Πάνω από 2 δισ. δολάρια ετησίως υπολογίζεται ότι μπαίνουν στα ταμεία των τζιχαντιστών

Πάνω από 2 δισ. δολάρια ετησίως υπολογίζεται ότι μπαίνουν στα ταμεία των τζιχαντιστών

Μια μηχανή που κόβει ζεστό χρήμα σε καθημερινή βάση έχει στα χέρια του το Ισλαμικό Κράτος, γνωστότερο και ως ΙΚ (IS αγγλιστί) και γι’ αυτό, απ’ ό,τι φαίνεται, η Δύση θα το ξεφορτωθεί πολύ δύσκολα, αφού οι τζιχαντιστές δυναμώνουν καθημερινά. Η οικονομική ισχύς και η οργάνωση του ΙΚ είναι τέτοιες πια ώστε δύσκολα θα φρεναριστούν ακόμα κι από απώλεια όχι μόνο υψηλόβαθμων στελεχών, αλλά και του ηγέτη του.

Όσο το Ισλαμικό Κράτος ήταν αδύναμο ως πολεμική μηχανή και η κατάσταση μπορούσε να ελεγχθεί, υπήρξε κωλυσιεργία. Από την άνοιξη και μετά, όμως, δείχνει να έχει ξεφύγει πλέον σε οικονομικά μεγέθη κι έτσι αναπόφευκτα πολλαπλασιάζει και τους «μαχητές» του, που πριν από λίγους μήνες μετριούνταν σε μόλις μερικές χιλιάδες τυφλωμένους εξτρεμιστές, ενώ τώρα οι δείκτες στρατολόγησης έχουν αυξηθεί θεαματικά.

Ειδικοί αναλυτές εκτιμούν ότι οι ακραίοι τζιχαντιστές του ΙΚ είναι μεν δυνατόν να συγκρατηθούν, αλλά μειώνονται οι πιθανότητες να εξαφανιστούν. Στο μέλλον, μια πολιτική συμφωνία ίσως είναι πιο πιθανή από μια εξολόθρευση.

«IS Inc.» με τζίρους Α.Ε.

Τα ταμεία του ΙΚ έχουν τζίρους που μοιάζουν με αυτούς μεγάλων ανώνυμων δυτικών εταιρειών και γι’ αυτό κάποιοι το αποκαλούν ήδη «IS Inc.». Σύμφωνα με εκτιμήσεις του αρχηγού της Κουρδικής Υπηρεσίας Πληροφοριών Μασρούρ Μπαρζάνι στο «Newsweek», «τα συνολικά έσοδα που καταφέρνει να συγκεντρώνει το ΙΚ μπορεί και να φτάσουν καθημερινά τα 6 εκατομμύρια δολάρια», άρα κοντά στα 200 εκατ. μηνιαίως, που σημαίνει πάνω από 2 δισ. ετησίως!

Κι όλα αυτά ενώ οι τζιχαντιστές είναι αποκομμένοι από το παγκόσμιο εμπορικό – τραπεζικό σύστημα και ταυτόχρονα δέχονται συνεχείς βομβαρδισμούς. Από πού, όμως, βγάζει τόσα λεφτά το ΙΚ; Τα έσοδά του προέρχονται από τέσσερις βασικές πηγές: Το πετρέλαιο, τις λεηλασίες, τα λύτρα και το λαθρεμπόριο αρχαιοτήτων. Όπως, βέβαια, και από τις δωρεές.

Οι συναλλαγές του ΙΚ πραγματοποιούνται σε ρευστό, πετρέλαιο και λαθρεμπόριο κι έτσι ξεγλιστράει από τα νόμιμα τραπεζικά κανάλια. Επίσης το ΙΚ, περισσότερο από τη διασυνοριακή μεταφορά χρημάτων, βασίζεται στο να συγκεντρώνει το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων του από τοπικές δραστηριότητες. Μην ξεχνάμε ότι στην περιοχή που ελέγχουν οι τζιχαντιστές ζουν 8 εκατ. άνθρωποι, τους οποίους ξεζουμίζει το ΙΚ με διάφορους τρόπους και με κύριο όπλο τον τρόμο.
Ας δούμε αναλυτικότερα τις πηγές εσόδων.

