Οι εκθέσεις του Πλάτωνα Ριβέλλη αποτελούν πάντα γεγονός. Αυτήν τη φορά, ο «δάσκαλος» επέλεξε για «ήρωες» του φακού του τα καθολικά ξωκλήσια της Σύρου. Στην έκθεσή του αυτήν, όλοι είναι με ένα κινητό στο χέρι και βγάζουν φωτογραφίες τις… φωτογραφίες

Οι εκθέσεις του Πλάτωνα Ριβέλλη αποτελούν πάντα γεγονός. Αυτήν τη φορά, ο «δάσκαλος» επέλεξε για «ήρωες» του φακού του τα καθολικά ξωκλήσια της Σύρου. Στην έκθεσή του αυτήν, όλοι είναι με ένα κινητό στο χέρι και βγάζουν φωτογραφίες τις… φωτογραφίες

Μήπως, τελικά, οι άνθρωποι σήμερα χάνουν στιγμές της ζωής, για να τις απαθανατίσουν;
Πολύ σωστά το θέτετε. Το θεωρώ μια νεύρωση και μία μόδα, η οποία πάντως θα περάσει, όπως όλες οι μόδες και (στην καλύτερη περίπτωση) όλες οι νευρώσεις, για να δώσουν βέβαια τη θέση τους στις επόμενες. Η ζωή δεν φωτογραφίζεται. Βιώνεται. Και από την άλλη πλευρά, η φωτογράφιση απαιτεί, έστω και για λίγη ώρα, συγκέντρωση και αφοσίωση, κάτι που δεν εξασφαλίζει η ευκαιριακή χρήση τού κινητού.

Αποφασίσατε να φωτογραφίσετε τα καθολικά ξωκλήσια της Σύρου επηρεαζόμενος από τη θρησκευτική ή την αρχιτεκτονική τους πλευρά;
Το κάθε θέμα δεν είναι για τον φωτογράφο παρά μια αφορμή. Στην περίπτωση των ξωκκλησιών όμως, έτυχε να συμπέσουν τρεις παράμετροι που με ενδιαφέρουν. Η τέχνη, η θρησκεία και η φύση. Δεν θα επέλεγα πάντως το θέμα, αν δεν μου είχε προταθεί.

Κύριε Ριβέλλη, η φωτογραφία είναι τέχνη ή τεχνική;
Μέρος κάθε τέχνης είναι και η τεχνική της. Στη φωτογραφία η τεχνική έχει πολύ μικρότερη σημασία από όσο έχει σε άλλες τέχνες. Η γνώση της τεχνικής χρειάζεται, για να απελευθερώνεται η δημιουργικότητα του φωτογράφου.

Πότε μία φωτογραφία θεωρείται «καλή»;
Επιγραμματικά θα έλεγα πως είναι «καλή», για την ακρίβεια πως δικαιώνει την παρουσία της, όταν το ποσοστό της ποίησης που περιέχει, υπερτερεί των πληροφοριών που καταγράφει. Ή όταν αναδεικνύεται η πνευματικότητα του εικονιζόμενου κόσμου και επιτυγχάνεται η μεταμόρφωσή του. Αντιλαμβάνομαι πάντως ότι η απάντησή μου δεν είναι παρά η κορυφή του παγόβουνου. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος που διδάσκω φωτογραφία.

Κυρίως ζείτε εκτός Αθήνας. Αναζητάτε έμπνευση και ερεθίσματα ή απλώς την ησυχία σας;
Σίγουρα το δεύτερο, το οποίο και δεν επιτυγχάνω διότι αναγκάζομαι να βρίσκομαι πολύ χρόνο στην Αθήνα. Παλαιότερα δεν θα πίστευα ότι θα είχα ανάγκη τη φύση. Και δεν εννοώ να ασχολούμαι με αυτήν, απλώς να με περιβάλλει.

Σε μια διάλεξή σας είχατε πει ότι ένας από τους πιο καλούς φωτογράφους είναι ο πατέρας που φωτογραφίζει τα γενέθλια του παιδιού του. Γιατί;
Πρώτον, διότι ξέρει γιατί το κάνει. Δεύτερον, διότι δεν μπορεί να το υποστηρίξει, έστω και αν το ξέρει. Τρίτον, διότι ο στόχος του είναι πνευματικός, μεταφυσικός και μυστηριώδης. Τέταρτον, διότι η φωτογραφία του δεν έχει συγκεκριμένη χρήση. Πέμπτον, διότι η φωτογραφία του υπάρχει λόγω της συγκίνησης που ενσωματώνει και όχι λόγω των πληροφοριών που δεν ενδιαφέρουν κανέναν άλλον. Το πρόβλημα αρχίζει όταν αφήνει την κόρη και καταπιάνεται με τα ηλιοβασιλέματα.

