Βίοι Πλοίων / Το γαμώτο ενός Παναθηναϊκού / Η ταπείνωση /Η Εσωτερική Βαρβαρότητα / Παίρνοντας φωτιά

Γιάννης Μίχας

Βίοι Πλοίων

Έκδοση: Ναυτικόν Μουσείον Ελλάδος

Σπάνια στην Ελλάδα -ιδίως στις μέρες που διανύουμε- συμβαίνει άνδρες με δημόσια αξιώματα να μας εκπλήσσουν θετικά, με τις προσωπικές τους ασχολίες. Ένας από αυτούς είναι και ο νομάρχης Πειραιά και ζωγράφος Γιάννης Μίχας. Με αφορμή την προσωπική του έκθεση ζωγραφικής κυκλοφόρησε και το ομώνυμο λεύκωμα που περιλαμβάνει 60 έργα από την εικαστική του διαδρομή την τελευταία δεκαπενταετία. Έργα εμπνευσμένα από τη θάλασσα, τους ανθρώπους της, τα τοπία της, τα πλοία, το λιμάνι του Πειραιά. Έχοντας σπουδάσει ναυπηγική και έχοντας βιώσει τη ζωή δίπλα στη θάλασσα, ο Μίχας κοιτά την καθημερινότητα μέσα από αυτή την κατεξοχήν ελληνική σχέση με το υγρό στοιχείο. Λαός που στήριξε τη ζωή και το μέλλον του στη θάλασσα, ο ελληνικός, παραμένει άρρηκτα δεμένος με το ταξίδι σαν πηγή αναζήτησης και ανακάλυψης του κόσμου αλλά και σαν μέσο βιοπορισμού. Αυτή την κατεξοχήν ναυτική μας παράδοση, με τις αντανακλάσεις του ελληνικού φωτός να δημιουργεί νέες απεικονίσεις και πρωτότυπα είδωλα ζωής, εκμεταλλεύεται ο ψυχισμός του καλλιτέχνη. Το ελληνικό περιβάλλον εναρμονίζεται με τους τεράστιους όγκους των πλοίων κι η ζωή έγχρωμη, απαστράπτουσα, μένει να υπονοείται σε όλο το μεγαλείο της που απελευθερώνει αυτή η σχέση με τον άνθρωπο – ο οποίος απουσιάζει κραυγαλέα από τα υποβλητικά ναυτικά τοπία και τα καράβια εν πλω, τα λιμάνια, τα καρνάγια, τα νησιά τα απλωμένα στο φως… Κι όπως σημειώνει η κριτικός και ιστορικός τέχνης Αθηνά Σχινά «πρόκειται για έναν ψυχοδυναμικό ορίζοντα που πρισματικά αποκρυσταλλώνει τις νωπές εντυπώσεις ή τις συγκινησιακά υγρές αναμνήσεις μετατρέποντάς τες σε διαστρωματώσεις ανιχνεύσεων του ορατού και των αποτυπωμάτων που αφήνει πίσω του ο καιρός ή το συλλογικό υποσυνείδητο».

Χριστόφορος Κάσδαγλης

Το γαμώτο ενός Παναθηναϊκού

Εκδόσεις: Καστανιώτη

Σελ.: 252

Μια συγκινητική παναθηναϊκή αυτοβιογραφία του συγγραφέα, ένα βιβλίο εξαιρετικό για την αμεσότητά του, τον ενθουσιασμό του, την αυτοσυνειδησία του και κυρίως την αυθεντικότητά του! Το ποδόσφαιρο είναι τρόπος ζωής! Πρόκειται για ένα άθλημα που αδικείται από την αθλητική παράδοση της χώρας μας, αν το συγκρίνει κανείς με την αγγλική παράδοση, τους παράγοντες και γενικά την περιρρέουσα αγοραία «ποδοσφαιρική» ατμόσφαιρα. Το ποδόσφαιρο, ωστόσο, δεν είναι οι παράγοντες, όπως εύστοχα επισημαίνει ο Κάσδαγλης, αλλά κάτι πιο εσωτερικό και βαθύ. Σ’ αυτή την εξαιρετικά σημαντική παράμετρο επικεντρώνει το ενδιαφέρον του και ο πράσινος συγγραφέας του βιβλίου. Οι λόγοι που σε κάνουν να επιλέξεις μιαν ομάδα μπορεί να είναι τυχαίοι, ωστόσο, στην πορεία, γύρω από αυτή την επιλογή κτίζεται μια ιδεολογία. Φανταστείτε ότι υπάρχουν εκατομμύρια άνθρωποι που άλλαξαν ιδεολογία, οικογένεια, θρησκεία, πατρίδα, κανείς, ωστόσο, δεν άλλαξε ομάδα! Πρόκειται για τον έσχατο εξευτελισμό… Ο Κάσδαγλης, όπως κάθε σωστός Παναθηναϊκός, έχει εντάξει την ομάδα και ό,τι αυτή αντιπροσωπεύει, στην καθημερινότητά του. Στο πώς θα σκεφτεί, θα αντιδράσει, θα αποφασίσει. Όπως ευστοχότατα επισημαίνει, για παράδειγμα, ένας Παναθηναϊκός, ως αστός περιφρονεί κάπως το προλεταριάτο, όπως και το μεγάλο κεφάλαιο. Οι Παναθηναϊκοί, θεωρούνται φλώροι, αλλά αυτοί λανσάρουν τα πιο προοδευτικά και επαναστατικά συνθήματα για το πού να βάλει ο πρόεδρος τα λεφτά τού κεφαλαίου του, σε αντίθεση με τους «λαϊκούς» γαύρους που προσκυνούν σαν Μεσσίες τούς εκάστοτε προέδρους τους (Σαλιαρέλη, Κοσκωτά, Κόκκαλη). Ο φίλαθλος του Παναθηναϊκού είναι ο μόνος φίλαθλος που νοιάζεται λιγότερο για το αποτέλεσμα και περισσότερο για το αν παίζει καλά η ομάδα. Το να είσαι λοιπόν Παναθηναϊκός, είναι μια στάση ζωής που σε κάνει να ξεχωρίζεις υπερέχοντας!..

