόνο, εξάλλου, το υπουργείο Εσωτερικών έχει στη δικαιοδοσία του 500 εκατομμύρια στρέμματα, με τον μεγαλύτερο πλούτο να βρίσκεται στο υπέδαφος. Το Green River, ένας σχηματισμός ιζηματογενών πετρωμάτων ανάμεσα σε Κολοράντο, Γιούτα και Γουαϊόμινγκ, θεωρείται πως περιέχει τα μεγαλύτερα κοιτάσματα σχιστολιθικού πετρελαίου στον κόσμο. Τα έσοδα που υπολογίζουν οι ΗΠΑ μόνο από παραχωρήσεις κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου ανέρχονται σε 150 δισεκατομμύρια δολάρια για περίοδο δέκα ετών.

Όλα τσιμέντο
Παρεμπιπτόντως, στο ελληνικό Δημόσιο, αν και το κτηματολόγιο παραμένει σε μεγάλο βαθμό ανύπαρκτο, υπολογίζεται πως ανήκουν τουλάχιστον 80.000 ακίνητα, όπως βέβαια και γη. Στην Ελλάδα, ωστόσο, εκτιμάται από ξένους επενδυτές ότι υπάρχει περιθώριο και γι’ άλλο τσιμέντο, αφού αναλογεί μόνο ένα σπίτι διακοπών για 100 που υπάρχουν στην Ισπανία.
Στην Ιταλία τα δημόσια κτήρια, η γη και οι φυσικοί πόροι υπολογίζονται σε 1,6 τρισεκατομμύρια δολάρια, ενώ η Γαλλία διαθέτει τη μεγαλύτερη συγκέντρωση κρατικών ακινήτων στην Ευρώπη, αξίας, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του ΔΝΤ, 190 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Οι ιδιωτικοποιήσεις, όμως, δεν είναι πανάκεια. Η πώληση αποφέρει έσοδα μονάχα άπαξ. Επίσης, η πώληση όταν υπάρχει ύφεση στις αγορές οδηγεί σε ξεπούλημα.
Το πρώτο μεγάλο κύμα ιδιωτικοποιήσεων άρχισε από τα μέσα του 1980 από την Αγγλία της Θάτσερ και κορυφώθηκε το 2000. Σήμερα και μετά την κρίση του 2008 είναι σε εξέλιξη ένα δεύτερο, μεγαλύτερο κύμα ιδιωτικοποιήσεων. Με το 2013 να θεωρείται ως η καλύτερη χρονιά στα χρονικά του ξεπουλήματος!
Οι 34 χώρες – μέλη του ΟΟΣΑ έχουν συνολικά 2.111 κρατικές ή ημικρατικές επιχειρήσεις που απασχολούν 5,9 εκατομμύρια εργαζόμενους, με την αξία τους να υπολογίζεται στα 2,2 τρισεκατομμύρια δολάρια (εξαιρούνται οι μετοχές). Οι περισσότερες είναι δημόσιες επιχειρήσεις μεταφορών, ηλεκτρισμού και τηλεπικοινωνιών, και οι αγορές θεωρούν ότι αν τις πουλήσουν τα κράτη θα μειώσουν το χρέος τους και θα τονώσουν την οικονομία τους.
Ειδικά για την Ευρώπη της ύφεσης οι ιδιωτικοποιήσεις στο άμεσο μέλλον θα κινηθούν σε τρεις κατηγορίες:
♦ Πρώτον, θα γίνει πλήρης ιδιωτικοποίηση επιχειρήσεων που μέχρι τώρα τα κράτη διατηρούν ποσοστό μετοχών. Όπως για παράδειγμα στη Γαλλία, όπου το κράτος συνεχίζει να έχει μετοχές σε Orange, Renault, GDF Suez και Thales. Εννοείται ότι εξαιρούνται οι περιπτώσεις στρατηγικής σημασίας επιχειρήσεων, όπου σε πολλές χώρες ο νόμος ορίζει ένα μίνιμουμ μετοχών να παραμένει κρατικό.
♦ Δεύτερον, αναμένεται εντατικοποίηση των ιδιωτικοποιήσεων στην Ανατολική Ευρώπη, όπου μεγάλες επιχειρήσεις παραμένουν κρατικές.
♦ Και τρίτον, οι εκ νέου ιδιωτικοποιήσεις των χρεοκοπημένων «κρατικοποιημένων» τραπεζών, διαδικασία που έχει ήδη αρχίσει.
Το ΔΝΤ υπολογίζει ότι η αξία ακινήτων, γης και κοιτασμάτων στις ανεπτυγμένες χώρες ανέρχεται μεσοσταθμικά στο 75% του ΑΕΠ. Η εκτίμηση, όμως, του ΔΝΤ για την αξία αυτών των περιουσιακών στοιχείων των χωρών πολλές φορές είναι υποτιμημένη. Πολλά κρατικά ακίνητα υπολογίζονται στο κόστος και ιστορικά κτήρια και μνημεία υπολογίζονται με συμβολική τιμή, π.χ. με 1 ευρώ.
Εννοείται, πάντως, πως υπάρχουν αντιστάσεις. Συχνά και οικολογικού ενδιαφέροντος, αφού πολλές φορές το να παραμείνει η γη κρατική είναι η μόνη διασφάλιση ευαίσθητων οικοσυστημάτων, όπως τα δάση, ο αιγιαλός κ.ά.

