Η συνέντευξη μαζί του είναι «περίπατος». Τα μόνα που χρειάζονται είναι αμέτρητα τσιγάρα, μπόλικοι καφέδες και ελεύθερος χρόνος. Κρατάει τον άσο στο μανίκι: είναι χείμαρρος.

Συνέντευξη στη Χρυσούλα Παπαϊωάννου

Ξαφνικά ξύρισε τα μαλλιά του και έγινε μοϊκανός. Φόρεσε και μαύρη φουστανέλα. Ο Σταμάτης Κραουνάκης είναι ούτως ή άλλως απρόβλεπτος. Οι παραπάνω όμως στυλιστικές επιλογές, έγιναν χάριν του αριστοφανικού Δικαιόπολη, που ρίχνει τον διονυσιακό πληθωρισμό του Κραουνάκη στην αρένα της υποκριτικής. Στην παράσταση «Αχαρνής» του Σωτήρη Χατζάκη που κάνει πρεμιέρα στις 2 Ιουλίου στο αρχαίο Θέατρο των Δελφών -απαρχή μιας περιοδείας που κάνει στάση και στην Επίδαυρο στις 23 και 24 Ιουλίου- κρατάει τα ηνία και οδηγεί το άρμα τής πολιτικής κωμωδίας του Αριστοφάνη. Να που ο φοβερός αυτός ρόλος του αγρότη, ο οποίος μεσούντος του Πελοποννησιακού πολέμου συνάπτει προσωπική ειρήνη με τους Σπαρτιάτες, του έδωσε την ευκαιρία να γίνει «πηλός» στα χέρια των συνεργατών του αλλά και «εργάτης» τού ίδιου του κειμένου του Αριστοφάνη. Έχει γράψει φυσικά και τη μουσική. Μπορεί στο έργο να καπνίζει την πίπα της ειρήνης αλλά στην κουβέντα μας ξεθάβει το τόμαχοκ του πολέμου. Ο καταγγελτικός του λόγος ρίχνει τα βέλη του προς πάσα κατεύθυνση…

Ο Δικαιόπολις μοϊκανός;

Σ.Κ.: Τα έχει ξυρίσει λίγο. Του τα έχει πάρει… η κρίση.

Σας απασχολεί αν θα έρθει κόσμος να σας δει στην Επίδαυρο τώρα που όλοι μετράνε και τη δεκάρα;

Σ.Κ.: Σε εμένα θα έρθουν γιατί με αγαπάνε. Και επειδή θα νοιώσουν αυτό που θα γίνει.

Έχετε αποδείξει ότι αξίζετε τα λεφτά σας;

Σ.Κ.: Ο κόσμος ξέρει ότι θα ευχαριστηθεί. Καταρχήν την ίδια την παράσταση. Και δεύτερον το γεγονός ότι ένας από αυτούς -που δεν είναι ηθοποιός, αλλά μπορεί να τα «λέει» – μιλάει εξ ονόματός τους.

Τι δηλαδή, από αυτά που λέει ο Δικαιόπολις αγγίζουν το κοινό αίσθημα των Ελλήνων;

Σ.Κ.: Δεν υπάρχει πιο άμεσα επίκαιρο έργο από τους «Αχαρνής». Το κείμενο μιλάει για τις μίζες, τα λαδώματα, τους συκοφάντες, τα εμέσματα, την εκμετάλλευση του δημόσιου χρήματος, κτλ. Με τη διαφορά ότι στους «Αχαρνής» τα πράγματα είναι ακόμα πιο οξεία γιατί μιλάμε για τον 5ο χρόνο του πολέμου, που κράτησε 30 χρόνια και ο οποίος ήταν άκρως πολιτικάντικος, χωρίς πατριωτικό ζουμί. Κατά τα άλλα, η συνθήκη είναι ίδια με τη σημερινή.

Έχετε πει στο παρελθόν ότι αν ζούσατε στην εποχή του Αριστοφάνη θα ήσασταν συγγενής του.

Σ.Κ.: Τώρα να δείτε τι λέω! Καταλαβαίνω πλέον γιατί, εδώ και χρόνια, το ένστικτό μου με οδηγούσε σε αυτόν. Ο Αριστοφάνης λέει αυτά που θα έλεγε ο Σταμάτης τότε. Υπάρχει κάτι καρμικό ανάμεσά μας. Μελέτησα πάρα πολύ. Κάθε μέρα, ό,τι και να γίνει, «περνάω» όλο το κείμενο από την αρχή. Τους έχω τρελάνει στο ξενοδοχείο με τις φωνές μου. Νοιώθω ότι τάισα με τα δάκρυά μου τον Δικαιόπολη. Και αυτός εμένα με τα δικά του.

