Διακηρύξεις ανεξαρτησίας / Αφηγήματα ενός ψυχιάτρου / Cheri / Έχεις φωνή, πρέπει να εξοντωθείς / Ένα καπρίτσιο

Χάουαρντ Ζιν

Διακηρύξεις ανεξαρτησίας

Μετάφραση: Δημήτρης Κωνσταντίνου

Εκδόσεις Εξάρχεια

Σελ. 376

Ευχάριστη έκπληξη η προσπάθεια των εκδόσεων Εξάρχεια, που συστάθηκαν με στόχο να αποτελέσουν «έναν θύλακο ανατρεπτικής πολιτικής σκέψης και φαντασίας, ανθεκτικού στη διάβρωση του χρόνου». Ο νεοσύστατος εκδοτικός οίκος, που λειτουργεί ως συμμετοχική κολεκτίβα, επέλεξε να κάνει την εμφάνισή του με το έργο ενός ανατρεπτικού αμερικανού συγγραφέα, τον οποίο ήδη έχουμε γνωρίσει από το εξαίρετο «Η Ιστορία του λαού της Αμερικής», που κυκλοφόρησε στη γλώσσα μας από τις εκδόσεις Αιώρα. Με αφορμή την αμερικανική πραγματικότητα, ο συγγραφέας ξεδιπλώνει μια σειρά ιδεολογικών απόψεων και θέσεων που θέτουν το πρόβλημα στην ουσία του: ότι η καπιταλιστική κοινωνία είναι βίαια ταξική και έρχεται σε αντίθεση με τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας, η οποία αξιώνει να δοθούν ίσες δυνατότητες σε όλους στο δικαίωμα της ζωής, της ελευθερίας και της επιδίωξης της ευτυχίας! Ωστόσο, η μεγάλη επιτυχία του καπιταλισμού, έτσι όπως αυτός διαχειρίζεται το σύστημα στις μέρες μας, είναι ότι κατάφερε να καταστήσει γραφικές στην κοινή συνείδηση του κόσμου όλες αυτές τις ευγενικές ιδέες που καλλιέργησε η ανθρωπότητα. Κάθε πρόταση που αντιστρατεύεται αυτή την κυρίαρχη άποψη είναι ένα βήμα προς εκείνη την κατεύθυνση που η ελπίδα, η αγωνία και οι προσπάθειες για έναν καλύτερο κόσμο μένουν στο παιχνίδι της πραγματικότητας. Στο βιβλίο αυτό, ο Χάουαρντ Ζιν στοιχειοθετεί την ελπίδα, αντιστρατεύεται την αίσθηση της ματαιότητας των ονείρων και της Δικαιοσύνης, διατρανώνοντας την ακλόνητη εμπιστοσύνη του στη δύναμη του απλού ανθρώπου και την πίστη του για ένα υπερβατικό παρόν. Βαθύτατα πολιτικός, ο συγγραφέας δεν παίρνει μόνο θέση απέναντι στην κυρίαρχη ιδεολογία, όπως αυτή επιβάλλεται παγκοσμίως από την Αμερική, αλλά στέκεται κριτικά και απέναντι στο μεγάλο πείραμα της ανθρωπότητας στον 20ό αιώνα, την εγκαθίδρυση του κομμουνισμού, ένα πείραμα που απέτυχε με τον πιο βάναυσο τρόπο και δικαίως κατατάσσει ιστορικά τον σοσιαλιστικό ρεαλισμό ανάμεσα στις αθλιότερες εκφράσεις του ολοκληρωτισμού.

