Αν ήθελε κάποιος να επιλέξει έξι έννοιες, με τις οποίες θα μπορούσε να «ομαδοποιήσει» το μεγαλύτερο τμήμα των ψηφοφόρων της Κυριακής, ποιες θα ήταν αυτές; 

Αν ήθελε κάποιος να επιλέξει έξι έννοιες, με τις οποίες θα μπορούσε να «ομαδοποιήσει» το μεγαλύτερο τμήμα των ψηφοφόρων της Κυριακής, ποιες θα ήταν αυτές; Μικροκαταθέτης, μικροϊδιοκτήτης, χαμηλοσυνταξιούχος, μεροκαματιάρης, άνεργος, και φτωχός.

Από εκεί και πέρα, το μόνο που θα είχε να κάνει είναι να αναλύσει τη ρητορική των δύο κομμάτων που διεκδικούν τη διακυβέρνηση της χώρας και να υπολογίσει ποιο από τα δύο απευθύνεται στους περισσότερους. «Μα, αυτά που λένε τώρα, δεν πρόκειται να τα κάνουν.

Θα τα ξεχάσουν την επομένη των εκλογών», λέει το γνωστό επιχείρημα. Και πάλι, Νέα Δημοκρατία και ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται να έχουν εντελώς διαφορετική «στόχευση» ακόμη και στις υποσχέσεις που δίνουν.

Ο ΣΥΡΙΖΑ… ψαρεύει από τις δεξαμενές με τους πολλούς (και φτωχότερους). Η Νέα Δημοκρατία κλείνει το μάτι στους έχοντες την οικονομική δύναμη, όχι όμως και την αριθμητική υπεροχή. Η ώρα της κάλπης, βέβαια, είναι μια από τις ελάχιστες που η οικονομική δύναμη υστερεί έναντι της αριθμητικής υπεροχής.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Εσωτερικών, την Κυριακή καλούνται να ψηφίσουν 9.808.760 πολίτες, εκ των οποίων 5.060.877 είναι γυναίκες και 4.747.883 είναι άνδρες.

Σε σχέση με τις εκλογές του 2012, οι ψηφοφόροι είναι μειωμένοι κατά 42.042 άτομα: οι άνδρες είναι λιγότεροι κατά 23.494 άτομα και οι υπόλοιπες είναι γυναίκες. Το ότι το ενδιαφέρον εστιάζεται στο λεκανοπέδιο είναι κάτι περισσότερο από λογικό: 1.428.759 είναι οι ψηφοφόροι της Β’ Αθηνών. Στους 476.183 διαμορφώνονται οι ψηφοφόροι της Α’ Αθήνας, 459.444 ψηφίζουν στο Υπόλοιπο Αττικής και 468.758 στις δύο εκλογικές περιφέρειες του Πειραιά. Το σύνολο; 2.833.144 ψηφοφόροι.

Μάλιστα, υπάρχει ένα παράδοξο: ενώ το εκλογικό σώμα συρρικνώθηκε σε σχέση με το 2012, οι ψηφοφόροι του λεκανοπεδίου αυξήθηκαν. Στη Β’ Αθηνών προστέθηκαν 18.266 άτομα και στον νομό Αττικής 17.500 άτομα. Υπήρξαν και μειώσεις (4.545 άτομα στην Α’ Αθήνας και περίπου 4.700 άτομα στον Πειραιά), αλλά το συνολικό άθροισμα είναι θετικό για την Αττική.

Για πρώτη φορά, σε αυτές τις εκλογές, θα ψηφίσουν 273.941 άτομα: 138.733 αγόρια και 135.208 κορίτσια. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον – μετά και τα όσα ακούστηκαν από τον αρχηγό των Ανεξάρτητων Ελλήνων περί κλειδώματος των ηλικιωμένων στα σπίτια – έχει και η ηλικιακή κατανομή του εκλογικού σώματος. Έτσι:

1.  2.160.690 είναι ψηφοφόροι ηλικίας άνω των 71 ετών.

2. 1.502.912 κυμαίνονται από 60 έως 70.

3. Οι ψηφοφόροι από τα 42 έως τα 60 φτάνουν στα 2.868.044 άτομα.

4. Από 30 έως 41 είναι 1.879.484 άτομα.

5. Κάτω των 30 ετών, οι ψηφοφόροι περιορίζονται σε 1.397.630 άτομα.

Αν θα ήθελε κάποιος να προβλέψει τη συμπεριφορά του εκλογικού σώματος, τι θα έκανε; Μια όσο το δυνατόν καλύτερη ανάλυση με βάση την ηλικία αλλά και την οικονομική κατάσταση του καθενός.