Κάποιοι ισχυρίζονται ότι υπάρχει κίνδυνος η πληθωρική σας προσωπικότητα να επισκιάσει τον ρόλο…

Σ.Κ.: Αποκλείεται να επισκιάσω 2.500 χρόνια! Αν είμαι τόσο πληθωρικός… χαλάλι μου! Αν καταφέρω να κάνω τη σύνδεση με το 425 π.Χ., άξιζε τον κόπο. Δεν πάω να κερδίσω κάτι για πάρτη μου. Δεν έχω καμία φιλοδοξία να κάνω καριέρα ηθοποιού σε αυτή την ηλικία.

Σήμερα λέτε έχουμε περισσότερο ανάγκη την εξωστρέφεια και το γλέντι, παρόλο που οι τσέπες είναι άδειες;

Σ.Κ.: Οπωσδήποτε. Ίσως ο Έλληνας έχει ανάγκη αυτό που δεν κοστίζει. Παλιά το πάρτι γινότανε σε μια αυλή γύρω από ένα τραπέζι, με ψωμί, κρασί και δέκα κεφτέδες. Δεν χρειαζόταν να πληρώσεις μια περιουσία για να διασκεδάσεις. Άσε που στο τέλος, δεν έχεις διασκεδάσει. Γίναμε υπόδουλοι ενός αντίτιμου χαράς, την οποία δεν παίρνουμε αλλά ακριβοπληρώνουμε.

Μήπως ήρθε η ώρα και οι καλλιτέχνες να προσφέρουν δωρεάν θέαμα;

Σ.Κ.: Δε θα πληρώσουν οι καλλιτέχνες την κρίση. Δεν είμαστε πλούσιοι. Εργαζόμενοι είμαστε. Θα κατεβάσουμε όμως κι εμείς λιγάκι το μισθολόγιο.

Είστε αισιόδοξος για την οικονομική κατάσταση της Ελλάδας; Διορθώνεται;

Σ.Κ.: Αν είμαστε χρεωμένοι για 200 δισεκατομμύρια ευρώ, πάμε για άλλα τόσα. Θα ζήσουμε δηλαδή μια ακόμα Τουρκοκρατία. Μου άρεσε ένα σκίτσο του Μητρόπουλου προ ημερών, όπου η κινδυνολογία κυνηγάει τον Έλληνα. Αυτός λέει ότι θα γυρίσουμε στη δραχμή και αυτή του απαντά: «ακόμα πιο πίσω, στα γρόσια». Βλέπω όλους αυτούς που βγαίνουν στην τηλεόραση -υπουργούς, πρωθυπουργούς, εκπροσώπους Τύπου- και σκέφτομαι ότι έχουν πολύ υψηλές καταθέσεις. Δεν βλέπω κανέναν φτωχό. Οπότε τι να σκεφτώ; Προσπαθούν μ’ αυτά και με αυτά -με Siemens και Εξεταστικές Επιτροπές- να πετάξουν ένα κοκαλάκι στον έρημο τον λαό για να μην λυσσάξει. Όλοι όμως, οι εργαζόμενοι και οι μισθωτοί, θα βγάλουν αφρούς από τη λύσσα. Ενώ οι πολιτικοί θα βγαίνουν στις τηλεοράσεις και θα λένε «μας είπε μπράβο η Μέρκελ». Θα φανεί λιγάκι παλαιοπατριωτικό αυτό που θα πω, αλλά πιστεύω ότι η Ελλάδα θα τα κατάφερνε μια χαρά αν ζούσε από το προϊόν της και απαλλασσόταν από όλα αυτά τα λαμόγια.

