Μέσα από αυτά τα δημοσιευμένα κατά καιρούς κείμενα έρχεται στο φως – και προς διερεύνηση – κατά κύριο λόγο η κουλτούρα της μεταπολιτευτικής περιόδου. Αυτή που διαμόρφωσε τη νοοτροπία μας, τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τους άλλους και τους εαυτούς μας, την κοινωνία και τον κόσμο

Άρης Μαραγκόπουλος
Πεδία μάχης αφύλακτα
Εκδόσεις: Τόπος
Σελ.: 158

Μέσα από αυτά τα δημοσιευμένα κατά καιρούς κείμενα έρχεται στο φως – και προς διερεύνηση – κατά κύριο λόγο η κουλτούρα της μεταπολιτευτικής περιόδου. Αυτή που διαμόρφωσε τη νοοτροπία μας, τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τους άλλους και τους εαυτούς μας, την κοινωνία και τον κόσμο

Αν και δεν είναι ασυνήθιστο να τυπώνονται σε μορφή βιβλίου κείμενα που ο αρχικός τους προορισμός ήταν η δημοσίευσή τους στον ημερήσιο και εβδομαδιαίο Τύπο, σπάνια μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι τα περισσότερα από αυτά αντέχουν στον χρόνο ή ακόμα λιγότερο αντέχουν σε μια δεύτερη ανάγνωση, μια δεύτερη ματιά. Ωστόσο, στις εφημερίδες ενίοτε τυχαίνει να δημοσιεύονται – στις μέρες μας όλο και σπανιότερα – κείμενα αξιώσεων, κείμενα που γράφονται όχι προς χάριν της υπογραφής τους, ούτε υπό την πίεση του επαγγελματικού καθήκοντος, αλλά από τη δημιουργική αναγκαιότητα των αντικειμενικών συνθηκών που τα γενούν και την οξυδέρκεια των συγγραφέων τους. Η συγκατάβαση λοιπόν απέναντι σε παρόμοιες εκδόσεις είναι φυσική και δεν σχετίζεται με προκαταλήψεις. Ωστόσο, πάντα υπάρχει ένας που θα σε διαψεύσει – προς μεγάλη σου χαρά!
Δεν θα ισχυριστώ εδώ ότι όσο λιγότεροι γράφουν τόσο καλυτέρα κείμενα δημιουργούνται κι ότι όσο λιγότεροι αναγιγνώσκουν τόσο περισσότερο σοφοί γίνονται. Δεν είναι του παρόντος. Τα «δημοσιογραφικά» αναγνώσματα έχουν έτσι κι αλλιώς περιορισμένους ορίζοντες, άλλη είναι η αποστολή τους – εκτός κι αν γράφονται από ανθρώπους που δημιουργούν έξω από τους περιοριστικούς κανόνες της δημοσιογραφίας. Μια ευτυχής στιγμή για τον Τύπο, το έντυπο και τους αναγνώστες αποδεικνύεται αυτή των παρόντων επικαιρικών κείμενων που μετά την πάροδο των δεκαετιών της μεταπολίτευσης και των γεγονότων που στάθηκαν η αφορμή για τη συγγραφή τους, απέκτησαν διαχρονική βαρύτητα μέσα από την εμπνευσμένη επεξεργασία τους από τον συγγραφέα Άρη Μαραγκόπουλο.
Υπό τον τίτλο «Πεδία μάχης αφύλακτα», ο συγγραφέας επαναφέρει στην επικαιρότητα… την πεπερασμένη επικαιρότητα! Με άλλα λόγια, εντοπίζει μέσα από πολιτικά και κοινωνικά γεγονότα τις βασικότερες αιτίες των χρόνιων διαστρεβλώσεων και κακοδαιμονιών που μας κρατούν δέσμιους του πιο κακού μας εαυτού. Ο Μαραγκόπουλος δεν είναι δημοσιογράφος, αλλά συγγραφέας που μπορεί να γίνει και δημοσιογράφος με χαρακτηριστική άνεση και ζηλευτές επιδόσεις. Δεν είναι πολιτικός κι ωστόσο έχει τη δυνατότητα να αντιλαμβάνεται την ουσία της πολιτικής. Δεν είναι ακαδημαϊκός, όμως δεν στερείται των αντικειμενικών εφοδίων του επίσημου ακαδημαϊσμού, διαθέτοντας επιπλέον και