Το πετρέλαιο

Η κορωνίδα των «επιχειρηματικών» δραστηριοτήτων του ΙΚ είναι το πετρέλαιο. Αυτήν τη στιγμή διαθέτει υπό τον έλεγχό του συνολικά 300 πετρελαιοπηγές στο Ιράκ. Υπολογίζεται ότι ύστερα από τους βομβαρδισμούς των Αμερικανών, αλλά και τις μάχες με τους Κούρδους Πεσμεργκά οι τζιχαντιστές έχασαν γύρω στις 45. Οι εναπομείνασες πετρελαιοπηγές έχουν δυνατότητα παραγωγής 80.000 βαρελιών την ημέρα! Για τα δεδομένα του Ιράκ, που συνολικά έχει δυνατότητα να παράγει 3 εκατ. βαρέλια ημερησίως, αυτό είναι μάλλον ένα μικρό μερίδιο. Στη Συρία, όμως, το ΙΚ διαχειρίζεται σχεδόν το 60% της παραγωγής!

Βέβαια, η οργάνωση αντιμετωπίζει κάποια προβλήματα λόγω της έλλειψης εμπειρίας και εξειδίκευσης στη διαχείριση των πετρελαιοπηγών. Αντιμετωπίζει δυσκολίες με τη συντήρηση και τη διύλιση του αργού πετρελαίου σε καύσιμο. Όπως, λοιπόν, στους υπόλοιπους τομείς, όπου για την καλύτερη διαχείριση του κόστους και των εσόδων έχει δημιουργήσει δίκτυα με επικεφαλής που εκτελούν χρέη διευθυντικών στελεχών σε εταιρεία, έτσι επιχειρεί να οργανώσει καλύτερα τον πιο πολύτιμο τομέα της, το πετρέλαιο. Πριν από λίγες μέρες, άλλωστε, έκανε τον γύρο του κόσμου η είδηση πως «οι τζιχαντιστές προσφέρουν 225.000 δολ. ετησίως για μάνατζερ διαχείρισης πετρελαιοπηγών».

Το πετρέλαιο είναι ανεκτίμητης αξίας για τους τζιχαντιστές. Χρησιμοποιείται όχι μόνο για λαθρεμπόριο εκτός συνόρων, αλλά και για να διατηρεί την πολεμική τους μηχανή ενεργή. Πρέπει να τροφοδοτεί τους δεκάδες χιλιάδες μαχητές, τα κομβόι από εκατοντάδες οχήματα, τα ελικόπτερα που έχουν καταφέρει να κλέψουν, αλλά και να διοχετεύει καύσιμα για τις ανάγκες των τοπικών πληθυσμών.

Ένα μεγάλο μέρος από το λαθραίο πετρέλαιο του ΙΚ θεωρείται ότι «περνάει» προς την Τουρκία. Όπως και να ’χει, όμως, το λαθρεμπόριο πετρελαίου αποφέρει στο ΙΚ περίπου 2,5 εκατ. δολ. την ημέρα. Πουλάει, πάντως, σε τιμές πολύ χαμηλότερες απ’ αυτές της νόμιμης αγοράς. Δηλαδή, ενώ η μέση τιμή αυτήν τη στιγμή είναι λίγο πάνω από 80 δολάρια το βαρέλι, το ΙΚ πουλάει σε μια μέση τιμή 40 δολάρια. Με 25-60 δολάρια το βαρέλι, λοιπόν, τα έσοδα των τζιχαντιστών «παίζουν» μεταξύ 1,5 και 3,6 εκατ. δολ. την ημέρα. Τα ετήσια έσοδα υπολογίζονται στα 800 εκατ. δολ.

Βέβαια, όσον αφορά την παροχή πετρελαίου σε περιοχές ελεγχόμενες, που είναι αποκομμένες από τον έξωθεν εφοδιασμό, το ΙΚ χρεώνει… κάτι παραπάνω, ακόμα και έως 200 δολάρια το βαρέλι! «Κόβει κεφάλια», δηλαδή, και στις τιμές αν πέσει κάποιος στην ανάγκη του.

Λαθραία διακίνηση ρευστού

Ακριβώς επειδή μιλάμε για περιοχές που επί σειρά ετών αντιμετώπιζαν κυρώσεις και αποκλεισμούς από τη Δύση, υπάρχουν ασφαλείς και δοκιμασμένες διαδρομές λαθρεμπορίου από τον καιρό του Σαντάμ στο Ιράκ, με τα μυστικά αυτών των… μονοπατιών να περνάνε από γενιά σε γενιά.

Πολλοί λαθρέμποροι, που κάποτε διοχέτευαν το πετρέλαιο του Σαντάμ από το Ιράκ σε Τουρκία, Κουβέιτ και Ιράν, ακολουθούν τώρα τις ίδιες διαδρομές δουλεύοντας πια για λογαριασμό του ΙΚ.

Δωρεές

Το ΙΚ έχει δεχθεί δωρεές δεκάδων εκατομμυρίων δολαρίων από κυβερνητικές ή ιδιωτικές πηγές πλούσιων πετρελαιοπαραγωγών κρατών της Σ. Αραβίας, του Κουβέιτ και του Κατάρ.

Υπολογίζεται ότι τα δύο τελευταία χρόνια οι δωρεές που γενικότερα έχουν φτάσει στο ΙΚ αγγίζουν τα 40 εκατομμύρια δολάρια. Μετά τη γενικευμένη κριτική, πάντως, η Σ. Αραβία πέρασε το 2013 νομοθεσία που ποινικοποιεί την οικονομική ενίσχυση τρομοκρατικών οργανώσεων όπως των ΙΚ, Αλ Κάιντα, Αλ Νούσρα κ.ά.

Επί της ουσίας, όμως, δεν υπάρχει τρόπος ελέγχου των ιδιωτικών δωρεών προς την οργάνωση. Συχνά, μάλιστα, αυτές οι κινήσεις καμουφλάρονται και ξεπλένονται μέσω ανώνυμης ανθρωπιστικής βοήθειας. Δεν είναι απαραίτητα τεράστια τα ποσά αυτών των δωρεών. Με την επιτυχημένη καμπάνια του, άλλωστε, μέσω των social media, το ΙΚ καταφέρνει να γίνεται ελκυστικό σε πολλούς ισλαμιστές της Δύσης, που συνήθως στέλνουν κάποια χρήματα για στήριξη.

Από την αρχή του εμφυλίου στη Συρία το 2011 έως τώρα, εξάλλου, υπολογίζεται ότι έγιναν δωρεές ύψους 200 εκατομμυρίων δολαρίων, για τις οποίες δεν υπάρχει επίσημη διαδρομή που να επιτρέπει να εντοπιστούν οι δωρητές ή ντοκουμέντα σχετικά με το πού ακριβώς κατέληξαν τα λεφτά.

Οι μορφές δωρεάς που προτιμά το ΙΚ είναι ρευστό και όπλα, τα οποία και περνούν στη Συρία συνήθως μέσω των συνόρων με την Τουρκία.

Λεηλασίες

Τον περασμένο Ιούνιο, όταν το ΙΚ κατέλαβε τη Μοσούλη, πήρε υπό τον έλεγχό του τα 12 τραπεζικά υποκαταστήματα, αναγκάζοντας τους υπαλλήλους να ανοίξουν ξανά την Ιρακινή Κεντρική Τράπεζα. Συνολικά, σε όλες τις περιοχές του Ιράκ που ελέγχει το ΙΚ έχει λεηλατήσει περίπου 1,5 δισ. δολάρια από τα χρηματοκιβώτια των τραπεζών.

Οι κάτοικοι είναι υποχρεωμένοι κάθε φορά που κάνουν αναλήψεις από τις τράπεζες να αποδίδουν στο ΙΚ «φόρο» 10%. Εκτός αυτού, υπάρχει και η μέθοδος της άμεσης και απευθείας κλοπής από τους κατοίκους. Πέρα από το να απογυμνώνουν τις γυναίκες από κάθε είδους κοσμήματα, λεηλατούν αυτοκίνητα, σπίτια, έπιπλα, ζώα.

Επίσης, όσοι καταστηματάρχες θέλουν να κρατήσουν τα μαγαζιά τους ανοικτά πληρώνουν για «προστασία» στο ΙΚ εκατοντάδες δολάρια τον μήνα. Παρόμοια «χαράτσια» επιβάλλονται και ως ποινές για διαφόρων ειδών αμέλειες, όπως για παράδειγμα στη Ράκα, όπου οι κάτοικοι υποχρεούνται να πληρώσουν πρόστιμο αν δεν καταφέρουν να εμφανιστούν στην προσευχή της Παρασκευής ακριβώς στην ώρα τους.

Το ΙΚ, εξάλλου, κλέβει και μετά πουλάει σιτάρι, κριθάρι, ρύζι, καταλαμβάνει σιλό και φάρμες. Τα Ηνωμένα Έθνη εκτιμούν ότι έχει οικειοποιηθεί το 40% της ετήσιας ιρακινής παραγωγής σίτου, πράγμα που του επιτρέπει να χρησιμοποιεί την τροφή και την απειλή της πείνας για να κρατά τον πληθυσμό σε πειθαρχία!

Ξεπούλημα αρχαιοτήτων

Το Ιράκ, πανάρχαια κοιτίδα του πολιτισμού, διαθέτει 12.000 αρχαιολογικούς χώρους. Πάνω από το ένα τρίτο βρίσκεται τώρα υπό τον έλεγχο του ΙΚ, που διενεργεί και ερασιτεχνικές εκσκαφές αρχαιοτήτων χρονολογημένων από το 9000 π.Χ. έως το 1000 μ.Χ.

