search
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 29.03.2024 00:39
MENU CLOSE

Η μεγάλη κατάρρευση της 29ης Οκτωβρίου 1929

22.10.2009 15:36
oldphotos127547599614.jpg

Σκηνές παρόμοιες μ’ αυτές που ζήσαμε πρόσφατα στη χώρα μας, με την απίθανη ιστορία του χρηματιστηρίου, φαίνεται ότι έζησαν αρκετές δεκαετίες πριν οι Αμερικανοί, όταν παραζαλισμένοι από την εντυπωσιακή ανάπτυξη της αμερικανικής τεχνολογίας, ιδίως το δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’20, έκαναν χόμπι το χρηματιστήριο, μια υπόθεση πολύ σοβαρή για να είναι παιχνίδι… Εξ άλλου, η απόκτηση χρημάτων ταυτίστηκε ελάχιστα με τη διασκέδαση – συνήθως ήταν αποτέλεσμα κοπιώδους εργασίας, μακροχρόνιου μόχθου, εκμετάλλευσης αλλά και τυχοδιωκτισμού.

Σκηνές παρόμοιες μ’ αυτές που ζήσαμε πρόσφατα στη χώρα μας, με την απίθανη ιστορία του χρηματιστηρίου, φαίνεται ότι έζησαν αρκετές δεκαετίες πριν οι Αμερικανοί, όταν παραζαλισμένοι από την εντυπωσιακή ανάπτυξη της αμερικανικής τεχνολογίας, ιδίως το δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’20, έκαναν χόμπι το χρηματιστήριο, μια υπόθεση πολύ σοβαρή για να είναι παιχνίδι… Εξ άλλου, η απόκτηση χρημάτων ταυτίστηκε ελάχιστα με τη διασκέδαση – συνήθως ήταν αποτέλεσμα κοπιώδους εργασίας, μακροχρόνιου μόχθου, εκμετάλλευσης αλλά και τυχοδιωκτισμού.

Ενδεικτικές της ελαφρότητας αλλά και της πλάνης που κυριάρχησε τη χρονιά του 1929 είναι οι σχετικές μαρτυρίες που σώθηκαν για τη νοοτροπία που επικρατούσε εκείνη την περίοδο της απόλυτης ευφορίας. Όλοι είχαν μια πρώτης τάξεως σίγουρη πληροφορία για την πορεία απίθανων μετοχών, με τις οποίες θα γίνονταν από τη μια στιγμή στην άλλη πλούσιοι. Λίγοι αισθάνονταν τη σοβαρότητα αυτής της επιδημίας που εξαπλώθηκε, και πολλοί περισσότεροι διακατέχονταν από μιαν άκρως επικίνδυνη άγνοια του κινδύνου που ελλόχευε σε πολλές περιπτώσεις, όπως εξ άλλου αποδείχτηκε, για την περιουσία τους αλλά και για την ίδια τους τη ζωή.

Χαρακτηριστική είναι η αντίδραση του πατέρα του Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι, Γιόζεφ Κένεντι, ο οποίος υπήρξε από τους ελάχιστους κερδισμένους από την τρομερή οικονομική καταστροφή που ακολούθησε. Λέγεται, συγκεκριμένα, ότι ο Γιόζεφ Κένεντι, καθώς προχωρούσε, άκουσε τυχαία μιαν «εμβριθή» οικονομική ανάλυση μεταξύ δυο μικρών λούστρων που σχεδίαζαν να κάνουν την τύχη τους αγοράζοντας μετοχές. Δίχως να χάσει χρόνο, ο πατέρας Κένεντι απέσυρε όλες τις μετοχές που είχε στο χρηματιστήριο λίγο πριν από την αποφράδα Τρίτη 29 Οκτωβρίου 1929, κερδίζοντας αρκετά εκατομμύρια και κυρίως γλυτώνοντας τις επώδυνες συνέπειες του απίθανου Κραχ που ακολούθησε, με τον περίφημο πια Dow Jones να κατρακυλά στο 12%. Αυτό σήμαινε για την αγορά απώλειες 14 δισεκατομμυρίων δολαρίων, τα οποία προστέθηκαν στις απώλειες της εφιαλτικής εκείνης εβδομάδας, που έφτασαν στα 30 δισεκατομμύρια δολάρια.

