Η οικονομική παρακμή της Δύσης ξεκίνησε γύρω στα 1970, όταν εξαντλήθηκε η δυναμική της μεταπολεμικής ανοικοδόμησης.

Η οικονομική παρακμή της Δύσης ξεκίνησε γύρω στα 1970, όταν εξαντλήθηκε η δυναμική της μεταπολεμικής ανοικοδόμησης. Συμπτώματά της υπήρξαν η αυξανόμενη εξάρτηση από τις χώρες του ΟΠΕΚ και η αποβιομηχάνιση προς όφελος της Ασίας (αρχικά της Ιαπωνίας, αργότερα των ασιατικών τίγρεων και της Κίνας).
 
Ωστόσο, την ίδια αυτή περίοδο, το βιοτικό επίπεδο στη Δύση δεν έπεσε. Αντιθέτως, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ συνέχισε να ανεβαίνει, συχνά και εντυπωσιακά. Το «θαύμα» έχει την εξήγησή του και λέγεται υπερχρέωση. Κράτη και νοικοκυριά για να συντηρήσουν το επίπεδο των δαπανών τους, δανείζονταν πλέον όλο και μεγαλύτερα ποσά από το εσωτερικό και το εξωτερικό. Οι Αμερικανοί επιπλέον τύπωναν δολάρια, καταχρώμενοι τη θέση του νομίσματός τους ως αποθετικού. Με τον τρόπο αυτό, Ιάπωνες, Κινέζοι, Ρώσοι και Άραβες βρέθηκαν με τεράστια εμπορικά πλεονάσματα εις βάρος της Δύσης. Οι διαρκείς «ποσοτικές χαλαρώσεις» συνήργησαν προς την ίδια κατεύθυνση. Μόνο από το 2008 και μετά το συνολικό χρέος, δημόσιο και ιδιωτικό, αυξήθηκε παγκοσμίως κατά 30%.
 
Η αποβιομηχάνιση και η εξάρτηση από τον δανεισμό έκανε το χρηματοπιστωτικό σύστημα τον πλέον κερδοφόρο τομέα της οικονομίας. Κυριότερο «προϊόν» έγινε το χρήμα. Οι επενδύσεις στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα έγιναν ασύμφορες, πράγμα που επιτάχυνε την παραγωγική αποψίλωση. Δημιουργήθηκε έτσι ένας πλούτος εικονικός: εξωφρενικές ονομαστικές αξίες, υπερτιμημένες υπηρεσίες και προϊόντα, μια σειρά από φούσκες (στεγαστική, χρηματιστηριακή, πιστωτική κ.ο.κ.) που διατηρούνται τεχνητά στη ζωή όσο η ροή του χρήματος συνεχίζεται απρόσκοπτη.
 
Χαρακτηριστικά αυτού του πλούτου είναι αφενός μεν η ευάλωτη, παροδική του φύση: η τωρινή κρίση έδειξε πόσο εύκολα μπορεί να εκμηδενιστεί, κυριολεκτικά εν ριπή οφθαλμού, μόλις πάψει η βεβαιότητα ότι οι κυβερνήσεις και οι τράπεζες θα κάνουν ό,τι μπορούν για να τον συντηρούν. Αφετέρου δε ότι είναι κοινωνικά άδικος: πολύ δύσκολα εντοπίζεται και φορολογείται, άρα και αναδιανέμεται. Στις παραγωγικές οικονομίες, τις βασιζόμενες στη βιομηχανία, όπως γνωρίζουμε, η εισοδηματική ψαλίδα τείνει να κλείνει, οι θέσεις εργασίας είναι σχετικά ασφαλείς και αυτό αποβαίνει σε όφελος όλων των κοινωνικών τάξεων. Αντιθέτως, στις παρασιτικές κοινωνίες, που βασίζονται στον φρέσκο αέρα των χρηματοπιστωτικών παιγνίων, ο πλούτος συγκεντρώνεται στα χέρια λίγων, οι θέσεις εργασίας είναι αβέβαιες και το σύστημα τείνει να αποκλείει όλο και περισσότερο τους ανέργους και τους ημιαπασχολούμενους από τα αγαθά του.
 
Από τη σύνθετη αυτή εικόνα, οι επικριτές του σημερινού καπιταλισμού, κεϋνσιανοί και αριστεροί, στέκονται μόνο στο άνοιγμα της εισοδηματικής ψαλίδας και παραβλέπουν το κρίσιμο ζήτημα της παραγωγικής υστέρησης και του ελλείμματος της ανταγωνιστικότητας. Έτσι επιχειρούν να μειώσουν την ανισότητα με την τεχνητή διόγκωση της ζήτησης, δηλαδή με μέτρα ποσοτικής χαλάρωσης και νέο δανεισμό! Το αποτέλεσμα είναι ότι για να ενισχύσουν πρόσκαιρα την κατανάλωση και την ευζωία των μικρομεσαίων στρωμάτων, μακροπρόθεσμα καταστρέφουν την ίδια την παραγωγική βάση της οικονομίας που τα τρέφει.
 
Ο Ανδρέας Παπανδρέου ως αναλυτής είχε προβλέψει με εντυπωσιακή ακρίβεια αυτήν την εξέλιξη ήδη από το 1987: «ο Κέυνς ανέπτυξε τη θεωρία της “ενεργού ζήτησης”… μέσα στα εθνικά σύνορα… Ο διεθνής καταμερισμός της εργασίας σήμερα τα άλλαξε όλα. Αν τονώσουμε την καταναλωτική δύναμη εδώ στην Ελλάδα δημιουργούμε θέσεις εργασίας στην Ιταλία και τη Γερμανία. Σήμερα ένας οπαδός του Κέυνς θα είχε οδηγήσει την Ελλάδα στην πτώχευση μέσα σε δύο χρόνια!» Ο ίδιος άνθρωπος ως πολιτικός, δέσμιος της διγλωσσίας και του λαϊκισμού, επιδείνωσε δραματικά το πρόβλημα – με τις συνέπειες που γνωρίζουμε… Βέβαια, δεν ήταν ούτε ο πρώτος ούτε ο τελευταίος. Από τον Ντράγκι ώς τον Τσίπρα, είναι και σήμερα πολλοί στην Ευρώπη που επιμένουν να πορεύονται στα βήματά του.
 
Ο Κώστας Κουτσουρέλης είναι συγγραφέας, διευθυντής του περιοδικού Νέο Πλανόδιον (neoplanodion.gr)
 

Ακολουθήστε το topontiki.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν.