Μέχρι πρότινος υπήρχε διεθνώς η αισιόδοξη εκτίμηση ότι η εποχή των σταθερών τιμών για το πετρέλαιο θα συνεχιζόταν για πολύ καιρό ακόμα. Ο «σεισμός» εξελίξεων στην Ουκρανία και, κυρίως, το παζλ αστάθειας από τα γεγονότα στο Ιράκ και την ευρύτερη περιοχή κάνουν την πεποίθηση των αναλυτών να μοιάζει πια το λιγότερο αφελής. Και οι προβλέψεις ότι οι εξαγωγές του Ιράκ θα εξακολουθούσαν την ανοδική τους τροχιά πάνε περίπατο.

Μέχρι πρότινος υπήρχε διεθνώς η αισιόδοξη εκτίμηση ότι η εποχή των σταθερών τιμών για το πετρέλαιο θα συνεχιζόταν για πολύ καιρό ακόμα. Ο «σεισμός» εξελίξεων στην Ουκρανία και, κυρίως, το παζλ αστάθειας από τα γεγονότα στο Ιράκ και την ευρύτερη περιοχή κάνουν την πεποίθηση των αναλυτών να μοιάζει πια το λιγότερο αφελής. Και οι προβλέψεις ότι οι εξαγωγές του Ιράκ θα εξακολουθούσαν την ανοδική τους τροχιά πάνε περίπατο.

Λίγο προτού το ISIS (ή ΙΚΙΛ, Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και του Λεβάντε) καταλάβει ένα μεγάλο και νευραλγικής σημασίας τμήμα του βορείου Ιράκ, ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας προέβλεπε ότι η παραγωγή πετρελαίου της χώρας θα αυξηθεί από 2,5 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα σε 4,4 το 2015 και θα φθάσει τα 6 εκατ. το 2020. Λογαριάζοντας, βέβαια, χωρίς τον ξενοδόχο, που στην προκειμένη περίπτωση είναι το ISIS.

Αγωγοί έχουν διαλυθεί από σαμποτάζ, διυλιστήρια έχουν κλείσει διά της βίας, άλλα έχουν πέσει στα χέρια τζιχαντιστών με συνέπεια να συμβαίνει το εξής παράδοξο: μια χώρα που κολυμπάει στο πετρέλαιο να αντιμετωπίζει πλέον τέτοια έλλειψη, ώστε να έχει ήδη τεθεί αυστηρό όριο αγοράς 30 λίτρων καυσίμου ανά αυτοκίνητο, με τις ουρές αναμονής κάτω από τον καυτό ήλιο να είναι ατέλειωτες.

Τα κακά νέα από το Ιράκ δεν είναι τα μόνα:

• Οι εξαγωγές από τη Συρία, που κάποτε έφταναν τα 400.000 βαρέλια την ημέρα, έχουν πέσει σε μηδενικά επίπεδα.
• Οι ελπίδες ότι η Λιβύη θα αποκαταστήσει ικανοποιητικά την παραγωγή πετρελαίου αρχίζουν να ναυαγούν. Αν και η χώρα κατάφερε να επιστρέψει στα 1,5 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα σε χρόνο ρεκόρ μετά τον εμφύλιο του 2011, πρόσφατα η παραγωγή της έκανε βουτιά σε λιγότερο από 1 εκατ.

Ωρολογιακή βόμβα

Αν και μέχρι στιγμής υπάρχει μια σχετική σταθερότητα, η παγκόσμια αγορά πετρελαίου κάθεται πάνω σε μια ωρολογιακή βόμβα που είναι θέμα χρόνου να σκάσει, αφού το χάος και οι μάχες στο Ιράκ συνεχίζονται.

Μπροστά σε αυτή την προοπτική οι αγορές φοβούνται επερχόμενη αύξηση στην τιμή του πετρελαίου (θυμίζουμε το ρεκόρ των 147,02 δολ. το βαρέλι στις 11.7.2008) και ήδη εξετάζονται κινήσεις που είναι εφικτό να γίνουν στο άμεσο μέλλον, όπως η αύξηση της παραγωγής από τη Σαουδική Αραβία στα 1 εκατ. βαρέλια την ημέρα, αλλά ακόμη και η απελευθέρωση πετρελαίου από τα περίφημα στρατηγικά αποθέματα των ΗΠΑ.