Μανώλης Πρατικάκης

Αφηγήματα ενός ψυχιάτρου

Εκδόσεις Καστανιώτη

Σελ. 100

Ο τίτλος είναι ξεκάθαρος, πρόκειται ακριβώς για μια σειρά διηγημάτων των οποίων ο συγγραφέας είναι ψυχίατρος. Τον Μανώλη Πρατικάκη ωστόσο τον γνωρίσαμε ως ποιητή, με συνεχή και αξιοπρόσεκτη παρουσία από τη δεκαετία του ’70. Αν μάλιστα δεν με απατά η μνήμη μου, αυτό πρέπει να είναι το πρώτο πεζογραφικό του βιβλίο. Το εγχείρημα είναι πολλαπλώς ενδιαφέρον, μιας κι έχουμε έναν κατ’ εξοχήν ποιητή, ο οποίος απέφευγε συστηματικά την πρόζα, ωστόσο η εμφάνισή του στον πεζό λόγο συνοδεύεται από την εντονότατη παρουσία της ψυχιατρικής του ιδιότητας. Στο πρώτο αφήγημα έχουμε να κάνουμε με την περίπτωση μιας ηλικιωμένης κυρίας, η οποία προέρχεται από μια τυπική οικογένεια της επαρχίας και χάνει τον κόσμο της και την πραγματικότητα μέσα από τη βύθισή της στην άνοια. Παρά το γεγονός ότι ο αφηγητής παρακολουθεί με επιστημονικό ενδιαφέρον την εξέλιξη της ιστορίας, η συγγραφική του ιδιότητα μεταλλάσσει θαυμαστά το ιατρικό γεγονός σε λογοτεχνικό. Παρακολουθούμε τους κατακεραυνωμένους οικείους της ασθενούς στην επώδυνη διαδικασία μιας οδυνηρής διττής απώλειας, που σχετίζεται με την ασθενή αλλά και τη δική τους σχέση μ’ αυτήν. Ενδιαφέρουσα είναι η αναφορά στην περίπτωση του αυτόχειρα Αλέξη Τραϊανού, ποιητή της ίδιας γενιάς (του ’70) με τον Πρατικάκη, που αναφέρεται ως Α.Τ. Σ’ αυτό το αφήγημα η ποιητική περίπτωση του Τραϊανού γενικεύεται, καθώς αναφέρεται στη κατηγορία εκείνη των ανθρώπων που μεταξύ αστείου και σοβαρού ερωτοτροπούν με την ιδέα του θανάτου. Αν και τα αφηγήματα της ολιγοσέλιδης αυτής συλλογής έχουν δυο όψεις, μια καθαρά ποιητική και μια αμιγώς αφηγηματική, και στις δυο περιπτώσεις το αποτέλεσμα είναι το ίδιο, μιας και η επίδρασή τους είναι καταλυτική, αφού ξεπερνούν το ειδικό επιστημονικό ενδιαφέρον δίχως να το αλλοιώνουν και χαρίζουν στον αναγνώστη μια υπερβατική διέξοδο μέσα από τη λυτρωτική λειτουργία της λογοτεχνίας.

Κολέτ

Cheri

Μετάφραση: Β. Νικολοπούλου, Ν. Καρακίτσου-Ντουζέ

Εκδόσεις Scripta

Σελ. 162

Μια σημαντική γυναικεία υπογραφή στον χώρο της λογοτεχνίας, η Κολέτ, δημιούργησε μια σειρά γυναικείων χαρακτήρων με έντονα αυτοβιογραφικά στοιχεία. Μαζί με τη Γεωργία Σάνδη και τη Φρανσουάζ Σαγκάν αποτελούν μια δυναμική γαλλική γυναικεία «ερωτική» τριάδα. Το μυθιστόρημα αυτό, έντονα ερωτικό, περιγράφει μια αδιέξοδη πλευρά του έρωτα που χρόνια δεν κοιτά. Η Λέα είναι μια από τις διάσημες εταίρες της Μπελ Επόκ, μια φοβερή σταρ του είδους, η οποία τώρα πια βρίσκεται στα όρια της ωριμότητας και σκέφτεται να αποσυρθεί. Το Παρίσι, παραμονές του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, έχει τη δική του γοητεία και η Κολέτ επικεντρώνεται στην κοινωνική πραγματικότητα απέναντι στην οποία βρίσκονταν οι ελεύθερες γυναίκες της εποχής. Η Λέα λοιπόν παίρνει υπό την προστασία της τον μόλις δεκαεννέα χρόνων γιο μιας «συναδέλφου», προκειμένου να τον επιβλέπει για να μην μπλέξει σε κακές συναναστροφές. Η σχέση αυτή δεν αργεί να γίνει μια ερωτική σχέση έντονου πάθους. Όταν ωστόσο ο Cheri, που στα γαλλικά σημαίνει «αγαπητός», αναγκάζεται να παντρευτεί μια νεαρή κοπέλα, την κόρη μιας φίλης της μάνας του, όλα παίρνουν μια τραγική ερωτική εξέλιξη, μιας και ο έρωτας μεταξύ τους δεν σταματά, αντίθετα παίρνει διαστάσεις που δεν είναι για κανέναν ευχάριστες. «Ειδικευμένη» στις περίπλοκες περιπτώσεις των σχέσεων η Κολέτ, με τη διαβρωτική συνδρομή της ειρωνείας, καταδύεται στην περίπλοκη γυναικεία ψυχή, αλλά και καταγράφει τα οδυνηρά αποτελέσματα των ερωτικών επιπλοκών.