Τα ευρήματα τα εμπορεύεται προωθώντας τα μέσω μεσαζόντων σε ντίλερ και ιδιώτες συλλέκτες. Συνήθως, αφού «σπρώξουν» αυτά για τα οποία υπάρχει ενδιαφέρον, καταστρέφουν τα «άχρηστα». Ό,τι είναι πολύ δύσκολο να μεταφερθεί ολόκληρο τεμαχίζεται και πουλιέται σε κομμάτια. Τα περνάνε λαθραία μέσω Ιράν, Συρίας και Τουρκίας, με την τελευταία να αποτελεί τη μεγαλύτερη «μαύρη αγορά» για αρχαιότητες της Μεσοποταμίας.

Κάποιοι εκτιμούν ότι το λαθρεμπόριο των αρχαιοτήτων είναι τόσο επικερδές, ώστε αποτελεί τη δεύτερη κυριότερη πηγή χρηματοδότησης για τους τζιχαντιστές. Αναντικατάστατες αρχαιότητες πανανθρώπινης ιστορικής αξίας καταλήγουν σε δυτικούς οίκους δημοπρασιών κι από εκεί σε ιδιωτικές συλλογές σε Ευρώπη και Αμερική.

Απαγωγές για λύτρα

Οι Αμερικανοί υπολογίζουν ότι το ΙΚ έχει εισπράξει μόνο για φέτος τουλάχιστον 20 εκατ. δολάρια σε λύτρα. Συνεπώς, τα λύτρα απαγωγής αποτελούν ένα δυνατό οικονομικό κεφάλαιο για τους τζιχαντιστές.

Το εμπόριο ανθρώπινων ζωών από τους τζιχαντιστές έχει θύματα είτε Δυτικούς είτε γυναίκες των περιοχών που ελέγχουν. Μόνο από τους Γεζίντι, 4.000 μικρά κορίτσια και γυναίκες πωλήθηκαν ως σκλάβες για σεξ. Οι απαγωγές των Δυτικών, συνήθως δημοσιογράφων ή εθελοντών ανθρωπιστικών οργανώσεων, γίνονται για λύτρα. Αν αυτά πληρωθούν, συχνά οι τζιχαντιστές απελευθερώνουν τους ομήρους τους, βασανισμένους αλλά ζωντανούς. Αν όχι, εκτελούνται.

Οι δυτικές χώρες λειτουργούν με διαφορετικές πολιτικές όσον αφορά υπηκόους τους που έπεσαν θύματα απαγωγών. Αν και επίσημα όλες δηλώνουν ότι δεν πληρώνουν ποτέ λύτρα, θεωρείται ότι η Γαλλία έδωσε 14 εκατ. δολάρια και πέτυχε την απελευθέρωση τεσσάρων δημοσιογράφων τον Απρίλιο. Η Ισπανία επίσης εκτιμάται ανεπίσημα ότι πλήρωσε κι αυτή για να απελευθερωθούν δύο δημοσιογράφοι τον Μάρτιο. Για τους πολίτες κάποιων ευρωπαϊκών χωρών τα λύτρα πληρώνονται, αν όχι μέσω επίσημων κρατικών καναλιών, κυρίως μέσω ιδιωτικών funds και συνεισφορών στις οικογένειες των θυμάτων.

ΗΠΑ και Βρετανία, πάντως, είναι αυτές που τηρούν μια κάθετα άκαμπτη στρατηγική σε αυτό το θέμα. Απόλυτη σιγή όσον αφορά τα ΜΜΕ και απόλυτη άρνηση για καταβολή λύτρων. Οι δύο χώρες τονίζουν ότι η στάση αυτή δεν απορρέει από αναλγησία, αλλά ότι η αδιαπραγμάτευτη άρνηση για καταβολή λύτρων μειώνει τις πιθανότητες για απαγωγές Αμερικανών ή Βρετανών.

Για κάποιους πάντως αυτό ισοδυναμεί με θανατική καταδίκη των θυμάτων. Η οικογένεια του Φόλεϊ, του Αμερικανού δημοσιογράφου που τελικά εκτελέστηκε, έχει δηλώσει σε ΜΜΕ ότι απειλήθηκε τρεις φορές με διώξεις από τις αμερικανικές αρχές όταν επιχείρησε να συγκεντρώσει χρήματα για να πληρώσει. Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ αρνείται τη συγκεκριμένη κατηγορία.

Τέλος, και οι ντόπιοι – όχι μόνο οι γυναίκες – κινδυνεύουν από απαγωγές, οι οποίες δεν είναι σπάνιες. Με λύτρα, πάντως, πολύ «ταπεινότερα», αφού κυμαίνονται μεταξύ 500 και 200.000 δολαρίων.