Το τσουνάμι αποκαλύψεων για την υπόθεση κατασκοπείας των ΗΠΑ εις βάρος της Γερμανίας από διπλό πράκτορα βάζει εκ νέου μπουρλότο στις γερμανοαμερικανικές σχέσεις.

Το τσουνάμι αποκαλύψεων για την υπόθεση κατασκοπείας των ΗΠΑ εις βάρος της Γερμανίας από διπλό πράκτορα βάζει εκ νέου μπουρλότο στις γερμανοαμερικανικές σχέσεις.

H Μέρκελ πιέζεται από τα ΜΜΕ της χώρας της για πιο έντονη αντίδραση έπειτα απ’ όσα είδαν το φως της δημοσιότητας αυτές τις μέρες όσον αφορά τη στρατολόγηση από τις ΗΠΑ πράκτορα της Γερμανικής Υπηρεσίας Πληροφοριών, ενώ το γερμανικό κοινοβούλιο διεξάγει ήδη έρευνα τους τελευταίους μήνες για ενδεχόμενη κατασκοπεία εις βάρος Γερμανών πολιτών και πολιτικών από την αμερικανική NSA.
Οι εξελίξεις, όμως, στο θέμα των υποκλοπών και της κατασκοπείας είναι ραγδαίες, με την τεχνολογία να ξεπερνάει σχεδόν όλους τους σκοπέλους για τους «κλέφτες δεδομένων».

Πριν από λίγους μήνες, σε ένα συνέδριο στο Κάπιτολ Χιλ της Ουάσιγκτον έγινε παρουσίαση των τελευταίων μεθόδων υποκλοπής. Στους παρευρεθέντες δόθηκαν «καθαρά» κινητά και τους ζητήθηκε να κάνουν κλήση και να συνομιλήσουν. Με το που ολοκλήρωσαν τη συνομιλία, σχεδόν αμέσως οι υπεύθυνοι της παρουσίασης «έπαιξαν» στους εμβρόντητους παρευρισκόμενους τους μαγνητοφωνημένους διαλόγους.

Και όχι μόνο! Απέδειξαν ότι είχαν τη δυνατότητα συλλογής και ό,τι άλλου μπορούσε να υπάρχει στα τηλέφωνα: βίντεο, e-mail, μουσική, τηλεφωνικό κατάλογο, sms, έγγραφα, τα πάντα.

Παρόμοια τεχνολογία χρησιμοποιείται από τις κρατικές υπηρεσίες κατασκοπείας διεθνώς και στρέφεται εναντίον των «αντιπάλων» χωρών, συχνά χρησιμοποιώντας ως ενδιάμεσους παρανόμους εκτός μυστικών υπηρεσιών.

Πρόκειται για τις τελευταίες εξελίξεις στον πόλεμο κατασκόπων που θα τις ζήλευε και ο… Τζέιμς Μποντ. Τα νέα «υπερόπλα» είναι αθόρυβες συσκευές που όχι απλώς υποκλέπτουν συνομιλίες, αλλά «συλλαμβάνουν» τα σήματα των κινητών κι εν συνεχεία τα αποκρυπτογραφούν αρπάζοντας όλα τα δεδομένα.

Κινητή «ρουφήχτρα»

Από τη μια πλευρά βρίσκονται οι ισχυρότερες μυστικές υπηρεσίες του κόσμου, όπως της Κίνας, της Ρωσίας, του Ισραήλ, της Γαλλίας και τελευταία και του Ιράν. Η μία στρέφεται εναντίον της άλλης αλλά και η καθεμιά παρατάσσεται για τη μάχη της κατασκοπείας απέναντι στις αμερικανικές υπηρεσίες (CIA, FBI, NSA).

Ο Κρίστοφερ Σογκόιαν, από τους κορυφαίους στις ΗΠΑ στον τομέα των ψηφιακών τεχνολογιών κατασκοπείας και πρώην χάκερ, θεωρεί ότι στον συγκεκριμένο πόλεμο κερδίζουν οι «κακοί» (αν το δει κανείς, βέβαια, από την αμερικανική σκοπιά). Την ίδια άποψη συμμερίζονται πολλοί αξιωματούχοι των μυστικών υπηρεσιών, μόνο που δεν το «διαφημίζουν» δημόσια.

Είναι, άλλωστε, προφανές το γιατί κανείς δεν καίγεται να ενημερώνει επαρκώς την κοινή γνώμη για τέτοια «ευαίσθητα» ζητήματα, τα οποία άπτονται φυσικά των δικαιωμάτων ιδιωτικότητας του κάθε πολίτη, αλλά και της εθνικής ασφάλειας. Σε έναν παγκοσμιοποιημένο πλανήτη, όμως, λίγα πράγματα μένουν μυστικά. Τα σκάνδαλα για μαζικές παρακολουθήσεις, αρχής γενομένης από τον Σνόουντεν, διαδέχονται το ένα το άλλο, ενώ διέρρευσαν και όλες οι πληροφορίες για το τελευταίο εξελιγμένο κατασκοπευτικό όπλο, ειδικά μεταξύ μυστικών υπηρεσιών, το StingRay.

