Tο ένα επικοινωνιακό χαρτί της μετά το άλλο «καίει» η κυβέρνηση, η οποία δείχνει πλέον να λειτουργεί υπό το κράτος πανικού.

Tο ένα επικοινωνιακό χαρτί της μετά το άλλο «καίει» η κυβέρνηση, η οποία δείχνει πλέον να λειτουργεί υπό το κράτος πανικού. Όσο ανοίγει η «ψαλίδα» στις δημοσκοπήσεις και όσο πλησιάζει ο χρόνος της εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας τόσο αυξάνεται η πίεση προς το Μέγαρο Μαξίμου – ακόμη και από κυβερνητικούς βουλευτές – για να αλλάξει η ατζέντα και να αποκατασταθούν οι «γέφυρες» με τα φτωχότερα και πληγωμένα από τα μνημόνια κοινωνικά στρώματα.

Όμως η πίεση οδηγεί σε επικοινωνιακά λάθη τόσο σοβαρά, ώστε φέρνουν συνεχώς την κυβέρνηση σε θέση άμυνας, πότε απέναντι στην τρόικα, πότε απέναντι στην κοινωνία και (εσχάτως) απέναντι στις αγορές. Τελευταίο «κρούσμα» η κυβερνητική σπουδή να φανεί όσο το δυνατόν πιο έντονα και ξεκάθαρα στο κοινό ότι αφήνουμε πίσω μας τα… μνημόνια.

Κάθισαν και ανέλυσαν οι «αρμόδιοι» το τι σημαίνουν οι εξαγγελίες περί απομάκρυνσης του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου 18 μήνες νωρίτερα από τον προγραμματισμένο χρόνο λήξης του προγράμματος και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η κυβέρνηση, για να υποστηρίξει το «αντιμνημονιακό προφίλ της» στο εσωτερικό, εμφανίζεται διατεθειμένη να στραφεί στις αγορές για να αντλήσει καμιά εικοσαριά δισεκατομμύρια ευρώ (και βάλε) μέσα στο 2015.

Και πότε θα τα κάνει όλα αυτά; Τώρα που «φουντώνει» πάλι η συζήτηση για την κρίση χρέους στη Γαλλία και την Ιταλία, τώρα που η γερμανική οικονομία δείχνει να επιστρέφει στο… μείον παρασύροντας όλη την Ευρωζώνη στην ύφεση.

◆ «Καλώς τους πελάτες» είπαν οι κερδοσκόποι με το που άκουσαν τα… μαντάτα από την Ουάσιγκτον την Κυριακή, στη συνάντηση των Ελλήνων επιτελών με το ΔΝΤ.

◆ Προετοιμάστηκαν ακόμη καλύτερα με το που έγιναν οι ανακοινώσεις τη Δευτέρα μετά το Εurogroup.

◆ Και φτάσαμε την Τρίτη να μετράμε τις απώλειες στο χρηματιστήριο και το ράλι στην απόδοση του ελληνικού ομολόγου.

«Ιδού η Ρόδος»… είπαν οι αγορές στην ελληνική κυβέρνηση και της απέδειξαν ότι, αν θέλει να δανειστεί 20 δισ. ευρώ το 2015 προκειμένου να πάρει την ικανοποίηση της αποπομπής του Τόμσεν και της Λαγκάρντ από την Ελλάδα, θα χρειαστεί (αν καταφέρει να συγκεντρώσει το ποσό) να πληρώσει περίπου 1,5 δισ. ευρώ σε τόκους τον πρώτο χρόνο και μετά να πληρώνει αντίστοιχο ποσό σε ετήσια βάση.

Αν και οι οριστικές συζητήσεις για το τι μέλλει γενέσθαι με την παρουσία του ΔΝΤ στην Ελλάδα θα γίνουν τον Δεκέμβριο, είναι ξεκάθαρο ότι η διεθνής κοινότητα δεν βλέπει με καθόλου καλό μάτι την «αυτονόμηση» της Ελλάδας.

◆ Μας το είπε εμμέσως πλην σαφώς ο Μάριο Ντράγκι – ας θυμηθούμε τη δήλωσή του ότι χωρίς πρόγραμμα η ΕΚΤ δεν πρόκειται να αγοράσει ομόλογα των ελληνικών τραπεζών.

