Τα κράτη του Κόλπου το έχουν παρακάνει με τη στέρηση της υπηκοότητας ως ποινής για τους πολιτικά διαφωνούντες. Στο Κουβέιτ, μάλιστα, το Υπουργικό Συμβούλιο έχει ήδη στερήσει την υπηκοότητα σε πολίτες τουλάχιστον τρεις φορές από το καλοκαίρι και μετά. 

Η παροιμία λέει πως «τα λεφτά δεν φέρνουν την ευτυχία», ωστόσο μια παράφρασή της μοιάζει ακόμα πιο εύστοχη: ότι «τα λεφτά δεν φέρνουν τη δημοκρατία». Όπως τουλάχιστον μας διδάσκει η σύγχρονη πραγματικότητα…

Ειδικά τα κράτη του Κόλπου το έχουν παρακάνει με τη στέρηση της υπηκοότητας ως ποινής για τους πολιτικά διαφωνούντες. Στο Κουβέιτ, μάλιστα, το Υπουργικό Συμβούλιο έχει ήδη στερήσει την υπηκοότητα σε πολίτες τουλάχιστον τρεις φορές από το καλοκαίρι και μετά. Και συγκεκριμένα σε 59 διαφωνούντες κι επικριτές της κυβέρνησης τον Ιούλιο, σε 14 τον Αύγουστο και σε 18 τον Οκτώβριο. Ψωμοτύρι, δηλαδή.

Η συγκεκριμένη τακτική, όμως, εξαπλώνεται και σε άλλα κράτη:

• Η κυβέρνηση του Μπαχρέιν στέρησε την ιθαγένεια από 31 πρόσωπα της αντιπολίτευσης το 2012 και από άλλα εννιά τον Αύγουστο.

• Το σουλτανάτο του Ομάν πέρασε συγκεκριμένο νόμο πριν από έναν μήνα που επιτρέπει στο κράτος να αφαιρέσει τα διαβατήρια από οποιονδήποτε εργάζεται «ενάντια στα συμφέροντα του Ομάν». Και ποιος αμφιβάλλει ότι με όπλο μια τέτοια γενικότητα μπορεί εύκολα ο καθένας να κάνει κατάχρηση;

• Ακόμη και η Σαουδική Αραβία, αν και δεν έχει προχωρήσει στην πράξη, λέγεται πως εξετάζει παρόμοια βήματα για συγκεκριμένες κατηγορίες αδικημάτων που σχετίζονται με την ασφάλεια.

Σε τέτοια αυταρχικά κράτη πνιγμένα στα πετροδόλαρα, η διαφωνία, είτε προέρχεται από το προοδευτικό φάσμα είτε από το ισλαμικό, θεωρείται όχι απλά πράξη παράνομη, αλλά ισοδύναμη προδοσίας.

Η στέρηση της υπηκοότητας σε αυτές τις χώρες σημαίνει την άρνηση βασικών δικαιωμάτων και αγαθών που έχουν σχέση με την επιβίωση. Αυτόματα το άτομο στερείται τη δουλειά, το σπίτι, την ασφάλιση ή το σχολείο των παιδιών του! Κι έτσι καταδικάζεται σε μια λήθη, μια πολιτική μορφή μη ύπαρξης για το κράτος, τις δομές του και τις υπηρεσίες του.

Σε όσους αφαιρεθεί η υπηκοότητα δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα εναλλακτικές ή περιθώρια για δικαστικές διαμάχες. Τα δικαστήρια στο Κουβέιτ και στο Μπαχρέιν έχουν αποφανθεί ότι δεν έχουν καμιά δικαιοδοσία σε αποφάσεις που αφορούν ιθαγένεια. Στο Ομάν ο νόμος ορίζει ότι μια κυβερνητική επιτροπή δύναται να ασχοληθεί με περιπτώσεις ενστάσεων, αλλά εκτός του δικαστικού συστήματος!

Στο Κουβέιτ η αφαίρεση της υπηκοότητας αποφασίστηκε, εκτός από την περίπτωση ενός ισλαμιστή ιεροκήρυκα, κυρίως γι’ αντιπάλους της κυβέρνησης: Από πολιτικούς έως επιχειρηματίες και ιδιοκτήτες τηλεοπτικών σταθμών. Στην τελευταία περίπτωση, μάλιστα, ο καναλάρχης, έχοντας στερηθεί την υπηκοότητα, έχασε αυτόματα και την ιδιοκτησία του σταθμού, που έκλεισε επιτόπου.

Στο Μπαχρέιν κάποιοι από τους πολίτες για τους οποίους αποφασίστηκε η στέρηση της υπηκοότητας το 2012 ήταν στο εξωτερικό. Όσοι, όμως, ζούσαν κανονικά στη χώρα, έμειναν ξαφνικά απάτριδες. Έτσι κατέστη αδύνατο γι’ αυτούς να συνεχίσουν να εργάζονται ή να δηλώσουν ακόμα και τη γέννηση των παιδιών τους. Τα οποία είναι ουσιαστικά ανύπαρκτα για το κράτος.