την άνεση της ανεξαρτησίας που χαρίζει στους «ελευθέρας βοσκής» διανοούμενους η εκτός των τειχών – και παντός είδους προκαταλήψεων – σκέψη. Διαφυλάσσοντας με τα λογικά του την ιδεολογία του από τις αγκυλώσεις των κομματικών ιερατείων, ο Μαραγκόπουλος αναγιγνώσκει «εξ αριστερών» τον κόσμο, την καθημερινότητα, τη ζωή και τα γεγονότα κρατώντας ασφαλείς αποστάσεις από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό των ιδεολογικών στερεότυπων, των επίσημων «γραμμών» και απόψεων.
Η λοξή ματιά του Μαραγκόπουλου, ο λυτρωτικός εκτροχιασμός της σκέψης του, η υπερβατική – ανατρεπτική αυθαιρεσία τον καθιστά απρόοπτο – έναν άνθρωπο εν δυνάμει ικανό να εκπλήξει: να εκφέρει την κατά τεκμήριο δυσάρεστη αλήθεια, αυτήν που δεν επιθυμεί να ακούσει το σύνολο του πολιτικού και κοινωνικού μας συστήματος.
Μέσα από αυτά τα δημοσιευμένα κατά καιρούς κείμενα έρχεται στο φως – και προς διερεύνηση – κατά κύριο λόγο η κουλτούρα της μεταπολιτευτικής περιόδου. Αυτή που διαμόρφωσε τη νοοτροπία μας, τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τους άλλους και τους εαυτούς μας, την κοινωνία και τον κόσμο. Προσωπικά διαβάζοντας τα κείμενα του Μαραγκόπουλου, κείμενα που αφορούν την πολιτισμική μας υπόσταση, διακρίνω μιαν ολοκληρωμένη ψυχαναλυτική ερμηνεία αυτής της περιόδου, της οποίας βιώνουμε τις χειρότερες στιγμές. Πριν από όλα, καλούμαστε να συμφωνήσουμε με όλη μας τη θέρμη ότι η περιώνυμη κρίση είναι βαθύτατα πολιτισμική. Και με αυτήν και μόνο την παραδοχή, τα κείμενα αυτά αποκτούν ξεχωριστή και ουσιαστική σημασία. Το ίδιο και οι επιμέρους – επιτρέψτε μου – γοητευτικές ερμηνευτικές προσεγγίσεις πάνω σε ζητήματα και γεγονότα που συντάραξαν τη χώρα μας τις δυο περασμένες δεκαετίες. Ο αναγνώστης πριν από όλα δεν πλήττει, δεν έχει καν την αίσθηση ότι διαβάζει ένα πολιτικό κείμενο. Αντίθετα, όλα τα κείμενα διαθέτουν τη γοητεία που παρουσιάζουν οι απρόσμενες προσεγγίσεις. Με εμπνευσμένη διάθεση, ο συγγραφέας προσπελάζει τον εγγενή μας εθνικό φόβο και τη λαϊκή τέχνη των γκράφιτι, την απαίδευτη κοινωνία μας και τη σιωπή των διανοουμένων, την πλατεία των «αγανακτισμένων» και τον απέραντο παιχνιδότοπο – εργοτάξιο του Διαδικτύου με το οποίο «παίζουμε» όλοι…
Ωστόσο, και όχι τυχαία, ο συγγραφέας σε αυτό το βιβλίο προτάσσει ένα συγκλονιστικής ακρίβειας κείμενο που ερμηνεύει με τρομακτική διαύγεια τον Νεοέλληνα, αυτόν που έμαθε να συναλλάσσεται με την εξουσία μέσω του φόβου. Ενός φόβου που μας κληροδότησε ο καταστροφικός Εμφύλιος και η καραμανλική διακυβέρνηση του ’50 και του ’60. Του φόβου για ένα χαρτί, μιαν άδεια, μια βεβαίωση, έναν γιατρό, ένα δίπλωμα αυτοκίνητου. Του βαθύτατα εμπεδωμένου φόβου μας απέναντι στην καθημερινότητα, του φόβου αυτού που μας πλημμυρίζει όταν ξεχάσουμε ανοιχτό λίγο παραπάνω το… θερμοσίφωνο του σπιτιού μας! Εστιάζοντας με βαθύτητα στην πολιτισμική μας υπόσταση, ο Μαραγκόπουλος φιλοτεχνεί ένα από τα πολυτιμότερα πορτρέτα του σύγχρονου Έλληνα και ελληνισμού.