Η συλλογή με δοκίμια, άρθρα και επιλεγμένες συνεντεύξεις του Φίλιπ Ροθ, που κυκλοφορούν σε έναν τόμο («Διαβάζοντας τον εαυτό μου και τους άλλους»), είναι η αφορμή να μιλήσω σήμερα για έναν συγγραφέα που αγαπώ ιδιαίτερα. 

Η συλλογή με δοκίμια, άρθρα και επιλεγμένες συνεντεύξεις του Φίλιπ Ροθ, που κυκλοφορούν σε έναν τόμο («Διαβάζοντας τον εαυτό μου και τους άλλους»), είναι η αφορμή να μιλήσω σήμερα για έναν συγγραφέα που αγαπώ ιδιαίτερα.

Ο Ροθ, που γεννήθηκε το 1933 στο Νιούαρκ του Νιου Τζέρσεϊ και σπούδασε Αγγλική Φιλολογία στα Πανεπιστήμια του Bucknell και του Σικάγο, διετέλεσε καθηγητής της Συγκριτικής Λογοτεχνίας στα Πανεπιστήμια του Πρίνστον, της Νέας Υόρκης (Hunter College) και της Πενσυλβάνια. Διηύθυνε, ακόμη, τη σειρά «Συγγραφείς της άλλης Ευρώπης» στις εκδόσεις «Penguin» και ήταν εκείνος που γνώρισε στο αμερικανικό κοινό τον Μίλαν Κούντερα. Στην Ελλάδα κυκλοφορούν πολλά από τα έργα του, όπως «Το σύνδρομο Πορτνόι», «Το θέατρο του Σάμπαθ», «Αντίο Κολόμπους», «Η ζωή μου ως άντρα», «Αμερικανικό ειδύλλιο», «Παντρεύτηκα έναν κομμουνιστή», «Επιχείρηση Σάυλωκ», «Ζούκερμαν δεσμώτης», «Αντιζωή», «Το ζώο που ξεψυχά», «Το ανθρώπινο στίγμα», «Ο καθηγητής του πόθου», «Καθένας», «Η συνωμοσία εναντίον της Αμερικής», «Φεύγει το φάντασμα», «Αγανάκτηση», «H ταπείνωση», «Νέμεσις» κ.ά.

Με αφορμή την έκδοση του βιβλίου, η καλή συνάδελφος Σταυρούλα Παπασπύρου σταχυολόγησε μερικά σημαντικά αποσπάσματα, από τα οποία παραθέτω δύο:

– Για την εμπειρία της ψυχανάλυσης, ο Ροθ εξομολογείται: «Αν δεν είχα ψυχαναλυθεί, δεν θα είχα γράψει το ‘‘Σύνδρομο Πορτνόι’’ όπως το έγραψα, τη ‘‘Ζωή μου ως άντρα’’ όπως την έγραψα, ούτε το ‘‘Βυζί’’ θα έμοιαζε μ’ αυτό που είναι. Ούτε εγώ θα έμοιαζα με τον εαυτό μου. Η εμπειρία της ψυχανάλυσης ήταν πιθανότατα πιο χρήσιμη στη συγγραφική και όχι στη νευρωτική μου πλευρά, μολονότι ενδέχεται να υπάρχει μια ψευδής διάκριση εδώ. Είναι μια εμπειρία που μοιράστηκα με δεκάδες χιλιάδες μπερδεμένους ανθρώπους – και οτιδήποτε τόσο δυνατό συνδέει τον συγγραφέα με τη γενιά του, με την κοινωνική του τάξη, με το παρόν του, είναι εξαιρετικά σημαντικό γι’ αυτόν, με την προϋπόθεση ότι στη συνέχεια θα καταφέρει να αποσπαστεί από αυτήν την εμπειρία και να την εξετάσει αντικειμενικά, κάτω από το μικροσκόπιο της φαντασίας, στη συγγραφική κλινική».

– Για το αιώνιο δίλημμα «Αυτοβιογραφία ή μυθοπλασία;», τονίζει: «Αν τα βιβλία μου είναι τόσο πειστικά ώστε να δημιουργήσουν στους αναγνώστες την απόλυτη πεποίθηση ότι τους δίνω καυτή, αμεταποίητη ζωή, όπως την έχω βιώσει, τότε υποθέτω πως αυτός δεν είναι ο χειρότερος σταυρός που υποχρεώνεται να κουβαλήσει ένας μυθιστοριογράφος. Καλύτερα από το να μη με πιστεύουν καθόλου. (…) Αν αυτοί οι ευφυείς αναγνώστες το μόνο που μπορούν να δουν στη δουλειά μου είναι η βιογραφία μου, τότε είναι απλώς αδιαπέραστοι από τη λογοτεχνία – αδιαπέραστοι από τη μίμηση, την εγγαστριμυθία, την ειρωνεία, ανίκανοι να αντιληφθούν τις χιλιάδες παρατηρήσεις για την ανθρώπινη ζωή πάνω στις οποίες οικοδομείται ένα βιβλίο, μουδιασμένοι μπροστά σε όλα τα λεπτά τεχνάσματα μέσω των οποίων τα μυθιστορήματα δημιουργούν μια ψευδαίσθηση της πραγματικότητας ακόμη πιο πραγματική από τη δική μας».