Τα κέρδη στην τσέπη, οι ζημιές στους φορολογούμενους
 
Το Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και το Ινστιτούτο Brookings πραγματοποίησαν έρευνες που δείχνουν πως εν τέλει οι ιδιωτικοποιήσεις δεν γλιτώνουν λεφτά από τον φορολογούμενο. Αντίθετα, οι ιδιωτικές εταιρείες αναλαμβάνουν δημόσιους οργανισμούς και μετά αποζημιώνονται με εκατομμύρια δολάρια, καθώς καταφέρνουν ουσιαστικά να χρεώνουν τις ζημίες στους φορολογούμενους και να καρπώνονται τα κέρδη. Κι εδώ ακριβώς βρίσκεται το μυστικό…
Η έρευνα του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, που δημοσιεύθηκε στο «Newsweek», δείχνει ότι ακόμα και οι απασχολούμενοι με επιδοτούμενες συμβάσεις στις ιδιωτικές εταιρείες, που αναλαμβάνουν τα δημόσια έργα, κοστίζουν τελικά στον Αμερικανό φορολογούμενο τα διπλάσια και σε κάποιες περιπτώσεις, όπως οι συμβάσεις στρατιωτικών έργων, τα τριπλάσια συγκριτικά με τους δημόσιους υπαλλήλους.
Ο αντίλογος από την πλευρά των ιδιωτικών εταιρειών είναι ότι οι συγκεκριμένοι εργαζόμενοι απασχολούνται για προσωρινό χρονικό διάστημα, σε αντίθεση με έναν, π.χ., εργαζόμενο αορίστου χρόνου στο Δημόσιο, με μικρότερο κόστος μακροπρόθεσμα. Έτσι κι αλλιώς, πάντως, τα χοντρά λεφτά δεν πηγαίνουν στους αναλώσιμους εργαζόμενους των ιδιωτικών εταιρειών, αλλά στα μεγαλοστελέχη και τους μετόχους τους. Κοινώς, θησαυρίζουν στην πλάτη των φορολογουμένων.
Από τα στοιχεία των ερευνών προκύπτει ότι οι ιδιωτικοποιήσεις σε πολλές περιπτώσεις δημιούργησαν σπατάλη, αδιαφάνεια και υποβάθμιση υπηρεσιών.
Η ιδιωτικοποίηση των σκουπιδιών στην Αμερική οδήγησε στη δημιουργία καρτέλ. Οι μεγαλύτερες ιδιωτικές εταιρείες, αντί να ανταγωνίζονται, συνεργάζονται με σκοπό τη χειραγώγηση της αγοράς και την αύξηση των τιμών. Η ιδιωτικοποίηση των σκουπιδιών εν τέλει κοστίζει στους πολίτες πολύ ακριβότερα.
Το μεγάλο φαγοπότι των ιδιωτικοποιήσεων στις ΗΠΑ, λοιπόν, έχει ως αποτέλεσμα να χρεώνει τον κόσμο με υπέρογκα κόστη για δουλειές που το Δημόσιο έκανε πολύ οικονομικότερα και τις περισσότερες φορές ποιοτικότερα.
Κι αυτά τα ερωτήματα τίθενται πλέον ανοιχτά από τα κυρίαρχα αστικά ΜΜΕ των ΗΠΑ, όπως κι από μεγάλα πανεπιστήμια, έτσι ώστε να ξεκινήσει διάλογος για ένα άλλο μοντέλο, διαφορετικό από το υπάρχον αποτυχημένο. Το οποίο πολλοί «ξεπερασμένοι» πολιτικοί εγκέφαλοι στην Ελλάδα και την Ευρώπη το θεωρούν σαν το απόλυτο φάρμακο κατά όλων των οικονομικών ασθενειών.