Ο Γιάννης Καλαβριανός επιχειρεί ένα δύσκολο εγχείρημα: αξιοποιεί την αφηγηματικότητα του δημοτικού τραγουδιού και τη βάζει πλάι στην ποίηση του Τάσου Λειβαδίτη

Ο Γιάννης Καλαβριανός επιχειρεί ένα δύσκολο εγχείρημα: αξιοποιεί την αφηγηματικότητα του δημοτικού τραγουδιού και τη βάζει πλάι στην ποίηση του Τάσου Λειβαδίτη

Ο Γιάννης Καλαβριανός μάς συστήθηκε πριν από τέσσερα χρόνια λίγο ανορθόδοξα. «Εγώ είμαι το Θείο βρέφος» λεγόταν η παράσταση με την υπογραφή του, η οποία ξεσήκωσε αντιδράσεις λόγω… τίτλου. Από τότε έως σήμερα, ο εκ Θεσσαλονίκης καλλιτέχνης και η ομάδα του, η Sforaris, έχουν μια συνεπή πορεία στο θεατρικό στίβο, πορεία που φέτος τους οδήγησε στην «αγκαλιά» του Φεστιβάλ Αθηνών. «Παραλογές ή Μικρές καθημερινές τραγωδίες (εκδοχή ΙΙ)» λέγεται η παράσταση που παρουσιάζουν στην «Πειραιώς 260», σε σκηνοθεσία και δραματουργική επεξεργασία του Γιάννη Καλαβριανού. Πρόκειται για μια σπονδυλωτή παράσταση-εγκατάσταση, βασισμένη σε τέσσερα περιστατικά που μοιάζουν πρόσφατα, αλλά έρχονται από το βάθος του χρόνου και τη δεξαμενή του Δημοτικού τραγουδιού· συγκεκριμένα από το είδος των Παραλογών, των πολύστιχων δηλαδή αφηγηματικών τραγουδιών που συγγενεύουν με τα Ακριτικά. Η κάθε ιστορία είναι βασισμένη σε μια παραλογή (χρησιμοποιήθηκαν οι παραλογές «Της σκοτωμένης», «Η μάνα η φόνισσα», «Τα αγαπημένα αδέρφια και η κακή γυναίκα», «Η γυναίκα βοσκός»). Η παραγωγή επιχειρεί μια επαναδιαπραγμάτευση του υλικού των δημοτικών τραγουδιών. Όχι από πλευράς μουσικής ή λαογραφικής μελέτης, αλλά χρησιμοποιώντας τη δυναμική των μύθων τους και της υπαρξιακής αγωνίας που κουβαλούν. Αυτή η αγωνία σχολιάζεται επί σκηνής μέσα από στίχους του Τάσου Λειβαδίτη. Η αφετηρία για να προβάλλει ο Γιάννης Καλαβριανός τις παραλογές στο σήμερα, ήταν μια παράσταση που έδωσε η ομάδα στη φυλακή, στα Χανιά, και η συνάντησή του με έναν νέο, σε ηλικία, κρατούμενο. Στην αρχή τον είχε περάσει για δεσμοφύλακα. «Δεν είμαι δεσμοφύλακας, αλλά φυλακισμένος. Έχω σκοτώσει άνθρωπο», του είπε. Από εκεί ξεκίνησε ο προβληματισμός του σχετικά με την «παραβίαση» των ορίων. «Δεν μπορεί να καταλάβει κανείς την ψυχοσύνθεση του ανθρώπου που ξεπερνά τα όρια. Υπάρχει πάντα ένα κενό στο τι κάνει κάποιον να σταματάει και τι κάποιον άλλο να μην σταματά. Να φτάνει μέχρι το φόνο. Φαίνεται, όμως, πως η απόσταση που χωρίζει τον φιλήσυχο άνθρωπο από τον στυγνό εγκληματία μπορεί να μην είναι τόσο μεγάλη όσο νομίζουμε», εξηγεί. Από το περιστατικό στις φυλακές Χανίων κι ύστερα άρχισε να διαβάζει ιστορίες με φόνους: Πόε και Γκυ ντε Μοπασάν. Είδε ότι στην Κεντρική Ευρώπη είναι κάτι πιο συνηθισμένο, είναι πιο ζοφερές οι ιστορίες τους. «Διαβάζοντας, ανακάλυψα ότι υπάρχουν ελληνικά παραμύθια με μεταφυσικό περιεχόμενο κι οδηγήθηκα στις Παραλογές, που είναι τραγούδια που αναφέρονται σε ακραία περιστατικά που συγκλόνισαν την κοινωνία». Πώς συνδέει τις Παραλογές με το σήμερα; «Σε αντίθεση με άλλα δημοτικά που τραγουδούν το συναίσθημα, οι Παραλογές αφηγούνται μια ιστορία ή έναν μύθο που προκάλεσε τόσο μεγάλη εντύπωση ώστε να καταγραφεί και να διαδοθεί. Διαβάζοντάς τες, βρίσκεσαι μπροστά σε ακραία εγκλήματα. Μια γυναίκα σκοτώνει το μονάκριβο παιδί της και το τηγανίζει, ένας