Πιστεύετε ότι η Ευρώπη θα μας αφήσει ξεκρέμαστους στο τέλος; Η Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν τελικά μια φούσκα;

Σ.Κ.: Η ΕΟΚ μας κατέστρεψε. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι καραφούσκα. Ο σκοπός ήταν να υποδουλώσουν τη Νότια Ευρώπη, που είναι το καλό και αγαθό κομμάτι της και φυσικά το πιο όμορφο. Θέλουν να απολαμβάνουν τσαμπέ το προϊόν της, να μπαινοβγαίνουν όποτε γουστάρουν και να κάνουν τον τουρισμό τους. Δεν έχω όμως εμπιστοσύνη ούτε στο ΠΑΣΟΚ, ούτε στη Νέα Δημοκρατία. Είμαστε σίγουροι ότι δεν έχουν πουλήσει όλα αυτά τα ωραία πράσινα νησάκια όπου δεν κατοικεί κανείς; Τρέμω σε ποιον Γερμανό ανήκουν τα νησάκια μας.

Οι Κασσάνδρες λένε ότι η Ελλάδα θα γυρίσει στη δραχμή.

Σ.Κ.: Όσοι καταλαβαίνουμε, καλό θα είναι να φυτέψουμε στα σπίτια μας δέντρα και μελιτζάνες, να πάρουμε κότες και γουρουνάκια. Το φαΐ μας να βγαίνει από το σπίτι μας. Αυτό θα μας βάλει καταρχήν σε μια πειθαρχία νοικοκυριού. Κατά τα άλλα δε θα ησυχάσω αν δεν δω όλες αυτές τις κουφάλες να δίνουν πίσω λεφτά που έφαγαν. Δεν γίνεται διαφορετικά. Πρέπει να «δώσουν» κάποιους. Το θέμα είναι ποιοι θα γίνουν Ιφιγένειες…

Πιστεύετε ότι η ανακοίνωση ονομάτων, όπως του Βοσκόπουλου, είναι μια εφετζίδικη απόδοση δικαιοσύνης;

Σ.Κ.: Όσον αφορά στην υπόθεση Τόλη, κάποιος ήθελε να φάει την Άντζελα από το Υπουργείο Πολιτισμού. Δεν εξηγείται αλλιώς. Τώρα τους ήρθε να ψάξουν πόσα λεφτά μαύρα έχει βγάλει ο Βοσκόπουλος τα τελευταία πενήντα χρόνια; Γενικά, πάντως, καλό είναι να φοβηθούμε και λίγο. Δούλεψε πολύ μαύρο χρήμα και το συνηθίσαμε. Νομίζω ότι τώρα είναι αρκετοί αυτοί που τρέμουν.

Βλέπουμε ότι ρίχνονται στην πυρά και πρωτοπαλίκαρα του ΠΑΣΟΚ, όπως ο Άκης Τσοχατζόπουλος…

Σ.Κ.: Μην ξεχνάτε ότι είναι γερόλυκος. Δεν τον έχουν ανάγκη τώρα. Γράφεται ότι έφαγε τόσα πολλά. Δεν έγινε και τίποτα με το να δώσει πίσω μερικά και να χάσει λίγο την τιμή του στα γεράματα. Ο Τσοχατζόπουλος είναι πρωτοπαλίκαρο του πάλαι ΠΑΣΟΚ. Τώρα έχουμε νουβοτέ ΠΑΣΟΚ. Σχεδόν έχουμε ξεχάσει ότι στο πάλαι ΠΑΣΟΚ ο νυν πρωθυπουργός, ήταν υπουργός Εξωτερικών. Έχει βάλει κι αυτός πολλές υπογραφές για πολύ μαύρο χρήμα. Επειδή πάμε από το κακό στο χειρότερο, στο βάθος κήπο βλέπω συνεργασία Σαμαρά-Παπανδρέου.

Ο δικομματισμός έγινε εγγενής παθογένεια της ελληνικής πολιτικής συνείδησης;

Σ.Κ.: Το φωνάζω από παλιά. Ο Έλληνας στο σπίτι του είναι δεξιός, ανεξάρτητα από τι ψηφίζει. Αυτό το «σπυρί» δεν έχει σπάσει από τον εμφύλιο και μετά. Και ΠΑΣΟΚ που εκλέγει, είναι δεξιό ΠΑΣΟΚ. Και ΚΚΕ να βγάλει, πάλι δεξιό θα είναι. Αυτό είναι το δράμα μας. Τη δεκαετία του ’60 η Ελλάδα, μέσα στη φτώχεια της, είχε νοικοκυριό. Οι καλλιτέχνες και οι δημιουργοί ήταν σε πρώτο πλάνο. Υπήρχε ο Χατζιδάκις και ο Θεοδωράκης. Είχαμε προσωπικότητες. Πριν λίγες μέρες η Ελένη Μενεγάκη έκανε την εκπομπή της στη Θεσσαλονίκη. Τα κοριτσάκια ήταν ουρές για να της πάρουν αυτόγραφο. Αυτή είναι η καινούργια Βουγιουκλάκη; Αν ναι, απέχει πόρρω από την παλιά.