Philip Roth

Η ταπείνωση

Μετάφραση: Κατερίνα Σχινά

Εκδόσεις: Πόλις

Σελ.: 170

Ο Σάιμον Άξλερ γνώρισε τη Βικτώρια όταν τελείωσε το πανεπιστήμιο και ήρθε στη Νέα Υόρκη με σκοπό να κάνει καριέρα στο θέατρο. Η Βικτώρια είχε ήδη στο ενεργητικό της δυο εγχειρήσεις στο γόνατο που την ανάγκασαν να εγκαταλείψει το χορό, δυο διαζύγια κι ένα γιό. Ο Άξλερ γνώρισε τη δόξα πάνω στη σκηνή, μια δόξα που δεν αφήνει ίχνη, καθώς οι παραστάσεις τελειώνουν με το κλείσιμο της αυλαίας. Η επιτυχημένη καριέρα του Άξλερ στο θέατρο αποτελεί πια παρελθόν• ο άλλοτε κραταιός ηθοποιός παραπαίει στους ρόλους που κάποτε του χάριζαν αυτοπεποίθηση. Η Βικτώρια Πάουερ που έχει τα δικά της προβλήματα να τη βαραίνουν, δεν αντέχει πια να επωμιστεί και αυτά του ηθοποιού συζύγου της, ο οποίος στα εξήντα του χρόνια βρίσκεται ξαφνικά αντιμέτωπος με μια βαθιά υπαρξιακή κρίση. Ο Roth μοιάζει να μην διαλέγει τυχαία έναν ηθοποιό του θεάτρου για πρωταγωνιστή αυτού του βιβλίου. Στη σκηνή, όλα είναι παροδικά και δεν αφήνουν πίσω τους κανένα ίχνος. Εξηντάρης πια, με το ταλέντο του να τον εγκαταλείπει μαζί με το κοινό και τη γυναίκα του, ο θεατράνθρωπος ζει μια ζοφερή πραγματικότητα που του γεννά αυτοκτονικές σκέψεις. Σαν μια τελευταία σανίδα σωτηρίας εμφανίζεται ο έρωτας, δίχως ωστόσο να διαθέτει καμιά από τις ευεργετικές του συνέπειες… Όλα μοιάζουν να βρίσκονται σε μια διαρκή πτώση, όπου η ζωή δεν έχει τη δυνατότητα άλλης ευκαιρίας, σε εκείνο το μεταίχμιο που όλα γίνονται παρελθόν. Παλεύοντας με τον χρόνο και την έννοια της θνητότητας, ο συγγραφέας σε αυτό του το βιβλίο δεν αφήνει περιθώρια για ψευδαισθήσεις.