Τι είναι το StingRay; Μια «μετακινούμενη» καμουφλαρισμένη κεραία που μιμείται τη λειτουργία των κεραιών κινητής τηλεφωνίας. Με την ενεργοποίησή του το StingRay μπορεί αμέσως να «πιάσει» τα σήματα απ’ όλα τα κινητά τηλέφωνα (και tablets) που είναι στο βεληνεκές του. Όπως ακριβώς θα έκανε και μια κεραία κινητής.

Το StingRay (ή, με άλλες εμπορικές ονομασίες, KingFish, Harpoon κ.λπ.) μετακινείται ή τοποθετείται εύκολα ακόμα και πάνω σε όχημα, «συνεργάζεται» και με άλλους πύργους κινητής τηλεφωνίας επεκτείνοντας την ακτίνα δράσης του, ενώ έχει τη δυνατότητα όχι μόνο να υποκλέπτει διαλόγους που γίνονται μέσω τηλεφώνων, αλλά να «ρουφάει» όλα μα όλα τα δεδομένα: το σήμα, τις συνομιλίες, τις «επαφές» του κινητού, τα sms, τις φωτογραφίες, τα αρχεία, το αρχείο κλήσεων και ηλεκτρονικών πληρωμών, μέχρι και τους κρυπτογραφημένους κωδικούς.

Κι όλα αυτά γίνονται με τρόπο ώστε ακόμα και μυστικές υπηρεσίες να βραχυκυκλώνουν για να βρουν ποιος κρύβεται πίσω από τις συγκεκριμένες μαζικές παρακολουθήσεις.

Με λίγα λόγια, οτιδήποτε μπορεί να υπάρξει σε μια συσκευή τηλεφώνου ή tablet καταλήγει στο αδηφάγο «στομάχι» του StingRay. Και το «μυστικό» του είναι ότι ουσιαστικά δεν αναζητεί το StingRay τα κινητά τηλέφωνα, αλλά τα κινητά είναι αυτά που… ψάχνουν το StingRay. Ακριβώς επειδή τα κινητά διαρκώς αναζητούν σήμα μέσω της κοντινότερης κεραίας, ακόμα κι όταν βρίσκονται σε κατάσταση αναμονής.

Φυσικά, μόνο όποιος έχει τις ανάλογες υποδομές μπορεί εν συνεχεία να επεξεργαστεί μια τέτοια υπερπληθώρα δεδομένων. Υπάρχει, βέβαια, και η δυνατότητα μεμονωμένης στόχευσης ενός τηλεφώνου, όμως αυτό ήταν έτσι κι αλλιώς ήδη εφικτό.

Με τη νέα τεχνολογία, δηλαδή, δεν χρειάζεται κάποιος να στοχεύει μόνο σε ένα συγκεκριμένο κινητό ή σε κάμποσες δεκάδες ή εκατοντάδες συσκευές. Το StingRay (στα αγγλικά, «δηλητηριώδες σαλάχι») μπορεί σαν πανίσχυρη ηλεκτρική σκούπα να συλλέγει, ταυτόχρονα, τη «σοδειά» απ’ όσες συσκευές βρίσκονται στην ακτίνα δράσης της κεραίας που καλύπτει μια συγκεκριμένη περιοχή και άνω του χιλιομέτρου.

Τα κινητά, μάλιστα, δεν χρειάζεται να χρησιμοποιούνται τη δεδομένη στιγμή, μπορεί ακόμη να είναι και απενεργοποιημένα. Ωστόσο, η υποκλοπή όλων των δεδομένων γίνεται δίχως πρόβλημα.

Οι σκιώδεις χάκερ

Ο πρώην αναπληρωτής διευθυντής του FBI Τιμ Μέρφι πιστεύει ότι είναι βέβαιο πως παρόμοια τεχνολογία χρησιμοποιείται όχι μόνο από τις ΗΠΑ (NSA και αστυνομία), αλλά πλέον κι από ξένες υπηρεσίες πληροφοριών εναντίον αμερικανικών στόχων τόσο στο εξωτερικό όσο και μέσα στις ΗΠΑ.