◆ Μας το είπε η Κριστίν Λαγκάρντ.

◆ Το είπε και ο Γερούν Ντάισελμπλουμ μετά το Eurogroup της Δευτέρας.

◆ Η πιο «ηχηρή» άρνηση ήταν όμως αυτή των αγορών.

Την Τρίτη 15 Οκτωβρίου ο Γενικός Δείκτης του Χρηματιστηρίου Αθηνών βρέθηκε στις 948 μονάδες υποχωρώντας κατά 5,7%, ενώ η απόδοση του ελληνικού ομολόγου εκτινάχτηκε στο 7,05%, όταν η απόδοση του ισπανικού ομολόγου είναι στο 2,05%, του πορτογαλικού στο 3,08% και του ιταλικού στο 2,3%.

Από ήττα σε ήττα

Είναι πλέον ξεκάθαρο ότι η κυβέρνηση κινείται με πολιτικό (και σε μεγάλο βαθμό κομματικό, προς χάριν της Ν.Δ.) κριτήριο αφήνοντας κατά μέρος τη λογική των αριθμών που επικράτησε κατά την πρώτη διετία της διακυβέρνησής της. Βλέποντας την πρωθυπουργική καρέκλα να τρίζει ολοένα και περισσότερο, το Μέγαρο Μαξίμου εξαπέλυσε την πρώτη επικοινωνιακή επίθεση με τις περίφημες φορολογικές ελαφρύνσεις.

Ο πήχης όμως ανέβηκε πολύ ψηλά. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός μίλησε για μείωση φορολογικών συντελεστών και στις επιχειρήσεις και στα φυσικά πρόσωπα. Οι διαρροές, κυρίως από το Μέγαρο Μαξίμου, ανέβασαν ακόμη πιο ψηλά τον πήχη, καθώς συμπεριέλαβαν στο μενού τη μείωση των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων νωρίτερα από την προγραμματισμένη ημερομηνία της 1ης Ιανουαρίου 2017, αλλά και την κατάργηση των τεκμηρίων.

Τι έγινε από όλα αυτά; Απολύτως τίποτε. Το προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού κατατέθηκε γυμνό από ελαφρύνσεις και το μόνο που περιλάμβανε ήταν η μείωση του ειδικού φόρου κατανάλωσης στο πετρέλαιο θέρμανσης, η διάθεση του οποίου ξεκινάει από σήμερα.

Και πάλι μέσω διαρροών, το οικονομικό επιτελείο άφησε ανοικτό το παράθυρο λέγοντας ότι μπορεί να υπάρξουν αλλαγές προς το ευνοϊκότερο μέχρι τον Νοέμβριο, οπότε θα κατατεθεί στη Βουλή για να λάβει την ψήφο των βουλευτών το τελικό σχέδιο του προϋπολογισμού. Ποιες αλλαγές όμως να υπάρξουν;

Ανακοινώθηκαν την Τρίτη τα στοιχεία του Σεπτεμβρίου και προέκυψε ότι ο προϋπολογισμός κινείται οριακά στο να επιτευχθούν οι στόχοι του 2014, την ώρα που μπροστά μας υπάρχει ένα εξαιρετικά σκληρό τρίμηνο γεμάτο φόρους.

Από τη στιγμή που ο βασικός δημοσιονομικός στόχος για το 2015 δεν αλλάζει (δηλαδή το να εμφανίσουμε πρωτογενές πλεόνασμα στα επίπεδα του 3% του ΑΕΠ, δηλαδή διπλάσιο σε σχέση με το 2014) και από τη στιγμή που ούτως ή άλλως το προσχέδιο του προϋπολογισμού έχει στηριχθεί σε αισιόδοξες παραδοχές (ανάπτυξη 2,9%, σημαντική μείωση της ανεργίας και αύξηση των εξαγωγών την ώρα που ο βασικός πελάτης της χώρας, δηλαδή η Ευρωπαϊκή Ένωση, δείχνει να μπαίνει πάλι σε «θύελλα»), είναι εξαιρετικά δύσκολο να προκύψουν πόροι για να χρηματοδοτηθούν οι όποιες μειώσεις φορολογικών συντελεστών.

