Η επόμενη ημέρα για τις ομάδες χορού με ονοματεπώνυμο

Η επόμενη ημέρα για τις ομάδες χορού με ονοματεπώνυμο

Ένα χρόνο μετά τον θάνατο της Πίνα Μπάους, οι παραστάσεις του Χοροθεάτρου του Βούπερταλ στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών -πέρα από τις εντυπώσεις που προκάλεσαν- ήρθαν να θέσουν το αναπόφευκτο ερώτημα: πώς διαγράφεται, άραγε, το τοπίο της επόμενης μέρας; Θα καταφέρει η ομάδα να επιβιώσει μετά τον θάνατο της ιδρύτριάς της; Τι προβλέψεις θα μπορούσε ενδεχομένως να κάνει κανείς έχοντας παρακολουθήσει την πορεία άλλων, εξίσου «προσωποπαγών» σχημάτων, μετά τη φυσική απώλεια της μεγάλης προσωπικότητας που τα δημιούργησε και τα διαμόρφωσε; Η αλήθεια είναι ότι ο αδόκητος θάνατος της ιέρειας του σύγχρονου χοροθεάτρου το καλοκαίρι του 2009 προκάλεσε σοκ στην παγκόσμια χορευτική κοινότητα, πολλώ δε μάλλον στο συγκρότημά της. Σε δηλώσεις οι οποίες έχουν δει το φως της δημοσιότητας, οι συνεργάτες της Μπάους που καλούνται πλέον να συνεχίσουν το έργο της έχουν εμφανιστεί μάλλον προσεκτικοί στις εκτιμήσεις τους, αφήνοντας ανοικτά όλα τα ενδεχόμενα. Αυτό που προέχει, λένε, είναι να συνεχίζουν να παρουσιάζονται οι χορογραφίες της Πίνα ενώ το ενδεχόμενο το Χοροθέατρο του Βούπερταλ ν’ ανοίξει κάποια στιγμή τις πόρτες του και σε άλλους χορογράφους, είναι κάτι που μόνο ο χρόνος θα δείξει αν μπορεί να μετατραπεί σε πραγματικότητα. Η περίπτωση του αμερικανού Μερς Κάνινγκχαμ –που έφυγε επίσης από τη ζωή το καλοκαίρι του 2009–  είναι διαφορετική. Σε μια πρωτοφανή για τα διεθνή δεδομένα κίνηση, το μέλλον της ομάδας του είχε προδιαγραφεί μ’ εντυπωσιακή λεπτομέρεια από τον ίδιο τον «άνθρωπο που ανακάλυψε εκ νέου τον χορό», σύμφωνα με την άποψη του Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ. Με τη συμπλήρωση των 90 χρόνων του –ελάχιστο δηλαδή διάστημα πριν από τον θάνατό του– ο ίδιος ο Κάνινγκχαμ δημοσιοποίησε τις προθέσεις του αναφορικά με την ομάδα και κατ’ επέκταση την επιβίωση της κληρονομιάς του στο μέλλον. Σύμφωνα με επιθυμία του, λοιπόν, τόσο το συγκρότημα όσο και το Ίδρυμα Χορού Μερς Κάνινγκχαμ θ’ αναστείλουν τις δραστηριότητές τους σε ημερομηνία που θα οριστικοποιηθεί μετά το πέρας της –μετά θάνατόν του– διετούς παγκόσμιας περιοδείας, η οποία θα κορυφωθεί με μία εμφάνιση στη Νέα Υόρκη, έναντι μόλις 10 δολαρίων. Σε ό,τι αφορά τα περιουσιακά στοιχεία της ομάδας –από κοστούμια ως οπτικοακουστικό υλικό– θα περάσουν σ’ ένα νέο, μη κερδοσκοπικό οργανισμό ο οποίος θα φέρει το όνομα του θρυλικού χορογράφου που καταγράφηκε στην πρωτοπορία της αμερικανικής αβάν γκαρντ για περισσότερο από μισό αιώνα. Ο Κάνινγκχαμ είχε προβλέψει ακόμη και το μέλλον των χορευτών του προσφέροντάς τους τη δυνατότητα ν’ αλλάξουν ειδικότητα σε περίπτωση που το επιθυμούν, έτσι ώστε να τους δοθεί η ευκαιρία ν’ απασχοληθούν στον οργανισμό που οραματιζόταν…Η πρωτοβουλία αυτή του Κάνινγκχαμ –πέρα από την εντύπωση που προκαλεί