Ποιο είναι τελικά το σάουντρακ της εποχής μας;

Σ.Κ.: Το σάουντρακ του καζίνο. Είναι τίγκα κάθε μέρα. Εκεί πάνε οι άνθρωποι. Απελπισμένοι και τραγικά μοναχικοί.

Τους χειρισμούς τού Γιώργου Παπανδρέου πώς τους είδατε;

Σ.Κ.: Αμερικανιές. Οι προσπάθειες ευπρέπειας γίνονται για τα μάτια του κόσμου. Ίσως και να μην μπορεί ο άνθρωπος να κάνει κάτι άλλο αυτή τη στιγμή. Δεν βλέπω, όμως, σοβαρότητα. Ούτε επιθετική πολιτική. Του έτυχε το μπαλάκι στο χέρι. Δεν είναι η προσωπικότητα που θα φέρει την Ελλάδα στα ίσια της. Το δράμα βέβαια είναι ότι ούτε ο λαός θα το κάνει. Είμαστε έτοιμοι για την ήττα. Η τρύπα βρίσκεται στα σπίτια μας. Την αφήσαμε να μεγαλώσει πολύ. Αυτή είναι η ευθύνη του λαού.

Η πολιτική στην Ελλάδα από τι πάσχει τελικά; Από τους πολιτικούς της;

Σ.Κ.: Εννοείται. Οι οποίοι είναι αγράμματοι. Είναι βουλευτάκια του κώλου. Δεν ήτανε αυτό το επίπεδο των πολιτικών αρχηγών στην Ελλάδα. Είχαμε ανθρώπους που ξέρανε γράμματα. Αυτοί εδώ δεν μπορούν να συντάξουν δύο λέξεις, να βάλουν τη μία δίπλα στην άλλη. Και δεν ισχύει μόνο για τον Παπανδρέου αυτό.

Δεν ξεχωρίζετε κάποιους;

Σ.Κ.: Ξέρετε πόση ώρα θέλω να σκεφτώ για να βρω; Έχουμε καταντήσει να χαρακτηρίζουμε γραφικιά ακόμα και τη Λιάνα Κανέλλη, που έχει πολιτικό λόγο. Δεν μπορώ να πω ότι υπάρχει κάποιος που με ψήνει.

Και η Αριστερά αντί να υψώσει τη δική της φωνή μέσα στην κρίση, γίνεται κομμάτια…

Σ.Κ.: Έβλεπα τις προάλλες τους τέσσερις βουλευτές που αποχώρησαν από τον ΣΥΡΙΖΑ (Κουβέλη, Τσούκαλη, Λεβέντη, Ψαριανό) να χασκογελούν μπροστά στις κάμερες. Ποιον δηλαδή θα ψήσει ο Κουβέλης, ένας άνθρωπος τόσο χαμηλών τόνων και γλυκύτατος, που δεν έχει όμως τίποτα αγοραίο; Όλα τα κόμματα έχουν και καλούς και έντιμους ανθρώπους που θα ήθελαν να βοηθήσουν τη χώρα. Δεν βρίσκονται όμως αυτοί στην πρώτη γραμμή. Αυτή η καημένη η Ξενογιαννακοπούλου, μια σπουδαγμένη νοικοκυρά, βγήκε να μας πει ότι κόβει το τσιγάρο. Αν κόψουμε και το τσιγάρο μέσα σ’ αυτή την κατάντια, πού θα πάνε τα νεύρα μας; Υπάρχουν τόσες κλινικές για να μας μαζέψουν τους μανιοκαταθλιπτικούς; Έχει τόση δύναμη η αστυνομία να μαζέψει αυτούς που θα τα πάρουν στο κρανίο;

Σε λίγο οι πολιτικοί δεν θα μπορούν να βγαίνουν από το σπίτι τους. Ήδη ο Γιώργος Παπανδρέου γιουχαρίστηκε στο Ηρώδειο, στη συναυλία τής Μαρίας Φαραντούρη και του Τσαρλς Λόιντ. Λίγες μέρες πριν έλεγε στη Βουλή «…θα μας πάρουν με τις πέτρες».