Αυτό θα φανεί ξεκάθαρα σε λίγες ημέρες, όταν θα επανέλθει στην Ελλάδα η τρόικα για να αρχίσουν πάλι οι συζητήσεις στο πλαίσιο της έκτης αξιολόγησης της ελληνικής οικονομίας.

Δημοσκοπικό «εισόδημα»

Είναι τέτοιο όμως το κόλλημα με τις ελαφρύνσεις και τις «θετικές ειδήσεις», ώστε οδήγησε τον πρωθυπουργό ακόμη και στην παρουσίαση του πιλοτικού προγράμματος για το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα. Το μέτρο, που έχει εξαγγελθεί εδώ και μήνες, θα ενεργοποιηθεί μέσα στον Νοέμβριο, αλλά θα αφορά μόνο 13 δήμους της χώρας.

Ουσιαστικά το Δημόσιο θα δαπανήσει μέσα στο 2015 περίπου 30 εκατομμύρια ευρώ για να διασφαλίσει ότι το ετήσιο εισόδημα των κατοίκων στους 13 δήμους δεν θα πέσει κάτω από τα 2.400 ευρώ για έναν εργένη ή κάτω από τα 4.800 ευρώ για μια οικογένεια με δύο παιδιά. Και αν το πραγματικό εισόδημα του ενδιαφερόμενου, ο οποίος είναι προφανές ότι ζει σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας, είναι 100 ευρώ μικρότερο από το όριο που έχει τεθεί, αυτά τα 100 ευρώ θα δώσει το Δημόσιο για να «συμπληρώσει».

Υποτίθεται ότι αυτό το μέτρο θα ισχύσει καθολικά από το 2016. Για να γίνει όμως αυτό, χρειάζεται περίπου 1 δισεκατομμύριο ευρώ. Είναι πολλοί οι φτωχοί – και στην πραγματικότητα και στα χαρτιά. Το πού θα βρεθούν αυτά τα χρήματα ουδείς το είπε. Προφανώς, ο χρόνος μέχρι τότε θα δείξει πολλά.

Και αφού ναυάγησε (ή τουλάχιστον ναυαγεί) το σχέδιο για τις ελαφρύνσεις, καθώς σχεδόν ουδείς πιστεύει αυτή τη στιγμή ότι θα βρει ένα ευρώ παραπάνω στην τσέπη του μέσα στο 2015, μπήκε μπροστά το σχέδιο «φεύγουμε από το μνημόνιο».

Η σύλληψη ήταν και πάλι «πολιτική» και συμπυκνώνεται στην ακόλουθη φράση:
Αφού ο ΣΥΡΙΖΑ έχει καταφέρει να πάρει κεφάλι στις δημοσκοπήσεις πρεσβεύοντας ότι θα σκίσει τα μνημόνια και ότι δεν θα αναγνωρίσει τους νόμους που ψηφίστηκαν εξαιτίας των μνημονίων, εμείς θα βγάλουμε πρόωρα τη χώρα από τα μνημόνια και θα εξοστρακίσουμε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο από την Ελλάδα για να στερήσουμε το πολιτικό επιχείρημα από την αντιπολίτευση.

Γόρδιος δεσμός

Να λοιπόν που ξαφνικά έγινε όλος ο πολιτικός κόσμος αντιμνημονιακός. Με μια διαφορά: Μας ακούνε και οι αγορές, οι οποίες διαγιγνώσκουν πολύ γρήγορα και πολύ εύκολα ότι το επιχείρημα, όταν διατυπώνεται από αυτή την κυβέρνηση, στερείται κάθε οικονομικής λογικής.

Μόνο μέσα στο 2015 λήγουν έντοκα γραμμάτια, ομόλογα και δάνεια συνολικού ύψους περίπου 20 δισ. ευρώ, ενώ, για να «αντικατασταθούν» τα κεφάλαια που είναι προγραμματισμένο να δώσει το ΔΝΤ μέσα στο 2015, θα πρέπει να αντληθούν από τις αγορές επιπλέον 9 δισ. ευρώ.