Jean – Francois Mattei

Η Εσωτερική Βαρβαρότητα

Μετάφραση – Σχόλια: Ζωή Αντωνοπούλου

Εκδόσεις: Αρμός

Σελ.: 560

Βασικό μέλημα του ανθρώπινου πολιτισμού είναι η αντιμετώπιση της βαρβαρότητας. Βέβαια, στη διάρκεια της ιστορικής εξέλιξης, η βαρβαρότητα άλλαξε μορφή, περιεχόμενο και χαρακτήρα και στις μέρες μας πια, σε αρκετές περιπτώσεις, αποτελεί υποκειμενικό γεγονός, πράγμα που σημαίνει ότι ο ορισμός της έγινε εξαιρετικά πολύπλοκος. Αυτό το βιβλίο που επικεντρώνει το ενδιαφέρον του στη διαχρονική πορεία τής βαρβαρότητας, εστιάζει σε τέσσερις τομείς: την ηθική, την πολιτική, την εκπαίδευση και την τέχνη. Πριν απ’ όλα, ο συγγραφέας σπεύδει να ξεκαθαρίσει το τοπίο από προκαταλήψεις, στερεότυπα και διαστρεβλώσεις. Έτσι διευκρινίζει ότι αυτό που θεωρείται πρωτοποριακό, είτε στην εκπαίδευση, είτε στην τέχνη, είτε γενικότερα, δεν είναι κατ’ ανάγκη κάτι που αποκλείει τη βαρβαρότητα. Στον σύγχρονο κόσμο –σε αντίθεση με ό,τι συνέβαινε στην αρχαιότητα– το πρόσωπο της βαρβαρότητας είναι συγκαλυμμένο και δύσκολα κανείς μπορεί να τη διαγνώσει. Αυτή τη μορφή βαρβαρότητας που κυριαρχεί στις κοινωνίες μας, ο συγγραφέας τη χαρακτηρίζει ύπουλη και επικίνδυνη. Θεωρεί ότι καταλήγουμε σταδιακά σε έναν γενικευμένο σχετικισμό και μηδενισμό, πράγματα πολύ επιβλαβή για τη δημόσια ζωή. Ο συγγραφέας τολμά να παραλληλίσει την κομμουνιστική με τη ναζιστική βαρβαρότητα θεωρώντας ότι ο ολοκληρωτισμός «δεν έχει αναβαθμούς και το κακό που γεννάει δεν είναι επιδεκτικό στο περισσότερο ή στο λιγότερο». Αν, λοιπόν, θεωρήσουμε ότι το κακό είναι απόλυτο, αποκλείουμε κάθε συμψηφισμό ανάμεσα στα εγκλήματα, μιας και η βαρύτητά τους είναι ανεξάρτητη από τις ιδεολογίες τις οποίες επικαλούνται οι αυτουργοί τους.

Ρίτσαρντ Ράνγκεμ

Παίρνοντας φωτιά

Μετάφραση: Γιάννης Δήμας

Εκδόσεις: Αβγό

Σελ.: 273

Ένα πραγματικά ενδιαφέρον ανάγνωσμα που με την ευρεία έννοια εντάσσεται στη χορεία των βιβλίων με θέμα τη μαγειρική. Το βιβλίο αυτό, ωστόσο, είναι πιο φιλόδοξο από άλλα του είδους, πιο τολμηρό, αφού αναμετριέται με ένα εμβληματικό κείμενο, αυτό που χάρισε στον Δαρβίνο αιώνια δόξα: την «Καταγωγή του Ανθρώπου»! Σύμφωνα με τον Ρίτσαρντ Ράνγκεμ, η δυνατότητα εξέλιξης του ανθρώπου πηγάζει από την ευφυΐα και την προσαρμοστικότητά του. Η καινοτομία αυτού του βιβλίου είναι ότι θεωρεί πως ο βασικός λόγος της εξέλιξής μας είναι η μαγειρική! Σταθμός στην εξέλιξη του ανθρώπινου είδους είναι το πέρασμα από την ωμοφαγία στο μαγειρευτό φαγητό. Καθοριστικός λοιπόν παράγων είναι η φωτιά! Από τότε που ανακαλύφθηκε, αρχίζει και το μεγάλο ταξίδι του ανθρώπινου είδους. Κι αυτό δεν το στηρίζει σε νεφελώδεις υποθέσεις αλλά σε επιστημονικές αποδείξεις. Όταν, λοιπόν, οι άνθρωποι άρχισαν να μαγειρεύουν τα φαγητά τους, άρχισε να μειώνεται η πεπτική οδός και να αυξάνεται ο εγκέφαλος, με απλά λόγια, ο άνθρωπος άρχισε να γίνεται πολύ εξυπνότερος. Ο χρόνος που κατανάλωνε για να μασά την ωμή τροφή, μειώθηκε ριζικά, κι έτσι είχε περισσότερη ώρα στη διάθεσή του για να αφοσιωθεί στο κυνήγι και να φροντίσει τον καταυλισμό του. Γύρω από την κατσαρόλα συγκροτήθηκε ο θεσμός του γάμου και γεννήθηκε η ιδέα της οικιακής οικονομίας και του καταμερισμού της εργασίας εντός της φυλής. Είναι προφανές, λοιπόν, ότι πρόκειται για ένα ενδιαφέρον ανάγνωσμα που υποστηρίζει μιαν επαναστατική άποψη η οποία διαθέτει πειστικότατα επιχειρήματα.

Ξενοφών Μπρουντζάκης [[email protected]]