άντρας αποκεφαλίζει την άπιστη σύζυγό του, τρία αδέρφια δολοφονούν την αδερφή τους επειδή πιστεύουν πως τους ατίμασε μιλώντας με έναν νέο. Όλοι αυτοί οι φόνοι είχαν σαν κίνητρο ένα γεγονός που η τρέχουσα ηθική μας ίσως θεωρεί ξεπερασμένο, η πραγματικότητα όμως έρχεται να μας διαψεύσει. Μόλις μία εβδομάδα πριν παίξουμε πέρυσι στο Ελαιουργείο της Ελευσίνας την πρώτη εκδοχή της παράστασης, μια γυναίκα από την περιοχή, έπνιξε σε μια μπανιέρα τα δυο παιδιά της. Αυτόματα η πρώτη μας ιστορία (“Η Μάνα η φόνισσα”) έγινε απολύτως σημερινή». Ο κοινός τόπος που συναντιούνται όλες οι ιστορίες είναι ότι «κάποιος σκοτώνει ένα μέλος της οικογένειάς του. Πρωταγωνιστές τους είναι άνθρωποι που λειτουργούσαν κανονικά, αλλά κάποια στιγμή οδηγήθηκαν στα όρια και τα ξεπέρασαν. Οι οριακές στιγμές, όταν ένας άνθρωπος γεννιέται, ερωτεύεται, πληγώνεται, πεθαίνει, βρίσκονται σε ένα παράλληλο σύμπαν, ελαφρώς εκτός της κατασκευασμένης καθημερινότητας, γι’ αυτό και είναι δύσκολο να προβλεφθεί η πορεία του. Οι ποιητές εστιάσανε στις στιγμές αυτές». Από τους ποιητές επέλεξε τον Τάσο Λειβαδίτη, γιατί σύμφωνα με τον Γιάννη Καλαβριανό, «περιγράφει τον μέσο άνθρωπο που μένει μετέωρος στα υπαρξιακά ζητήματα της ζωής. Έχει οργανώσει με ωραίες εικόνες αυτό το άπειρο, το ατελείωτο της ζωής», είναι ο «κατεξοχήν υμνητής αυτού του σαστίσματος του ανθρώπου μπροστά στο ακατανόητο της ύπαρξής του». Γι’ αυτό έχουν χρησιμοποιηθεί στίχοι από το «δεύτερο μισό του έργου του, από τις πιο -θα μου επιτραπεί ο όρος- μεταφυσικές συλλογές του (“Μικρό βιβλίο για μεγάλα όνειρα”, “Νυχτερινός επισκέπτης”, “Σκοτεινή πράξη”, “Ο διάβολος με το κηροπήγιο”, “Βιολί για μονόχειρα”, “Ανακάλυψη”, “Βιολέτες για μια εποχή”)». Στην παράσταση συμμετέχουν πέντε ηθοποιοί. Οι τρεις είναι τα δρώντα πρόσωπα, οι ρόλοι της παραλογής και οι άλλοι δύο οι αφηγητές. Οι ρόλοι παίζουν ολόκληρη την ιστορία, χωρίς να μιλάνε. Τα λόγια τους εκφέρονται από τους αφηγητές. Οι ρόλοι θα μιλήσουν μόνο με τους στίχους του Λειβαδίτη, σχολιάζοντας τα γεγονότα που τους συμβαίνουν, βγαίνοντας στιγμιαία από τη δράση. «Σε κάθε ιστορία οι θύτες και τα θύματα εναλλάσσονται, ως ένα σχόλιο στην πιθανότητα ότι ο καθένας μπορεί από το ένα στρατόπεδο να περάσει στο άλλο…. Θύτης και θύμα έχουν την ίδια συνιστώσα, του θύματος. Σε τελική ανάλυση όλοι είναι θύματα. Και αυτοί που προκαλούν τον φόνο κι αυτοί που τον υφίστανται». Οι ιστορίες αυτές, επιπλέον, μας «καθησυχάζουν. Όταν βλέπεις κάτι ακραίο στη σκηνή, έρχεται μια κάθαρση εκ του ασφαλούς, χωρίς να απειληθείς… Οτιδήποτε ξεφεύγει από τον μέσο όρο είναι γοητευτικό, σπάνιο κι άρα ενδιαφέρον» καταλήγει ο σκηνοθέτης. * «Παραλογές ή Μικρές καθημερινές τραγωδίες (εκδοχή ΙΙ)», από την Εταιρεία Θεάτρου «Sforaris», στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Δραματουργική επεξεργασία/ Σκηνοθεσία: Γιάννης Καλαβριανός. Σκηνική επιμέλεια/ Κοστούμια: Αλεξάνδρα Μπουσουλέγκα – Ράνια Υφαντίδου. Τραγούδι: Γιώργος Γλάστρας. Παίζουν: Κίκα Γεωργίου, Άννα Ελεφάντη, Χριστίνα Μαξούρη, Αναστασία Μποζοπούλου, Βασιλική Σαραντοπούλου. Πειραιώς 260 [Γκαράζ Δ]. Παραστάσεις 21, 22 Ιουνίου.

Ακολουθήστε το topontiki.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν.