Ανυπολόγιστες οι συνέπειες για υγεία, οικονομία, περιβάλλον και ασφάλεια από τον  σχιστολιθικό εναγκαλισμό Ομπάμα -Βρυξελλών

Ανυπολόγιστες οι συνέπειες για υγεία, οικονομία, περιβάλλον και ασφάλεια από τον  σχιστολιθικό εναγκαλισμό Ομπάμα -Βρυξελλών

Το να αποδεχθεί κανείς εύκολα απόψεις του τύπου ότι η κρίση στην Ουκρανία καθοδηγήθηκε αποκλειστικά από τις ΗΠΑ με στόχο να μπει σφήνα στην ενεργειακή κυριαρχία του Πούτιν είναι λογική που ταιριάζει περισσότερο σε θεωρία συνωμοσίας.

Το να διαγνώσει, όμως, κάποιος ότι η κρίση στην Ουκρανία είναι η χρυσή ευκαιρία των ΗΠΑ για να μπουν δυναμικά στο παιχνίδι των εξαγωγών φυσικού αερίου και παράλληλα η χρυσή ευκαιρία των πολυεθνικών να επιβάλουν στην Ευρώπη την εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου δεν είναι θεωρίες συνωμοσίας, αλλά μια πραγματικότητα που άρχισε να διαφαίνεται σε όλες της τις προεκτάσεις.

Γιατί με αφορμή την κρίση στην Ουκρανία και με δεδομένη την ενεργειακή εξάρτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τη Ρωσία, αρχίζει να μπαίνει σε εφαρμογή ένας νέος Ψυχρός Πόλεμος με αιχμή την ενέργεια και τις ενεργειακές βλέψεις των ΗΠΑ και των πολυεθνικών του κλάδου.

Ένας Ψυχρός Ενεργειακός Πόλεμος, που βασίζεται στην άποψη ότι η κυριαρχία του Πούτιν έχει μειώσει την αμερικανική επιρροή και έχει επιφέρει ρήγμα στις σχέσεις των πάλαι ποτέ ιστορικών συμμάχων με απώλειες τρισεκατομμυρίων δολαρίων.

Μεσούσης της κρίσης στην Ουκρανία, Βρυξέλλες και Ομπάμα άρχισαν να χαριεντίζονται προβάλλοντας ανοικτά το σχιστολιθικό αέριο και τις εισαγωγές από τις ΗΠΑ ως τη λύση για πάσα νόσο και κυρίως για την απεξάρτηση της Ε.Ε. από τη ρωσική «αρκούδα».

Πρόκειται για μια μεθόδευση που, όσον αφορά τη μεταφορά της μεθόδου εξόρυξης στην Ευρώπη, αποκρύπτει από τους πολίτες τις ανυπολόγιστες συνέπειες στην οικονομία, τη δημόσια υγεία, τη δημόσια ασφάλεια και το περιβάλλον.

Πρόκειται για μια μεθόδευση που, σε ό,τι αφορά τις εισαγωγές από τις ΗΠΑ, στόχο έχει να αλλάξει δραματικά τον μέχρι πρότινος ευρωπαϊκό ενεργειακό προσανατολισμό, που είχε σχεδιαστεί με αιχμή την ανάπτυξη των ΑΠΕ και την επίτευξη της κατά το δυνατόν ευρωπαϊκής ενεργειακής ανεξαρτησίας μέσα από την απεξάρτηση από τα βρόμικα καύσιμα και όχι μέσα από την αλλαγή παρόχου.

Το αμέσως προσεχές διάστημα ο σχιστολιθικός εναγκαλισμός ΗΠΑ – Βρυξελλών και το μέτωπο κατά της Ρωσίας αναμένεται να πάρει συγκεκριμένη μορφή τόσο στη σύνοδο υπουργών Ενέργειας των G7 όσο και στη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε.

Στη «βρόμικη» ενέργεια με άλλοθι την Ουκρανία

Η αλήθεια είναι ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι εξαρτημένη από το φυσικό αέριο της Ρωσίας, αφού το 27% των αναγκών της καλύπτεται από την Gazprom. Γεγονός είναι επίσης ότι το 53% των πωλήσεων φυσικού αερίου της Gazprom προς την Ε.Ε. διακινείται μέσω των αγωγών της Ουκρανίας, ποσοστό που για τη χώρα μας φθάνει το 65%.

Πολύ κοντά στην πραγματικότητα είναι ακόμα η πρόβλεψη ότι το 2035 η εξάρτηση της Ευρώπης από τις εισαγωγές φυσικού αερίου και πετρελαίου θα φθάσει το 80%! Όπως αδιαμφισβήτητο γεγονός είναι ότι και η Ρωσία έχει επίσης σχέση εξάρτησης με την Ευρώπη, η οποία απορροφά το 84% των ρωσικών εξαγωγών πετρελαίου και περίπου το 76% των εξαγωγών φυσικού αερίου.

Σε αυτή την εξίσωση έρχεται να προστεθεί τώρα μια ακόμα παράμετρος, η οποία έχει να κάνει με το νέο ενεργειακό δόγμα των ΗΠΑ, που γίνεται επιθετικό και στρέφεται στην ανάπτυξη στρατηγικής εξαγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου για πρώτη φορά από τη δεκαετία του ’70, όταν οι Αμερικανοί αποφάσισαν να κλείσουν τις στρόφιγγες ποντάροντας στην ενεργειακή τους επάρκεια.

Τι επιδιώκουν οι ΗΠΑ

Η προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία και η εντεινόμενη κρίση στην Ουκρανία αποτελούν, σύμφωνα με τους Αμερικανούς, την καλύτερη απόδειξη ότι η ενέργεια, η εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο, είναι ο λόγος που έχει αμβλυνθεί η αμερικανική επιρροή στη Γηραιά Ήπειρο και έχει δημιουργηθεί ρήγμα στην άλλοτε κραταιά Ευρωατλαντική Συμμαχία.

Στο τοπίο της κρίσης μπαίνει σε εφαρμογή το νέο ενεργειακό δόγμα των ΗΠΑ, που στηρίζεται στις τεράστιες ποσότητες φυσικού αερίου που βγάζουν από τον σχιστόλιθο, παρά τις τρομακτικές αντιδράσεις και παρά τις ανυπολόγιστες καταστροφές που έχει επιφέρει η μέθοδος στη δημόσια υγεία, την ασφάλεια των πολιτών και το περιβάλλον.

Στο πλαίσιο αυτής της νέας στρατηγικής και μεσούσης της κρίσης στην Ουκρανία, εισήχθησαν προς ψήφιση στις ΗΠΑ δυο νομοσχέδια, ένα στη Βουλή των Αντιπροσώπων και ένα στη Γερουσία, με αντικείμενο τη γρήγορη δημιουργία «οδικού χάρτη» για την εξαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου. Η προώθηση των δυο νομοσχεδίων δεν γίνεται μόνο στο όνομα της εθνικής – ενεργειακής ασφάλειας των ΗΠΑ αλλά και στο όνομα της χείρας βοηθείας προς τους Ευρωπαίους στην προσπάθειά τους να απογαλακτιστούν από τα ορυκτά καύσιμα του Πούτιν.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στη σύνοδο κορυφής Ε.Ε. – ΗΠΑ, που έγινε στις 26 Μαρτίου, Βρυξέλλες και Ουάσιγκτον εμφανίστηκαν περισσότερο από ποτέ αποφασισμένες να βοηθήσουν την Ευρώπη στην απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο και να προωθήσουν τη Διατλαντική Εμπορική και Επενδυτική Εταιρική Σχέση (ΤΤΙΡ), η οποία θα βοηθήσει να καθοριστούν κοινά κανονιστικά πρότυπα.

Στις δηλώσεις του, μάλιστα, ο Μπάρακ Ομπάμα, αφού αποθέωσε το σχιστολιθικό αέριο υποστηρίζοντας ότι οι ΗΠΑ είναι ευλογημένες, έστειλε μήνυμα προς τις Βρυξέλλες ότι η αμερικανική ενεργειακή αγκαλιά είναι έτοιμη να δεχθεί τους Ευρωπαίους. Όπως είπε ο Αμερικανός πρόεδρος: «Έχουμε εγκρίνει την εξαγωγή τόσου φυσικού αερίου ημερησίως όσου είναι απαραίτητου για την Ευρώπη», προσθέτοντας ότι η Ε.Ε. πρέπει να επιταχύνει τις διαδικασίες διαφοροποίησης των παροχών ενέργειας και επισημαίνοντας ότι αυτό «δεν είναι κάτι που μπορεί να συμβεί σε μια νύχτα. Το σημείο αυτής της κρίσης είναι ότι θα πρέπει να αρχίσουμε να κινούμαστε τώρα με την αίσθηση του επείγοντος».

Να σημειωθεί ότι η νέα ενεργειακή στρατηγική των ΗΠΑ άρχισε να δρομολογείται το 2010, όταν το παραγόμενο σχιστολιθικό αέριο έφτασε το 20% της συνολικής παραγωγής από 1% που ήταν το 2000 και υπολογίζεται ότι θα έχει φτάσει το 45% μέσα σε δύο δεκαετίες.