λόγω της μοναδικότητάς της– πιθανώς καταδεικνύει ακόμη περισσότερο τη μεγαλοσύνη και το πρωτοποριακό πνεύμα του χορογράφου. Σύμφωνα με εκτιμήσεις που έχουν διατυπωθεί, ο ίδιος πίστευε πως η ομάδα που είχε ιδρύσει και «σφραγίσει» τόσο αποφασιστικά, δεν θα κατάφερνε να έχει το ίδιο λαμπρό μέλλον μετά τον θάνατό του, κι έτσι θέλησε να ελέγξει τις εξελίξεις με τον καλύτερο και τον ρεαλιστικότερο τρόπο. Η περίπτωση της ομάδας της Μάρθα Γκράχαμ αξίζει, ίσως, ιδιαίτερου σχολιασμού. Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατο της ιδρύτριάς της συνέχισε να συντηρεί τη μνήμη και τη δημιουργία της μέσα από εμφανίσεις τόσο στις ΗΠΑ όσο και διεθνώς χωρίς, ωστόσο, να καταφέρει να δημιουργήσει κάποια ιδιαίτερη αίσθηση. Την περυσινή χρονιά, όμως, κατόρθωσε να ταράξει, κάπως, τα λιμνάζοντα νερά προκηρύσσοντας παγκόσμιο διαγωνισμό στο διαδίκτυο με αφορμή την ιστορική «Κλυταιμνήστρα» της Γκράχαμ. Η ομάδα κάλεσε τους εραστές του χορού και της τεχνολογίας να επιλέξουν ένα από τα βασικά πρόσωπα του γνωστού αριστουργήματος δημιουργώντας μια σκηνή τεσσάρων λεπτών, εμπνευσμένη από τη σύγχρονη ζωή: την ποπ κουλτούρα, την πολιτική ή τις σύγχρονες κοινωνικοοικονομικές εξελίξεις. Η πρωτοβουλία αυτή σχολιάστηκε έντονα στον διεθνή Τύπο: αρκετοί τη χαιρέτησαν ως απόπειρα ανοίγματος στο νεανικό κοινό και προσπάθεια δημιουργίας μιας «υβριδικής» τέχνης η οποία συνδυάζει το αρχαίο με το σύγχρονο, ενώ δεν έλειψαν και οι επικριτές που χρέωσαν στους επιγόνους της Γκράχαμ απόπειρα εντυπωσιασμού δεδομένης της αδυναμίας τους να «πείσουν» με νέες δημιουργίες, αντίστοιχες μ’ αυτές της μεγάλης δασκάλας. Οι εξελίξεις που αναμένονται μέσα στο 2011, τέλος, φέρνουν εκ νέου στο προσκήνιο και το Αμερικανικό Χοροθέατρο Άλβιν Έιλι. Όπως έχει ανακοινώσει η καλλιτεχνική του διευθύντρια Τζούντιθ Τζέιμισον, την επόμενη χρονιά σκέπτεται ν’ αποσυρθεί παραδίδοντας τα ηνία, τα οποία ανέλαβε μετά τον θάνατο του ιδρυτή της ομάδας το 1989. Η θητεία της κρίνεται επιτυχημένη καθώς το «συνεχίζουμε» που απάντησε σ’ έναν χορευτή όταν τη ρώτησε «και τώρα τι κάνουμε;» την ημέρα της κηδείας του Έιλι, κατάφερε πραγματικά να το κάνει πράξη. Η Τζέιμισον συνέβαλλε αποφασιστικά στην εξέλιξη του συγκροτήματος από «σπίτι» των μαύρων χορευτών που αδυνατούσαν να βρουν δουλειά στον σκληρό κόσμο του χορού σε μια από τις πλέον επιτυχημένες ομάδες σύγχρονου χορού διεθνώς. Η ίδια έγινε μέλος της ομάδας το 1965 και γι’ αυτήν ο Έιλι δημιούργησε τη θρυλική, πλέον, χορογραφία «Cry». Για 15 χρόνια μεσουράνησε στο συγκρότημα ώσπου το 1980 το εγκατέλειψε για να εμφανιστεί στο Broadway και αργότερα –με τις ευλογίες του Έιλι– να συστήσει τη δική της ομάδα. Ωστόσο, εβδομάδες μόνο, μετά τον θάνατο του μέντορά της επέστρεψε στο συγκρότημα για ν’ αναλάβει το τιμόνι. Η παράδοσή του σε μερικούς μήνες αναμένεται ν’ ανοίξει μια νέα, ενδιαφέρουσα σελίδα για τους απανταχού φίλους του χορού…

Τόνια Μιχαήλ