Υπάρχουν συνάδελφοί σας που θεωρούν μόνο την καλλιτεχνική φωτογραφία τέχνη, ενώ την εμπορική ή την ειδησεογραφική φωτογραφία υποδεέστερη. Συμφωνείτε;
Γιατί να τις πούμε υποδεέστερες; Αρκεί το διαφορετικές. Υπηρετούν άλλους και πολύ συγκεκριμένους σκοπούς. Πηγαίνοντας αντίθετα στο ρεύμα της εποχής, θα έλεγα ότι, παρόλο τον σεβασμό και τον θαυμασμό που έχω στην καλή εμπορική φωτογραφία (με την ευρύτερη έννοια και η ειδησεογραφική υπάγεται σε αυτήν), δεν θα τις κατέτασσα στην τέχνη. Και δεν πρέπει να τις κρίνουμε με τα ίδια κριτήρια. Λόγου χάριν, στη συνέχεια της παραπάνω ερώτησής σας περί εκτίμησης μιας φωτογραφίας, δεν νομίζω πως είμαι σε θέση να εκφέρω γνώμη για το πότε μια εμπορική φωτογραφία είναι καλή. Άλλωστε στην τέχνη αυτό που έχει τη μεγαλύτερη σημασία είναι ο δημιουργός και η σχέση του με τον κόσμο και τη φωτογραφία. Αν κάτι τέτοιο όμως εφαρμοστεί στην εμπορική φωτογραφία, θα έχουμε έναν κακό φωτογράφο. Μπορεί εσείς να είστε μία άριστη δημοσιογράφος, αλλά ελπίζω και πιστεύω ότι στην άσκηση της δουλειάς σας δεν αισθάνεστε ποιήτρια.

Το μήνυμα της φωτογραφίας είναι το περιεχόμενο ή η τεχνική με την οποία τραβήχτηκε;
Ούτε το ένα ούτε το άλλο. Η τεχνική είναι εργαλείο και το μήνυμα δεν αφορά την τέχνη. Αν έχετε αμφιβολίες, αναζητήστε μηνύματα στη μουσική των μεγάλων συνθετών, για να διαπιστώσετε το αδιέξοδο του εγχειρήματος. Το περιεχόμενο σε μια φωτογραφία διαμορφώνεται από τον συνδυασμό του θέματος και της φόρμας, δηλαδή των υλικών στοιχείων που επιλέγει και έχει στη διάθεσή του ο φωτογράφος, με στόχο τη μεταμόρφωσή τους σε πνευματικό ανάλογο. Όταν αυτό επιτευχθεί, κάτι που δεν είναι ούτε εύκολο ούτε προβλέψιμο, έχουμε περιεχόμενο. Αλλιώς μιλάμε για απόπειρα.

Πόσες μηχανές έχετε και ποια χρησιμοποιείτε συχνότερα;
Από την εποχή της ψηφιακής εποχής και μετά, απλοποίησα τα εργαλεία. Χρησιμοποιώ δύο μηχανές εναλλάξ με έναν σταθερό και ευρυγώνιο φακό στην καθεμία. Η μία έχει κάδρο 2 προς 3 και η άλλη τετράγωνο.

Το τελευταίο σας βιβλίο φέρει ως τίτλο το όνομά σας. Ποιος θεωρείτε ότι πρέπει να το δει, να το διαβάσει; Ο επαγγελματίας φωτογράφος ή ο άσχετος με την τέχνη πολίτης;
Δεν στοχεύω σε συγκεκριμένη κατηγορία κοινού. Πιστεύω πάντως ότι ο άσχετος με την τέχνη πολίτης μάλλον δεν θα ενδιαφερθεί για τους προβληματισμούς μου. Ο επαγγελματίας φωτογράφος, επειδή δεν παύει να είναι φωτογράφος, ίσως ενδιαφερθεί περισσότερο. Ο λόγος πάντως που το βιβλίο φέρει το όνομά μου είναι διότι με απόλυτη ειλικρίνεια παρουσιάζω τον εαυτό μου, τις απόψεις μου και τη δουλειά μου. Και αυτό μπορεί να ενδιαφέρει αρκετούς.

Στα σεμινάριά σας, σας ελκύει ανίδεο ή υποψιασμένο με την τέχνη της φωτογραφίας κοινό;
Στα τόσα χρόνια που διδάσκω, έχω απευθυνθεί σε πάρα πολλούς και ετερόκλητους ανθρώπους. Δεν με ενδιαφέρουν τα κίνητρά τους, οι γνώσεις τους ή οι πεποιθήσεις τους. Τους μεταφέρω αυτά που πιστεύω και αυτά που έχω ανακαλύψει, και το μόνο στο οποίο ελπίζω, είναι να είναι καλοπροαίρετοι. Άλλωστε όσοι με παρακολουθούν, το έχουν επιλέξει. Δεν τους επιβάλλομαι.

Υπάρχουν, διαχρονικά, αγαπημένα σας θέματα για φωτογράφιση;
Δεν έχω αγαπημένα θέματα. Θα μπορούσα να πω ότι ένα είναι το θέμα, αυτό που αναφέρει σε μια μικρή ταινία του ο Πιερ Πάολο Παζολίνι, «η σπαραξικάρδια ομορφιά τού δημιουργήματος», που είναι ο κόσμος στον οποίο ζούμε. Η φωτογραφία είναι απλώς ένα από τα μέσα που χρησιμοποιώ για να την απολαμβάνω και να την οικειοποιούμαι.

WHO IS WHO
 
1 Ο Πλάτων Ριβέλλης σπούδασε Νομικά στην Αθήνα, Πολιτικές Επιστήμες στο Παρίσι και Φωτογραφία στις ΗΠΑ.

2 Εργάστηκε ως δικηγόρος για δώδεκα χρόνια.

3 Διδάσκει Φωτογραφία από το 1981 μέχρι σήμερα και παρουσιάζει έργα του σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις.

4 Έχει επιμεληθεί σειρά από εκπομπές της κρατικής τηλεόρασης για τη φωτογραφία, έχει γράψει βιβλία και διευθύνει τις εκδόσεις Φωτοχώρος.

5 Παραδίδει σεμινάρια και διαλέξεις για τη φωτογραφία στην Αθήνα, σε επαρχιακές πόλεις και στην Κύπρο. Είναι πρόεδρος του σωματείου «Φωτογραφικός Κύκλος».