Αν δεν είχε «συναντήσει» τους Πέρσες, που κατέστρεψαν όλη την Ακρόπολη και το ίδιο, το Παιδί του Κριτία θα είχε ανατριχιάσει από όσα ακούστηκαν στο αμφιθέατρο του υπουργείου Πολιτισμού κατά την τελετή παράδοσης

Αν δεν είχε «συναντήσει» τους Πέρσες, που κατέστρεψαν όλη την Ακρόπολη και το ίδιο, το Παιδί του Κριτία θα είχε ανατριχιάσει από όσα ακούστηκαν στο αμφιθέατρο του υπουργείου Πολιτισμού κατά την τελετή παράδοσης (από τον Πάνο Παναγιωτόπουλο) παραλαβής (από τον Κώστα Τασούλα). Διότι δεν είναι και λίγο ένας υπουργός με κοστούμι και γραβάτα να θυμάται τη γνωριμία του με άλλο υπουργό κατά την εφηβεία τους, ανασύροντας από τη μνήμη του το άγαλμα με το συγκρατημένο χαμόγελο, τον πιο διάσημο αρχαίο έφηβο, όπως είπε.

Αν είσαι ο Κριτίου Παις, μάλλον δεν αναγνωρίζεις τον εαυτό σου στην περιγραφή. Καθώς λέει και το όνομα που του έχει δοθεί, πρόκειται για Παίδα, δηλαδή για μελλέφηβο (σύνθετη λέξη, που χαρακτηρίζει τον μελλοντικό έφηβο και που οι Σπαρτιάτες έδιναν στους νεαρούς άρρενες ανάμεσα στα 12 και τα 15 χρόνια τους). Οι αρχαίοι Αθηναίοι θεωρούνταν έφηβοι περί τα 18, οπότε και έδιναν τον Όρκο των Αθηναίων Εφήβων ότι δεν θα ντροπιάζουν τα ιερά όπλα, δεν θα εγκαταλείπουν τον διπλανό τους στη μάχη, θα υπερασπίζονται την πατρίδα και τους θεσμούς και θα υπακούουν τους Κριτές. Έπειτα, επί δύο χρόνια, στέλνονταν στην αττική παραμεθόριο, δηλαδή στα σύνορα με τη Βοιωτία, κάνοντας μια δύσκολη στρατιωτική θητεία. Μετά την επιτυχή ολοκλήρωσή της, αποκτούσαν το δικαίωμα να είναι πολίτες.

Το άγαλμα, επίσης, δεν χαμογελά συνεσταλμένα. Με δυσκολία θα διέκρινε ο ειδικός στα χείλη του μια υποψία μειδιάματος, αφού είναι από τα πρώτα έργα του λεγόμενου «αυστηρού ρυθμού». Όπως δεν είναι ο πλέον διάσημος έφηβος από την αρχαιότητα που έχει φτάσει μέχρι τις μέρες μας (αυτός δεν είναι άλλος από τον Έφηβο των Αντικυθήρων) ο Κριτίου Παις – και (teenager αλλά όχι έφηβος) δεν φημίζεται ούτε για το χαμόγελό του.

Ας ακούσουμε τους ειδικούς για το τι είναι διάσημο, σε τι διαφέρει αυτό το άγαλμα που χρονολογείται γύρω στα 480 π.Χ. από τα παλαιότερα. Η καθηγήτρια Αρχαιολογίας και πρώην έφορος Ακροπόλεως Ισμήνη Τριάντη απαντά: «Εικονίζεται κι εδώ ένας νέος, γυμνός, σε μετωπική στάση. Δεν είναι όμως πια ακίνητος, ούτε πατάει με όλο το βάρος του σώματός του και στα δύο πόδια. Το ένα φέρει το βάρος, το άλλο υποβοηθεί. Έχουμε για πρώτη φορά στηρίζον και άνετο σκέλος. Και όχι μόνο. Αυτή η διαφοροποίηση διατρέχει όλο το άγαλμα, φτάνοντας ώς τους ώμους του. Παριστάνεται δηλαδή ένας ζωντανός οργανισμός με εσωτερική κίνηση».

Ο νέος υπουργός Πολιτισμού θα μπορέσει να θυμηθεί όλα αυτά, κάνοντας μια επίσκεψη στο Μουσείο της Ακρόπολης στα πέμπτα του γενέθλια, αύριο Παρασκευή. Ας μην ξεχάσει, όταν προσπεράσει το άγαλμα, να κοιτάξει πίσω του, όλη την αίθουσα των αρχαϊκών γλυπτών. Σίγουρα θα διαπιστώσει για τι ακριβώς φημιζόταν ο Κριτίου Παις.