Με δυο λόγια, για να αποκτήσουμε ένα πιο κατανοητό μέγεθος της καταστροφής, συγκριτικά χάθηκε δέκα φορές ο ετήσιος προϋπολογισμός της ομοσπονδιακής κυβέρνησης και το πολλαπλάσιο του ποσού που στοίχισε στις ΗΠΑ ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος!

 

Οικονομική ανάπτυξη ή πλάνη;

Η αλήθεια είναι ότι όλα τα δεδομένα εκείνης της εποχής κάθε άλλο παρά απαισιόδοξα έδειχναν. Μιλάμε για μιαν οικονομική ανάπτυξη όπου δεν ευημερούσαν μόνο οι στεγνοί αριθμοί, αλλά και οι άνθρωποι. Όπως ήδη είπαμε, από το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου η αμερικανική οικονομία εξελίχθηκε αλματωδώς μέσα από μια φρενήρη τεχνολογική ανάπτυξη. Μόνο στη δεκαετία του ’20 ο αριθμός των αυτοκινήτων που κυκλοφορούσαν στους αμερικανικούς δρόμους τριπλασιάστηκε, πράγμα που σημαίνει ότι δόθηκε μια σοβαρή και με πραγματικό αντίκρισμα οικονομική ώθηση. Η ανάπτυξη βασιζόταν σε πραγματικά δεδομένα αλλά και σε υγιείς κανόνες. Μάλιστα, μια ομάδα αναλυτών υποστηρίζει ότι οι βιομηχανίες βάσιζαν την ανάπτυξή τους στην αλληλοβοήθεια. Είναι προφανές ότι οι πωλήσεις αυτοκινήτων ωθούσαν την αγορά των ελαστικών, ανέπτυσσαν τα έργα της οδοποιίας, κινούσαν τη μεταλλουργία κ.τ.λ. Όλα έμοιαζαν να λειτουργούν σαν μια καλοκουρδισμένη παραγωγική αλυσίδα. Το Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης ήταν πια το μεγαλύτερο χρηματιστήριο στον κόσμο. Ενδεικτικά της ιλιγγιώδους ανάπτυξης που ακολούθησε ήταν τα κέρδη από τις πωλήσεις ραδιοφωνικών συσκευών. Το 1922 ανέρχονταν στα 60 εκατομμύρια δολάρια και το 1929, τη χρονιά του Κραχ, είχαν φτάσει στο αστρονομικό ποσό των 843 εκατομμύριων δολαρίων! Κανένας δεν περίμενε αυτό που θα ακολουθούσε. Η επισφράγιση αυτής της πορείας ανάπτυξης αποτυπωνόταν και στις περίφημες μονάδες του Dow Jones, που από 60 το 1921 έφτασαν τις 400 το 1929. Ένα πλήθος εκατομμυριούχων είχαν δημιουργηθεί από τη μια στιγμή στην άλλη. Η δεκαετία του ’20 υπήρξε η αποθέωση του αμερικανικού ονείρου! Ένα όνειρο απ’ το οποίο ξύπνησαν μέσα σ’ έναν εφιάλτη. Οι επενδυτές δεν δίσταζαν να βάζουν το ίδιο τους το σπίτι σε υποθήκη επενδύοντάς το μαζί με τις οικονομίες της ζωής τους σε «σίγουρες μετοχές». Από όλους αυτούς που έπαιζαν με την τύχη τους στο χρηματιστήριο, ελάχιστοι ήταν εκείνοι οι οποίοι γνώριζαν στοιχειωδώς τους κανόνες του παιχνιδιού.

 

Προσπάθειες αποφυγής του Κραχ

Στις 3 Σεπτεμβρίου του 1929, ο δείκτης Dow Jones έφτασε τις 381,17 μονάδες, πενταπλασιάζοντας την αξία του έπειτα από μια πενταετή ξέφρενη πορεία. Στη διάρκεια του επόμενου μήνα, η αγορά έχασε περίπου το 17% της αξίας της. Στη συνέχεια υπήρξε μια μικρή ανάκαμψη, η οποία κάλυψε τις απώλειες κατά το ήμισυ, για να ακολουθήσει μετά η ελεύθερη πτώση που έφτασε την Πέμπτη 24 Οκτωβρίου σε επίπεδα ρεκόρ, μιας και 12.900.000 μετοχές άλλαξαν χέρια.