Τέτοιοι «ανιχνευτές» βρέθηκαν πρόσφατα κρυμμένοι σε στύλους φωτισμού στο πάρκινγκ σημαντικών εταιρειών άμυνας στην Ουάσιγκτον, όπως και σε σημεία στο Πάλο Άλτο, την πρωτεύουσα της Σίλικον Βάλεϊ. Το FBI κλήθηκε, ερεύνησε, αλλά δεν κατάφερε να ανακαλύψει με ποιου την εντολή τοποθετήθηκαν εκεί οι «κεραίες». Και η εξήγηση είναι σχετικά απλή…

Από τέτοιες σκοτεινές ιστορίες δεν θα μπορούσε να λείψει και το… εμπόριο. «Σκιώδεις» χάκερ, κυρίως από την Ευρώπη, πουλούν δεδομένα στους ενδιαφερομένους, που είναι κατά κύριο λόγο μυστικές υπηρεσίες διαφόρων χωρών. Αυτός ο τρόπος συναλλαγής επιτρέπει στους «μεγαλοπελάτες», που είναι οι τελικοί παραλήπτες, να κρύβονται ευκολότερα. Τα ίχνη τους χάνονται χάρη στη «βρόμικη» τεχνική δουλειά ξένων ειδικών που ξέρουν να καμουφλάρονται μέσα από περίπλοκες διαδικασίες.

Πόλεμος κατασκόπων

Σύμφωνα με τους ειδικούς σε θέματα κρατικής ασφάλειας, οι βασικοί εχθροί των ΗΠΑ στην ηλεκτρονική κατασκοπεία είναι οι «Τρεις Μεγάλοι», δηλαδή Κίνα, Ρωσία και Ισραήλ. Οι τρεις αυτές χώρες, μάλιστα, είχαν υποδειχθεί από τη CIA ως οι πιο επικίνδυνες για κυβερνο-απειλές στην έκθεση της Υπηρεσίας για το 2013.

Τα τελευταία χρόνια, όμως, και το Ιράν εξελίχθηκε σε σημαντικό αντίπαλο. Σύμφωνα με προ διετίας δημοσίευμα της «Ουάσιγκτον Ποστ», η «Χεζμπολά είχε χρησιμοποιήσει, με τη βοήθεια Ιρανών, βάσεις δεδομένων κινητών τηλεφώνων για να σπάσει ένα δίκτυο κατασκοπείας της CIA στη Βηρυτό».

Είναι το πολύπλοκο, αλλά παραδοσιακό, παιχνίδι της γάτας με το ποντίκι. Η τεχνολογία StingRay ξεπερνά τις γνωστές σημερινές μεθόδους κρυπτογράφησης. Παράλληλα, κυκλοφορούν και συσκευές… αντικατασκοπίας που μπορούν να ανιχνεύσουν αν ένα StingRay είναι στραμμένο προς αυτές και τις στοχεύει.

Η αγωνία των αξιωματούχων των μυστικών υπηρεσιών έγκειται στο ότι οι νέες τεχνολογίες τείνουν να τους βάζουν σε αμυντική θέση και να τρέχουν σε κάποιες περιπτώσεις πίσω από τις εξελίξεις. Για τις μυστικές υπηρεσίες, άλλωστε, το σημαντικότερο είναι τα δικά τους «μέσα» να είναι μπροστά από αυτά των αντιπάλων.

Ο φρενήρης πόλεμος μεταξύ κατασκόπων είναι για τους πολλούς αθόρυβος και αόρατος. Σπάνιες είναι οι περιπτώσεις που πράγματα βγαίνουν στη φόρα, όπως το 1998 που ένας Ρώσος διπλωμάτης πιάστηκε να υποκλέπτει μέσα στο αρχηγείο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Όπως διέρρευσε αργότερα, ο Ρώσος φορούσε κάτω από τα ρούχα του ένα καλωδιωμένο γιλέκο που τον είχε μετατρέψει σε κινούμενη ανθρώπινη κεραία!

Καυτά σημεία παρακολουθήσεων

Σύμφωνα με τη CIA, οι ξένες μυστικές υπηρεσίες βρίσκονται διαρκώς σε αναζήτηση των ιδανικών σημείων πρόσβασης που επιτρέπουν την καλύτερη υποκλοπή των επικοινωνιών. Παραδοσιακά, η κύρια βάση των τεχνικών κατασκοπείας μεταξύ κρατών είναι τα κτήρια πρεσβειών, προξενείων και στρατιωτικών βάσεων. Αποτελούν κυρίαρχο έδαφος και προσφέρουν τη μεγαλύτερη ασφάλεια.

Όπως, για παράδειγμα, η ρωσική πρεσβεία στην Ουάσιγκτον, που σύμφωνα με τους καχύποπτους Αμερικανούς είναι ιδανικά τοποθετημένη ώστε να συγκεντρώνει σήματα σε έναν λόφο πάνω από την καρδιά της αμερικανικής πρωτεύουσας. Ή η πρεσβεία του Ισραήλ, που «έτυχε» να βρίσκεται ακριβώς δίπλα στο κτήριο της Ίντελσατ, της εταιρείας που εποπτεύει πάνω από 50 δορυφόρους επικοινωνιών των ΗΠΑ και άλλων χωρών.