Η κλαίουσα Ευρώπη

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, που ήταν μέχρι και το 2010 πρωτοπόρα στον τομέα της ενεργειακής στροφής μέσα από την ανάπτυξη των ΑΠΕ και τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, άρχισε να γλυκοκοιτάζει προς τη «βρόμικη» ενέργεια, τακτική που σήμερα και με άλλοθι την κρίση στην Ουκρανία έχει επενδυθεί με μεγαλοστομίες περί της ανάγκης απεξάρτησής της από το ρωσικό φυσικό αέριο.

Υπέρμαχοι αυτής της νέας στρατηγικής ήταν σε πρώτη φάση η οργάνωση BusinessEurope της Ένωσης Εργοδοτών της Ε.Ε., που συστηματικά προβάλλει ως βασικό μειονέκτημα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας τις υψηλές τιμές ενέργειας σε σχέση με τις πολύ χαμηλές που έχουν επιτύχει οι ανταγωνίστριες ΗΠΑ μέσα από το δήθεν φθηνό σχιστολιθικό αέριο.

Και λέμε «δήθεν» γιατί αυτό που αποκρύπτουν στην Ευρώπη είναι ότι οι ίδιες οι εταιρείες σχιστολιθικού αερίου στις ΗΠΑ έχουν επιλέξει να μειώνουν τεχνητά τις τιμές κάτω από τις πραγματικές δαπάνες παραγωγής προκειμένου να αυξηθεί η αξία των περιουσιακών τους στοιχείων, δηλαδή των αδειών γεωτρήσεων σε εκατομμύρια στρέμματα γης. Μάλιστα πολλοί Δημοκρατικοί επικρίνουν την τακτική Ομπάμα, επισημαίνοντας ότι η εξαγωγή σχιστολιθικού αερίου θα εκτινάξει τις τιμές στις ΗΠΑ.

Στο μέτωπο υπέρ του σχιστολιθικού αερίου τόσο μέσα από την εισαγωγή από τις ΗΠΑ όσο και μέσα από τη μεταφορά της μεθόδου στην Ε.Ε. συντάχθηκαν πλέον η Άνγκελα Μέρκελ αλλά και ο Τζέιμς Κάμερον, που προωθούν συγκεκριμένη ατζέντα πάντα με αφορμή την κρίση στην Ουκρανία.

Είναι χαρακτηριστικό ότι εν όψει της συνόδου των υπουργών Ενέργειας της G7 στη Ρώμη, στις 5 και Μαΐου, ο Βρετανός υπουργός Εντ Ντέιβι κατηγόρησε τη Ρωσία ότι χρησιμοποιεί την ισχύ της ως ενεργειακής υπερδύναμης για να κρατάει άλλες χώρες ομήρους και καλεί τους ομολόγους του να εξετάσουν τρόπους για τη μείωση της εξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο.

Τη σκυτάλη έχει πάρει η Μέρκελ, η οποία με αφορμή τη σύνοδο κορυφής που θα πραγματοποιηθεί τον Ιούνιο δήλωσε ότι η εισαγωγή σχιστολιθικού αερίου από τις ΗΠΑ μπορεί να είναι μια επιλογή για τις ευρωπαϊκές χώρες που θέλουν να διαφοροποιήσουν τις ενεργειακές τους πηγές.

Όπως γίνεται αντιληπτό, ΗΠΑ και Ε.Ε., με αφορμή την κρίση στην Ουκρανία και την απεξάρτηση των χωρών της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο, έρχονται να ικανοποιήσουν τις πιέσεις των πολυεθνικών και των λόμπι της βιομηχανίας για το φθηνό σχιστολιθικό αέριο, που θα απογειώσει την ανταγωνιστικότητα και θα οδηγήσει τις ΗΠΑ στην κορυφή των εξαγωγικών χωρών και την Ευρώπη στην ενεργειακή ανεξαρτησία.

Μόνο που ΗΠΑ και Ε.Ε. συστηματικά αποκρύπτουν ότι η εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου απειλεί ευθέως την οικονομία, τη δημόσια υγεία, την ασφάλεια, το περιβάλλον.