Κόλιας Αμοιρίδης

Έχεις φωνή, πρέπει να εξοντωθείς

Πρόλογος: Γιώργος Τσιάκαλος

Εκδόσεις Επίκεντρο

Σελ. 415

Πρόκειται για ένα συγκινητικό ανάγνωσμα στην πρόθεσή του, ένα βιβλίο που σπάνια έχουμε την ευκαιρία να συναντήσουμε. Το βιβλίο αυτό που δεν αποβλέπει καθόλου στο συναίσθημα∙ αντίθετα, αποκλειστικά στην αίσθηση χρέους απέναντι σε όλους αυτούς του άγνωστους συνανθρώπους μας που η καθημερινή τους μοίρα δεν υπήρξε ευνοϊκή, αλλά ούτε και η Ιστορία υπήρξε φιλική απέναντί τους∙ μιλά για όλους εκείνους τους παντελώς ανώνυμους αγωνιστές, ανθρώπους καθημερινούς του μόχθου και της σφύζουσας ζωής, οι οποίοι ύψωσαν το ανάστημά τους απέναντι σε ιστορικές συγκυρίες που τους ξεπερνούσαν. Το κίνητρό τους υπήρξε το βαθύτατο αίσθημα αξιοπρέπειας και αυτοσεβασμού, που οδήγησε τις πράξεις τους πέρα από τα ανθρώπινα, λειτουργώντας πάντα για λογαριασμό ιδεών, δίχως σκοπιμότητες και υστερόβουλες σκέψεις. Το βιβλίο κοντολογίς αναφέρεται σε όλους εκείνους τους απλούς ανθρώπους που έδωσαν τη ζωή τους στον αγώνα της Εθνικής Αντίστασης την περίοδο 1941-1944 και ως «ανταμοιβή» υπέστησαν διώξεις, διαψεύσεις, αποκλεισμούς, βασανισμούς, κομματικές διαγραφές, κατασυκοφάντηση, απ’ όλες τις πλευρές, τόσο του επίσημου κράτους και των θλιβερών του μηχανισμών, όσο και των κάπηλων διαχειριστών των κομματικών εξουσιών. Ως φόρο τιμής ο συγγραφέας αναφέρεται σε καθέναν απ’ αυτούς προσωπικά, μιλώντας για την καθημερινή τους ζωή, για τον τρόπο που σκέφτονταν, για τα δικά τους κίνητρα. Πρόκειται για μια σειρά συγκλονιστικών περιπετειών ανθρώπων που αγωνίστηκαν για την ελευθερία μας, για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, αλλά κυρίως άντεξαν τη διάψευση των υπέροχων οραμάτων τους, βίωσαν την κατακρήμνιση της ιδεολογίας τους και τελικά μας χάρισαν το δικαίωμα της ελπίδας, και γι’ αυτό, με τούτη την ευκαιρία, τους ευγνωμονούμε από τα βάθη της καρδιάς μας.

Τζων Φώουλς

Ένα καπρίτσιο

Μετάφραση: Φαίδων Ταμβακάκης

Εκδόσεις Εστία

Σελ. 532

Ο Φώουλς βρέθηκε να διδάσκει στην Αναργύρειο Σχολή των Σπετσών το 1951 και έκτοτε ανέπτυξε μια ειδική σχέση με την πατρίδα μας. Το βιβλίο του «Ο μάγος» συμπεριλαμβάνεται στη λίστα των 100 καλύτερων αγγλικών μυθιστορημάτων του 20ού αιώνα. Το τελευταίο του μυθιστόρημα διαδραματίζεται στην Αγγλία του 18ου αιώνα, αρκετό χρονικό διάστημα μετά την Αγγλική Επανάσταση. Είναι μια εποχή όπου οι κάθε μορφής προκαταλήψεις, οι οποίες κυρίως εδράζονται στη θρησκεία, συγκρούονται μοιραία με την εξέλιξη της επιστήμης και τα δεδομένα που την ακολουθούν. Πέντε ταξιδιώτες διασχίζουν έφιπποι τη Νότια Αγγλία. Πρόκειται για τον γιο ενός αριστοκράτη και τον κωφάλαλο υπηρέτη του, μια πόρνη και δυο ηθοποιούς. Η ασυνήθιστη αυτή συντροφιά τελικά θα καταλύσει σε έναν πανδοχείο. Εκεί, ο αναγνώστης αποκτά μια πρώτη επαφή με την ταυτότητα των ταξιδιωτών, η οποία ωστόσο στη συνέχεια θα αλλάξει, καθώς έχουν ακόμα να συμβούν πολλά. Το ίδιο συμβαίνει και με τον προορισμό των ταξιδιωτών, που αλλάζει στη διάρκεια της περιπετειώδους και μυστηριακής, όπως εξελίσσεται, διαδρομής. Στο Στόουνχεντζ, σε ένα μνημείο αρχαϊκό, θα ζήσουν απίθανες αποκρυφιστικές καταστάσεις. Λίγο μετά, ο Ντικ, ο κωφάλαλος υπηρέτης, θα βρεθεί κρεμασμένος, με την υπόλοιπη ταξιδιωτική συντροφιά να είναι εξαφανισμένη. Ένας ανώνυμος και ισχυρός αριστοκράτης αναθέτει την υπόθεση της εξαφάνισης στον δικηγόρο Αίυσκοφ. Μετά από μια σειρά αντιφατικών καταθέσεων προκύπτουν μια σειρά αποκαλύψεις. Αν και το μυθιστόρημα του Φώουλς κάθε άλλο παρά βασίζεται στην ιστορική πραγματικότητα, τα γεγονότα και τα ντοκουμέντα της εποχής συνθέτουν μια αληθοφανή ατμόσφαιρα, όπου στην ουσία, μέσα από τα πρόσωπα που εμπλέκονται σ’ έναν αστυνομικό γρίφο, συμβολίζεται η πάλη ανάμεσα στον παλιό και τον καινούργιο κόσμο, με τα αναπόφευκτα αποτελέσματα του μέλλοντος.

Ξενοφών Μπρουντζάκης [[email protected]]