Το σημείο, εξάλλου, όπου βρίσκεται το κινεζικό προξενείο στην Τιχουάνα του Μεξικού προσφέρει την ιδανική απόλυτη ηλεκτροκάλυψη ολόκληρης της Νότιας Καλιφόρνιας, όπως σημειώνει το επίσημο Εγχειρίδιο Απειλών των ΗΠΑ (Intelligence Threat Handbook).

Χάρη στον Σνόουντεν, πάντως, όλος ο κόσμος γνωρίζει πια ότι η Αμερική πρωτοστατεί στο να «ακούει τα πάντα», κυρίως από το αρχηγείο της NSA στο Μέριλαντ, αλλά και από τα κτήρια των αμερικανικών πρεσβειών ανά τον κόσμο. Σύμφωνα, μάλιστα, με πρόσφατο άρθρο του περιοδικού Foreign Policy, η τελευταία μόδα είναι η εξής: το FBI τοποθετεί συσκευές StingRay σε… ελικόπτερα και τα βάζει να πετάνε πάνω από πρεσβείες ξένων χωρών στην Ουάσιγκτον!

Ανεξέλεγκτη πρόσβαση

Η εταιρεία που δημιούργησε το StingRay είναι η Harris Corp. Αλλά τελευταία δεν είναι η μόνη, αφού απέκτησε ανταγωνισμό. Η πιο εξελιγμένη και βελτιωμένη έκδοση του StingRay είναι απόλυτα μη ανιχνεύσιμη και καλύπτει μια έκταση πάνω από 3 χιλιόμετρα, όπου καταγράφει και αναμεταδίδει κάθε δραστηριότητα και αρχειακή πληροφορία από τηλεφωνικές συσκευές (και tablets) που βρίσκονται εντός του βεληνεκούς του. Ένας από τους κατασκευαστές του StingRay τελευταίας γενιάς είναι και η ισραηλινή Ability.

Οι Αμερικανοί, όμως, βλέπουν και τις άλλες μεγάλες χώρες να προοδεύουν τεχνολογικά σε ζητήματα κατασκοπείας. Αντίθετα με το παρελθόν, τα εργαλεία είναι φθηνότερα, ευρέως διαδεδομένα και η πρόσβαση σε αυτά ευκολότερη. Όχι μόνο μυστικές υπηρεσίες, αλλά και πολλοί άλλοι μπορούν να αποκτήσουν την τεχνογνωσία: φυσικά η αστυνομία, εταιρείες ασφαλείας, μέχρι και ιδιωτικοί ντετέκτιβ. Πρακτικά κανένα τηλέφωνο ή tablet δεν είναι πια ασφαλές, αν και νομίζουμε ότι αυτό το έχουν πλέον εμπεδώσει όλοι.

Σύμφωνα με έρευνα που πρόκειται να δημοσιευτεί σύντομα στη Νομική και Τεχνολογική Επιθεώρηση του Χάρβαρντ, ο μόνος τρόπος για να είναι ασφαλείς οι επικοινωνίες των απλών πολιτών είναι μόνο μέσα από τη χρήση τεχνολογιών όπως η προηγμένη κρυπτογράφηση – και όχι μέσω ουσιαστικά «ανίσχυρων» κι ανεφάρμοστων νόμων που απαγορεύουν την πώληση ή τη χρήση της τεχνολογίας υποκλοπών.

Στο μεταξύ, η πολιτική των κυβερνητικών υπηρεσιών ανά τον κόσμο, είναι να μην αποκαλύπτουν απολύτως τίποτα σχετικά με τις τεχνολογικές δυνατότητες των εργαλείων που χρησιμοποιούν. Εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ έχει απλώς δηλώσει στον Τύπο ότι φροντίζουν να ενημερώνουν τους Αμερικανούς διπλωμάτες σχετικά με τους κινδύνους που εμπεριέχει η αποκάλυψη προσωπικών πληροφοριών μέσω τηλεφώνων.

Βέβαια, το κύριο χαρακτηριστικό της τεχνολογίας του StingRay είναι ότι δεν χρειάζεται να αναφέρει κανείς στη συνομιλία μια απλή λέξη – κλειδί που μπορεί να αξιολογηθεί ως σημαντική πληροφόρηση. Άπαξ και καταφέρει να «ρουφήξει» τα δεδομένα που βρίσκονται στη συσκευή σου, το StingRay έχει πρόσβαση στα πάντα, με δυνατότητα να ανακαλύπτει ακόμα και πού βρίσκονται όσοι συμπεριλαμβάνονται στις «επαφές» σου. Χωρίς καν να απαιτείται ενεργοποίηση του κινητού…