Αν σταματήσεις στον δρόμο έναν μέσο παπά ή έναν μέσο πιστό και τον ρωτήσεις ποια είναι η γνώμη του για τον Κωνσταντίνο Καβάφη, τον κορυφαίο Αλεξανδρινό ποιητή, θα σε κοιτάξει (το λιγότερο) περίεργα. Και αν πέσεις και σε κανέναν απ’ αυτούς τους φανατικούς «ζηλωτές» με την αγριεμένη όψη, που πιστεύουν ότι κρατούν στους ώμους τους τις τύχες όχι μόνο της Ορθοδοξίας αλλά και του Ελληνισμού (για να μην πούμε και του κόσμου ολόκληρου), μπορεί και να σε δει σαν μετεμψύχωση του Βελζεβούλη στη χειρότερη περίπτωση ή σαν έναν μεταμφιεσμένο Γρηγόρη Βαλλιανάτο στην καλύτερη.

Αν σταματήσεις στον δρόμο έναν μέσο παπά ή έναν μέσο πιστό και τον ρωτήσεις ποια είναι η γνώμη του για τον Κωνσταντίνο Καβάφη, τον κορυφαίο Αλεξανδρινό ποιητή, θα σε κοιτάξει (το λιγότερο) περίεργα. Και αν πέσεις και σε κανέναν απ’ αυτούς τους φανατικούς «ζηλωτές» με την αγριεμένη όψη, που πιστεύουν ότι κρατούν στους ώμους τους τις τύχες όχι μόνο της Ορθοδοξίας αλλά και του Ελληνισμού (για να μην πούμε και του κόσμου ολόκληρου), μπορεί και να σε δει σαν μετεμψύχωση του Βελζεβούλη στη χειρότερη περίπτωση ή σαν έναν μεταμφιεσμένο Γρηγόρη Βαλλιανάτο στην καλύτερη.

Ελάτε, όμως, αγαπητοί εν Χριστώ αδελφοί, που υπάρχουν κορυφαίοι της Ορθοδοξίας οι οποίοι εκτιμούν τον μεγάλο ποιητή και φροντίζουν μάλιστα να το διαλαλούν… Ένας απ’ αυτούς είναι και ο πρώτος της Ορθοδοξίας, ο ίδιος ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος.

Όπως διαβάζουμε στην ηλεκτρονική πύλη εκκλησιαστικών ειδήσεων amen.gr, σε ρεπορτάζ του προσωπικού φωτογράφου του Βαρθολομαίου Νίκου Μαγγίνα, ο Πατριάρχης πήγε σε ειδική εκδήλωση που έγινε στη Μεγάλη του Γένους Σχολή, όπου η ομάδα «Κ.Π. Καβάφης» του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Σύρου έδωσε παράσταση με τίτλο «Κ.Π. Καβάφης Απ’ έξω και τραγουδιστά», με ποιήματα αλλά και μελοποιημένους στίχους του ποιητή.

Εκεί λοιπόν πήγε και ο Βαρθολομαίος και τους είπε πως «μιλούσε πάντοτε ο Καβάφης στην ψυχή μου». Και δεν έμεινε σ’ αυτό, αλλά αναφέρθηκε αναλυτικά στη σχέση του με το έργο του ποιητή, ήδη από τότε που γράφτηκε για πρώτη φορά στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, εκεί στο πρώτο μισό της δεκαετίας του ’50, όταν ακόμη ήταν ο μικρός Δημήτρης Αρχοντώνης, γιος ενός φτωχού καφετζή της Ίμβρου.

«Απόψε δεν θα μπορούσα να μην έλθω», είπε. «Πρώτον, διότι η εκδήλωσις γίνεται στην Πατριαρχική Μεγάλη του Γένους Σχολή και, δεύτερον, διότι η εκδήλωσις ήταν για τον Καβάφη. Γυρίζω πολλά χρόνια πίσω, μόλις είχα τελειώσει το Ημιγυμνάσιο της γενετείρας μου, της Ίμβρου, την Κεντρική Σχολή, όπως τη λέγαμε εκεί, και ενεγράφην στην πρώτη τάξη του Λυκείου της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης.

Τότε άρχισα να αντιγράφω σε ένα απλό τετράδιο τα ποιήματα, τα οποία μιλούσαν στην ψυχή μου. Γράφει σε μία ετικέτα που είχα κολλήσει στο εξώφυλλο του τετραδίου: “Ποιήματα, Δημήτριος Αρχοντώνης, Νοέμβριος 1954”. Αυτό το τετράδιο αργότερα κυκλοφόρησε σε φωτοστατική έκδοση, έχει εξαντληθεί, αλλά έχω το πρωτότυπο. Ήταν πολύτιμο κειμήλιο των μαθητικών μου χρόνων.

Μέσα σ’ αυτό το τετράδιο, μεταξύ άλλων ποιημάτων του Δροσίνη, του Πολέμη, του Μιλτιάδη Μαλακάση, του Μπολέτση, έχω πολλά ποιήματα του Καβάφη. Σας έφερα φωτοτυπία δύο σελίδες απ’ αυτό το τετράδιο: “Τα τείχη”, “Che fece… il grand rifiuto” και “Aπολείπειν ο Θεός Αντώνιον”. Σε άλλες σελίδες έχω την “Πόλη”, “Τα Κεριά” που διαβάσατε».

Μίλησε ακόμη και για το πώς βλέπει τον χριστιανό Καβάφη:

«Μιλούσε πάντοτε ο Καβάφης στην ψυχή μου. Είναι μεγάλος ποιητής και συνδέεται, όπως ελέχθη, με την Πόλη μας. Έχει ένα ποίημα για το Καλεντέρι, για τον Βόσπορο – ζούσε κάπου εκεί κοντά – και περιγράφει τον Βόσπορο με το σεληνόφως – νομίζω ότι το ποίημά του αυτό δεν είναι πολύ γνωστό. Λένε οι κριτικοί – αυτό το διάβασα στην ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας του Δημαρά – ότι ο Καβάφης ήταν σκεπτικιστής, ήταν οπαδός της αρνήσεως.

Δεν ξέρω τι εννοούν οι κριτικοί. Εάν, όμως, εννοούν τη σχέση του με τη θρησκεία, μάλλον δεν θα πρέπει να είναι αντικειμενική η κριτική αυτή. Ακούσαμε τον “Σταυρό”, ακούσαμε τα “Περίχωρα της Αντιοχείας”, ακούσαμε την “Εκκλησία”, τη “Δέηση”, πόσο περιπαθώς αγαπούσε το εσωτερικό ενός χριστιανικού ναού ο Καβάφης και πόσο τον ενέπνεε και πόσο καταφερόταν εναντίον του Ιουλιανού και των ειδώλων, και πόσο αγαπούσε τη Χριστιανική Εκκλησία».

Και κατέληξε αποκαλύπτοντας πως ακόμη και τώρα καταφεύγει συχνά στον ποιητή: «Λοιπόν, τον αγαπούμε τον Καβάφη και από αυτής της απόψεως, διότι αγαπούσε την Εκκλησία, αγαπούσε τη χριστιανική μας θρησκεία. Θα εξακολουθήσω να τον διαβάζω από τα Άπαντά του, τα οποία έχω, στον ελάχιστο ελεύθερο χρόνο που έχω, ή θα “κλέβω” από τον χρόνο μου, που είναι υπερπλήρης, από τα πατριαρχικά καθήκοντα για να με ξεκουράζει ψυχικώς, όπως με ξεκούραζε κάθε φορά που τον διάβαζα από το 1954, μισός αιώνας και παραπάνω ».