Σ.Κ.: Δεν βλέπω κανέναν πολιτικό καλά, αν δεν γίνει ουσιαστική εκκαθάριση που θα φέρει και λεφτά στα ταμεία. Δεν βλέπω κανέναν πλούσιο να είναι διατεθειμένος να πληρώσει εφορία. Ή να δώσει μια χορηγία. Μόνο ο συγχωρεμένος ο Λάτσης το είχε κάνει μια φορά. Έδωσε λεφτά από την τσέπη του για να πάρουν τις συντάξεις τους οι ναυτικοί επειδή δεν είχε το ΝΑΤ να πληρώσει. Τώρα πήγαν όλοι τα λεφτά τους στην Ελβετία. Θέλω να καταγγείλω ότι πολλοί τα έφεραν από την Ελβετία και τα έθαψαν στον Παρνασσό, σε ειδικούς βόθρους. Εκεί βρίσκονται πολλά χρήματα και ράβδοι χρυσού. Τα ποσά των μιζών που ακούμε είναι τρελά. Δυστυχώς στην Ελλάδα ξεχνάμε. Εδώ ξεχάσαμε το σκάνδαλο Κοσκωτά…

Ποια πιστεύετε ότι είναι η αχίλλειος πτέρνα του Έλληνα;

Σ.Κ.: Πάσχει από ψώνιο. Όλοι ονειρεύονται πολλά λεφτά, τρία αυτοκίνητα, εξοχικό. Τώρα όμως… πάει η φιγούρα! Δεν πειράζει. Ίσως τελικά η κρίση μάς βγει και σε καλό. Θα μπει ένα τέλος στη χυδαιότητα και στις αρπαχτές. Κάτσαμε πολύ καιρό στη σιωπή και στην ανοχή. Νομίζαμε ότι με μία ψήφο καθαρίσαμε. Χρειάζεται κάτι παραπάνω από αυτό.

Σαν τι;

Σ.Κ.: Θυμός. Δεν ξέρω πώς μπορεί να εκφραστεί. Αλλά ο εργαζόμενος και ο μισθοδοτούμενος που τα παίρνει στο κρανίο, διά βαλαντίου τετρυπημένου, θα κάνει αυτό που χρειάζεται για να ζήσει. Έχει βιώσει δύσκολες καταστάσεις αυτός ο λαός. Μέχρι ποντίκια έφαγε στην Έξοδο του Μεσολογγίου. Εγώ, προσωπικά, δεν μπορώ να ανεχτώ μια γαϊδάρα γερμανοκώλα να κανονίζει την τύχη της Ελλάδας πάλι!

Αυτή τη στιγμή όμως δεν υπάρχει περιθώριο «ανταρσίας». Έχουμε υπογράψει το μνημόνιο.

Σ.Κ.: Αυτός ήταν ο στόχος. Να παραδοθούμε στην Αμερική και στο ΔΝΤ και να κάνουμε μόκο για άλλα 200 χρόνια. Πιστεύετε ότι θα επιστραφούν ποτέ αυτά που κοπήκανε από τις συντάξεις, τους μισθούς και τα επιδόματα; Θα τα ξανακερδίσουμε με αίμα. Θα λυσσάξουμε. Εγώ προσωπικά θα είμαι μπροστά, με την καρέκλα στο χέρι, με οποιαδήποτε νεολαία βγει στο δρόμο. Σε αυτήν ελπίζω. Πάντοτε η νέα γενιά έκανε το βήμα.

Η σημερινή όμως είναι αυτή που, η δική σας η γενιά, χαρακτήρισε απολιτίκ.

Σ.Κ.: Θα σας πω εγώ τι θα γίνει όταν τελειώσουν πραγματικά τα λεφτά και κανένας παππούς ή καμία γιαγιά δεν θα έχουν να δώσουν χαρτζιλίκι στα εγγόνια τους. Εκτός κι αν έχουμε όλοι λεφτά και τσάμπα κλαίμε.

Ποια φράση του Δικαιόπολη θα έμπαινε σήμερα στο στόμα του σύγχρονου Έλληνα;

Σ.Κ.: Έχω πολλές. Θα ξεχωρίσω μία ατάκα που μας συνδέει με το σήμερα: «αυτό που ζούμε είναι πόλεμος!».