Πρόκειται για αποθεματικό που οι ΗΠΑ φρόντισαν να συγκεντρώσουν μεταξύ 1975 και 2009 για πιθανούς μελλοντικούς χαλεπούς καιρούς. Σε περίπτωση που η Αμερική έριχνε κάμποσο από αυτό το πετρέλαιο στην αγορά, το αποτέλεσμα, εκτός των άλλων, θα ήταν να συγκρατήσει την άνοδο ή και να ρίξει την τιμή του βαρελιού πλήττοντας παράλληλα και τα έσοδα της Ρωσίας.

Κι ενώ το πετρέλαιο, λόγω Ιράκ, προκαλεί τρεμούλες στην παγκόσμια αγορά, υπάρχουν αυτή τη στιγμή κάποιοι που το χρησιμοποιούν ως μαγιά για να φτιάξουν το δικό τους κράτος.

Η ημιαυτόνομη περιοχή των Κούρδων του Ιράκ σπεύδει να αυξήσει τις εξαγωγές πετρελαίου. Πέρα από τα δυο τάνκερ που έστειλαν στην Τουρκία πριν από λίγες μέρες, πέρα από τα κοιτάσματα πετρελαίου του Μπάι Χασάν που κατάφεραν να ελέγξουν, ισχυρίζονται τώρα ότι στο Κιρκούκ, την πετρελαιοπαραγωγό πόλη του Βορρά, που επίσης είναι υπό κουρδικό έλεγχο, κατασκεύασαν ήδη έναν αγωγό σύνδεσης για να γίνει ένωση με τον κύριο κουρδικό αγωγό εξαγωγών.

Μόνο πρόβλημα μοιάζει η διστακτικότητα των αγοραστών, αφού η κυβέρνηση του Ιράκ απειλεί ότι θα μηνύσει οποιονδήποτε εμπλακεί σε ό,τι εκείνη θεωρεί παράνομη εξαγωγή. Οι Κούρδοι αυτή τη στιγμή ελέγχουν περίπου το ένα πέμπτο του Ιράκ κι έχουν υποδεχτεί πάνω από 300.000 τρομοκρατημένους πρόσφυγες από τη Μοσούλη, αλλά και χριστιανούς απ’ όλα τα μέρη της χώρας.

Το «σωστό» τάιμινγκ

Ακριβώς, λοιπόν, στο τάιμινγκ που η ιρακινή κυβέρνηση Μαλίκι φαίνεται να χρειάζεται τους Κούρδους, η ισορροπία δυνάμεων δείχνει να τους ευνοεί. Έτσι, θεωρείται η ιδανική στιγμή άσκησης πίεσης στη Βαγδάτη για μια στρατηγικής σημασίας παραχώρηση.

Οι Κούρδοι θέλουν έναν νόμο που να νομιμοποιεί τις εξαγωγές πετρελαίου από την περιοχή τους και να τους επιτρέπει να επωφελούνται άμεσα από συμβόλαια με ξένες εταιρείες για εξόρυξη και εκμετάλλευση νέων κοιτασμάτων. Οι ηγέτες του ιρακινού Κουρδιστάν, με πληθυσμό 6,5 εκατομμύρια, δηλώνουν ότι η περιοχή τους εξελίσσεται ταχύτατα σε οικονομική οντότητα.

Πράγματι, αν αρθεί το βέτο της Βαγδάτης για τις συναλλαγές με τους Κούρδους, οι εξαγωγές πετρελαίου μέσω του ολοκαίνουργιου αγωγού του Κουρδιστάν θα μπορούσαν να αυξηθούν από 165.000 βαρέλια την ημέρα που είναι σήμερα σε 250.000 – 400.000 έως το τέλος του έτους.

Όπως και να έχει, είτε μέσω ενός πολέμου για χάραξη νέων συνόρων είτε μέσω μιας πιο διπλωματικής μεταμόρφωσης της χώρας σε ομοσπονδία, η τριχοτόμηση του Ιράκ έχει ήδη δρομολογηθεί και δεν θα είναι στρωμένη με ροδοπέταλα. Με τις επιπτώσεις για το πετρέλαιο να έχουν μόλις αρχίσει να φαίνονται…