Το προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού «μαρτυρά» τις κυβερνητικές προθέσεις να αντλήσει περισσότερα κεφάλαια από τις αγορές μέσα από την έκδοση ομολόγων διάρκειας μεγαλύτερης των πέντε ετών. Προβλέπεται ότι η έκθεση της Ελλάδας σε ομόλογα αναμένεται να διαμορφωθεί το 2015 στα 75,8 δισ. ευρώ (από 66,8 δισ. ευρώ το 2014), ενώ τα δάνεια προς το ΔΝΤ, τα κράτη της Ευρωζώνης και το EFSF προβλέπεται να περιοριστούν περίπου ισόποσα, από τα 235,6 δισ. ευρώ στα 226,4 δισ. ευρώ.

Το συνολικό ύψος του χρέους εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στα 320,2 δισ. ευρώ από 322,4 δισ. ευρώ το 2014 και αυτή η μείωση εκτιμάται από την κυβέρνηση ότι θα επιτευχθεί με την εξασφάλιση ταμιακού πλεονάσματος στον κρατικό προϋπολογισμό, με την υλοποίηση του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων, αλλά και την αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ.

Το πιο πιθανό είναι ότι το κόστος δανεισμού, ειδικά των 9 δισ. ευρώ που δεν θα ζητηθούν από το ΔΝΤ, θα είναι υψηλότερο αν η χώρα επιδιώξει να αντλήσει αυτό το ποσό από τις αγορές. Πολύ απλά διότι το ΔΝΤ μας δανείζει με επιτόκιο γύρω στο 1,7% και οι αγορές αυτή τη στιγμή τουλάχιστον μας δανείζουν με 7% και βάλε.

Φέρεται λοιπόν στις αγορές η κυβέρνηση, που επί δυόμισι χρόνια τήρησε πιστά τα μνημόνια, διατεθειμένη να πληρώσει το «τίμημα» για να γλιτώσει από την αυστηρή επιτήρηση και να θεμελιώσει το πολιτικό επιχείρημα «εξόδου από το μνημόνιο». Οι αγορές βλέπουν την προφανή αντίφαση και προφανώς επιτίθενται για να εκμεταλλευτούν το κλίμα πολιτικής αβεβαιότητας που τείνει να δημιουργηθεί.

Ποιο είναι το πιο πιθανό σενάριο; Ότι η κυβέρνηση θα συρθεί από τους δανειστές στο να δεχτεί έναν «εφεδρικό μηχανισμό δανειοδότησης», ο οποίος θα λειτουργήσει ως «δικλίδα ασφαλείας» σε περίπτωση που οι αγορές δεν εμφανιστούν τόσο πρόθυμες να μας δανείσουν όλα αυτά τα δισεκατομμύρια που ζητάμε.

Βέβαια, το να υπάρχει ένας μηχανισμός προϋποθέτει συμφωνία και η συμφωνία έχει όρους. Χαλαρότερους, πιο αυστηρούς, δεν έχει σημασία. Σημασία έχει ότι ο ομφάλιος λώρος δεν θα κοπεί διαψεύδοντας για μια ακόμη φορά το επικοινωνιακό παιχνίδι της κυβέρνησης.

Οι οριστικές αποφάσεις δεν αναμένεται να ληφθούν πριν από τις 26 Οκτωβρίου, ημερομηνία δημοσίευσης των stress test των τραπεζών. Ο λόγος προφανής: Και η κυβέρνηση και οι δανειστές θέλουν να έχουν την οριστική εικόνα για τις νέες κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών προκειμένου να προκύψει και πόσα θα είναι τα κεφάλαια που θα αντληθούν από το «απόθεμα» που έχει μείνει στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (σ.σ.: αυτή τη στιγμή εκτιμάται στα 11 δισ. ευρώ).

Ένα σενάριο προβλέπει ότι, αν όλα κυλήσουν ομαλά με τα stress test, τότε τα κεφάλαια που είναι «παρκαρισμένα» στο ΤΧΣ θα μπορέσουν να χρησιμοποιηθούν ως εφεδρεία για την κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών, κυρίως του 2015.

Έως τότε, περιμένουμε να δούμε ποιο άλλο επικοινωνιακό κόλπο θα σκεφτούν στο Μέγαρο Μαξίμου για να αντιμετωπίσουν τον δημοσκοπικό και πολιτικό τους εφιάλτη, που όσο πάει γίνεται και πιο τρομακτικός.