Οι μέρες που προηγήθηκαν της Πέμπτης χαρακτηρίστηκαν από υστερία πωλήσεων πανικού, η δε Παρασκευή που ξημέρωσε βρήκε τους τραπεζίτες της Wall Street σε κατάσταση τρόμου να προσπαθούν να ελέγξουν το χάος που βρισκόταν εν εξελίξει. Ακολούθησε μια συνάντηση κορυφαίων και πανίσχυρων οικονομικών παραγόντων, οι οποίοι εναγωνίως προσπάθησαν να αντιδράσουν για να αποσοβηθεί η επικείμενη κατάρρευση. Αγοράστηκαν τότε πακέτα μετοχών σε τιμές κατά πολύ ανώτερες από τις τρέχουσες. Ήταν μια παρόμοια τακτική μ’ αυτή που είχε εφαρμοστεί στην κρίση του 1907, ωστόσο η σύγχρονη εκτέλεσή της απέφερε μόνο προσωρινά αποτελέσματα. Το Σαββατοκύριακο που ακολούθησε δραματοποιήθηκε δεόντως από τον πάντα πρόθυμο να εσχατολογεί Τύπο, έτσι που τη Δευτέρα στις 28 Οκτωβρίου ο πανικός έλαβε διαστάσεις μαζικής υστερίας. Μέλη της οικογένειας Ροκφέλερ μαζί με άλλους ισχυρούς παράγοντες της αμερικανικής οικονομίας προσπάθησαν εις μάτην να αντιδράσουν αγοράζοντας σημαντικά πακέτα μετοχών, ωστόσο το μεγάλο επενδυτικό κοινό, εκτός από τη χαμένη του πίστη στην αγορά, είχε χάσει και τις τελευταίες του ελπίδες.

 

Άμεσες και μακροχρόνιες συνέπειες

Χαρακτηριστικό των όσων ακολούθησαν τη μεγαλύτερη ημερήσια πτώση του χρηματιστηρίου στην ιστορία της Wall Street είναι ότι η αγορά χρειάστηκε περίπου δυο ολόκληρα χρόνια προκειμένου να ξαναβρεί την ισορροπία της και να ανακτήσει το χαμένο της έδαφος και ο Dow Jones χρειάστηκε μιαν ολόκληρη εικοσιπενταετία προκειμένου να ξαναβρεί τη χαμένη του αίγλη. Όσοι από τους Αμερικανούς πολίτες είχαν αγοράσει μετοχές στα μέσα περίπου του 1929 και κατάφεραν να τις κρατήσουν χρειάστηκε να περιμένουν σχεδόν ώς το τέλος του βίου τους προκειμένου να έρθουν «μία η άλλη» με τα λεφτά που επένδυσαν. Εκτός από τους μικρούς επενδυτές που σάρωσε η κατάρρευση του χρηματιστηρίου, μια σειρά τραπεζών βρέθηκαν εκτεθειμένες στη χρεοκοπία, αφού και οι μετοχές που είχαν στα θησαυροφυλάκιά τους δεν ήταν πλέον παρά άχρηστα παλιόχαρτα. Επίσης βρέθηκαν και με άδεια ταμεία, μιας και τα χρήματα των καταθέσεων είχαν γίνει καπνός. Κι αυτή υπήρξε η καλύτερη των περιπτώσεων, γιατί αυτό που ακολούθησε σε προσωπικό ανθρώπινο επίπεδο μόνο ως πανωλεθρία μπορεί να χαρακτηριστεί, αφού και οι αυτοκτονίες των χαμένων ακολουθούσαν η μία την άλλη. Σήμερα, ογδόντα χρόνια μετά, το μεγάλο Κραχ του Οκτωβρίου του 1929 εξακολουθεί να αποτελεί πηγή ακαδημαϊκής αντιπαράθεσης και προβληματισμού για τα όρια του καπιταλισμού.

google_news_icon

Ακολουθήστε το topontiki.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν.

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

Το topontiki.gr σέβεται όλες τις απόψεις, αλλά διατηρεί το δικαίωμά του να μην αναρτά υβριστικά σχόλια και διαφημίσεις. Οι χρήστες που παραβιάζουν τους κανόνες συμπεριφοράς θα αποκλείονται. Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών.

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 29.03.2024 00:26