Στην πράξη, η στέρηση της υπηκοότητας μετατρέπει τους πολίτες σε παρανόμως διαμένοντες. Το Μπαχρέιν το προχώρησε ένα βήμα πιο πέρα, με δικαστική απόφαση πριν από λίγες μέρες, στις 28 Οκτωβρίου: «Οι πρώην πολίτες και νυν παράνομοι υποχρεώνονται σε απέλαση από τη χώρα». Μόνο που τα άτομα που απελαύνει δεν διαθέτουν πια κρατικά έγγραφα ή άλλα επίσημα χαρτιά, πράγμα που αφήνει ασαφές το πού ή ακόμη και με ποιον τρόπο θα μπορέσουν να ταξιδέψουν στο εξωτερικό.

Ιδιομορφία

 Τα συγκεκριμένα κράτη διαθέτουν μια βασική ιδιομορφία. Χρηματοδοτούνται ως επί το πλείστον από τα έσοδα του πετρελαίου, παρά από τη φορολογία των πολιτών. Τα προνόμια που προσφέρουν στους κατοίκους είναι ιδιαίτερα γενναιόδωρα. Με ένα μεγάλο κόστος, όμως: την υπακοή. Και διά ροπάλου, αν χρειαστεί. Το σλόγκαν θα μπορούσε να είναι «αν θέλεις να είσαι πολίτης μας, κάτσε φρόνιμα».

Τα ζητήματα στην περιοχή του Κόλπου αφορούν γενικότερα τα ανθρώπινα δικαιώματα. Για παράδειγμα, στο Κουβέιτ υπήρχαν ήδη πάνω από 100.000 άτομα χωρίς κρατικά έγγραφα, οι «παλιοί απάτριδες». Πρόκειται, κυρίως, για άτομα των οποίων οι γονείς ποτέ δεν δήλωσαν μετά την ανεξαρτησία από το Ην. Βασίλειο το 1961. Κάποιοι μετανάστευσαν αργότερα στη χώρα. Αυτοί οι 100.000 γραφειοκρατικά αόρατοι άνθρωποι διαβιώνουν κυρίως με δουλειές του ποδαριού και μαύρη εργασία. Σα να μην έφτανε αυτό, έχουν πολλάκις κατηγορηθεί και για προδοσία, π.χ. ως υποστηρικτές του Ιράν ή του Σαντάμ στην εισβολή του 1990.

Σύμφωνα με την έκθεση του Human Rights Watch, στο Μπαχρέιν οι ανώτερες θέσεις του δικαστικού συστήματος καταλαμβάνονται από άτομα των κυβερνώντων οικογενειών. Αντιφρονούντες, ακτιβιστές και επικριτές της κυβέρνησης βρίσκονται φυλακισμένοι, με κατηγορίες που σχετίζονται μόνο με την εξάσκηση των δικαιωμάτων τους στην έκφραση και το δικαίωμα του συνέρχεσθαι. Το δικαστικό σώμα της χώρας, εξάλλου, ακόμη κωλυσιεργεί και δεν έχει καταλογίσει ευθύνες σε ανώτερους αξιωματούχους, ούτε καν έχει προχωρήσει τη διαδικασία διερεύνησης σχετικά με θανάτους φυλακισμένων που επήλθαν συνεπεία βασανιστηρίων το 2011.
Πάλι σύμφωνα με το Human Rights Watch:

• Το Ομάν καταστρατηγεί το δικαίωμα στην έκφραση μέσω ποινικών διώξεων για δυσφήμηση. Ακτιβιστές συλλαμβάνονται και κρατούνται με την κατηγορία της «προσβολής του Σουλτάνου».

• Το Κουβέιτ, εκτός του ότι στερεί την υπηκοότητα και απελαύνει για πολιτικούς λόγους και διαφωνίες, συχνά «αμύνεται» ενάντια στην ελευθερία του λόγου καταφεύγοντας σε νόμο που απαγορεύει κάθε προσβολή στον εμίρη.

• Τέλος, υπάρχουν παγκόσμια κατακραυγή, αλλά και καταγγελίες της Διεθνούς Αμνηστίας για μεσαιωνική κακοποίηση ξένων εργαζομένων στο Κατάρ για την προετοιμασία της διοργάνωσης του Παγκοσμίου Κυπέλλου 2022. Στους βασανισμένους εργάτες, μάλιστα, απαγορεύεται να φύγουν από τη χώρα!

Το πετρέλαιο, λοιπόν, μπορεί να φέρνει χρήμα στον Περσικό Κόλπο, αλλά οι ανενόχλητες μοναρχίες πνίγουν τα δικαιώματα και κάθε υποψία δημοκρατίας…