Σεισμοί, εκρήξεις, ρύπανση

Η εξόρυξη του φυσικού αερίου που είναι εγκλωβισμένο στους σχιστόλιθους (shale gas) γίνεται με τη μέθοδο της υδραυλικής ρωγμάτωσης ή αλλιώς φράκινγκ. Για τον απεγκλωβισμό του φυσικού αερίου χρησιμοποιούνται τεράστια γεωτρύπανα που μπορούν να φτάσουν σε βάθος έως και 8 χιλιομέτρων. Στη συνέχεια, τεράστιες αντλίες ασκούν πολύ μεγάλες πιέσεις σε συγκεκριμένα σημεία του υπεδάφους, με στόχο να δημιουργήσουν ρήγματα στους βράχους. Στα σημεία όπου δημιουργούνται τα ρήγματα γίνεται «βομβαρδισμός» με εκατομμύρια λίτρα νερό εμποτισμένο με ειδική άμμο και μείγματα χημικών – ακόμα και δηλητηριωδών ουσιών – με στόχο να εξολοθρευτούν οι μικροοργανισμοί που εμποδίζουν την έξοδο του αερίου.

Η μέθοδος, εάν και αρχικά προβλήθηκε ως η απάντηση στην κλιματική αλλαγή, αποδείχθηκε εξαιρετικά επικίνδυνη για τη δημόσια υγεία, την ασφάλεια και το περιβάλλον. Όπως επισημαίνουν οι επιστήμονες, κατά τη διαδικασία εξόρυξης εκπέμπονται μεγάλες ποσότητες μεθανίου, που αποτελεί ένα από τα πλέον «ισχυρά» αέρια του θερμοκηπίου. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις ΗΠΑ έχουν καταγραφεί περιστατικά εκρήξεων από τη συγκέντρωση μεθανίου. Σε πολλές περιπτώσεις οι κάτοικοι είδαν τις βρύσες των σπιτιών τους να παίρνουν φωτιά, αφού το μεθάνιο είχε περάσει στο δίκτυο ύδρευσης. Παράλληλα έχει καταγραφεί ρύπανση του υδροφόρου ορίζοντα και του εδάφους από το χημικό κοκτέιλ που χρησιμοποιείται για την εξόρυξη του φυσικού αερίου, ενώ σοβαρό πρόβλημα προκύπτει από την «αφαίμαξη» των υδάτινων πόρων, μια και η μέθοδος απαιτεί τη χρήση τεράστιων ποσοτήτων νερού. Στα προβλήματα που έχουν καταγράψει οι επιστήμονες είναι και η πρόκληση σεισμών από 1 έως 3 βαθμούς της κλίμακας Ρίχτερ από το σπάσιμο των βράχων, γεγονός εξαιρετικά επικίνδυνο, ιδιαίτερα για σεισμογενείς περιοχές.
 
Υπέρμαχοι Σαμαράς και ΥΠΕΚΑ
 
Η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΚΑ αλλά και προσωπικά ο Αντώνης Σαμαράς αρχικά εμφανίστηκαν υπέρμαχοι της εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου. Είναι χαρακτηριστικό ότι τον Απρίλιο του 2013 στη σύνοδο των υπουργών Ενέργειας ο υφυπουργός Ασημάκης Παπαγεωργίου είχε πλέξει το εγκώμιο της επικίνδυνης μεθόδου, ενώ λίγες μέρες μετά ο πρωθυπουργός στη σύνοδο κορυφής αναφέρθηκε ξεκάθαρα στην ανάγκη να δοθεί πράσινο φως στην εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου.

Η ελληνική στάση άρχισε να τροποποιείται ελαφρώς μετά την έκθεση του ΙΓΜΕ, που εξέτασε κατ’ εντολή του υπουργού ΠΕΚΑ Γιάννη Μανιάτη τις προοπτικές εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στη Θράκη, τα Γρεβενά, την περιοχή Καβάλας – Πρίνου, την Ήπειρο, το Κατάκολο, την Ακαρνανία και τη Λεκάνη Αξιού – Θερμαϊκού. Οι επιστήμονες του ΙΓΜΕ κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι πιθανότητες εύρεσης εγκλωβισμένων αποθεμάτων φυσικού αερίου φαίνεται να είναι περιορισμένες, κυρίως λόγω της σχετικά μικρής ανάπτυξης των γεωλογικών λεκανών που είναι δυνατό να τα φιλοξενούν καθώς και του έντονου τεκτονισμού που τις χαρακτηρίζει. Παράλληλα εκτιμούν ότι οι περαιτέρω εξειδικευμένες και απαιτούμενες έρευνες θα πρέπει να ακολουθήσουν των ερευνών που γίνονται για τον εντοπισμό υδρογονανθράκων και αφού εκτιμηθούν οι κίνδυνοι και οι αβεβαιότητες συγχρόνως με την ολοκλήρωση του εθνικού και ευρωπαϊκού περιβαλλοντικού νομοθετικού πλαισίου.