Στη συνέχεια θα έβαζε κάτω τα προγράμματα των δύο κομμάτων –κατά κύριο λόγο τα οικονομικά, καθώς καλώς ή κακώς αυτά βαρύνουν περισσότερο και σε αυτή την εκλογική αναμέτρηση – και θα προσπαθούσε να «μαντέψει» ποιο από τα δύο ταιριάζει καλύτερα στην κάθε κοινωνική ομάδα.

Οι «ηλικιωμένοι»…

Από τα συνολικά 3,66 εκατομμύρια πολιτών που έχουν ξεπεράσει τα 60, ελάχιστοι είναι αυτοί που δεν έχουν εισόδημα. Ο συνολικός αριθμός των συνταξιούχων ανέρχεται στα 2.654.913 άτομα. Από αυτούς, το 60ό έτος έχουν ξεπεράσει 2.226.726.

Η ανεργία σε αυτές τις ηλικίες είναι πολύ περιορισμένη. Τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής δείχνουν ότι από το σύνολο των ανέργων (περίπου 1,229 εκατομμύρια στο τέλος του τρίτου τριμήνου του 2014) μόλις 5.900 65άρηδες (και πάνω) ήταν στον μακρύ κατάλογο των ατόμων χωρίς δουλειά.

Η ΕΛΣΤΑΤ δεν ξεχωρίζει τα άτομα ηλικίας 60-65 ετών και τους εντάσσει στη μεγάλη δεξαμενή των ατόμων ηλικίας άνω των 45 ετών. Και πάλι, σε αυτή την κατηγορία εντάσσονται 326.000 άτομα. Και οι 100.000 να έχουν ξεπεράσει τα 60, πάλι ο αριθμός είναι μικρός. Υπάρχουν βέβαια και αυτοί που εργάζονται μετά τα 60 και δεν είναι λίγοι.

Περίπου 57.600 παραμένουν «ενεργοί» και μετά τα 65, ενώ και στην ηλικιακή ομάδα των 45-64 υπάρχουν αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι. Τι είναι οι υπόλοιποι; Προφανώς κατατάσσονται στο μη εργατικό δυναμικό.

Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία ψηφοφόροι είναι μια ιδιαίτερα «ευαίσθητη» ομάδα, η οποία μπορεί να καθορίσει και το τελικό αποτέλεσμα. Καταρχήν, σε αυτή την ομάδα επικεντρώνεται σε κάθε εκλογές η προσοχή προκειμένου να μετρηθεί το ποσοστό της αποχής. Κατά δεύτερον, επειδή οι περισσότεροι από αυτή την κοινωνική ομάδα έχουν εισόδημα, ακίνητα και αποταμιεύσεις, ο παράγων «αγωνία για το μέλλον» παίζει πολύ σημαντικό ρόλο.

Διλήμματα όπως το αν θα υπάρξει περαιτέρω περικοπή των συντάξεων ή όχι, αν θα υπάρξει 13η σύνταξη ή όχι, αν θα φορολογηθεί περισσότερο ή λιγότερο η ακίνητη περιουσία, αν θα επηρεαστούν ή όχι οι καταθέσεις, παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο. Πώς λοιπόν απευθύνθηκαν τα δύο μεγάλα κόμματα στους ψηφοφόρους άνω των 60;

Ο ΣΥΡΙΖΑ ενσωμάτωσε στο πρόγραμμά του την επαναφορά της 13ης σύνταξης για τους συνταξιούχους που εισπράττουν σύνταξη μέχρι και 700 ευρώ. Πόσους όμως αγγίζει αυτή η εξαγγελία; (Το αν έχει βαρύνουσα σημασία ή όχι θα φανεί και αυτό στην κάλπη). Πολλούς είναι η απάντηση.

Τα στοιχεία του συστήματος Ήλιος δείχνουν ότι συνολικά οι συνταξιούχοι με μέση σύνταξη κάτω των 700 ευρώ είναι περισσότεροι από 1,2 εκατομμύρια. Και προφανώς, οι περισσότεροι από αυτούς είναι μεγάλης ηλικίας.

Μάλιστα, τα στατιστικά στοιχεία του συστήματος Ήλιος, που έχει αναπτύξει το υπουργείο Εργασίας, δείχνουν ότι όσο μεγαλύτερη είναι η ηλικία του συνταξιούχου τόσο πέφτει η μέση σύνταξη. Για παράδειγμα, οι συνταξιούχοι γήρατος ηλικίας 56-60 ετών έχουν μέση σύνταξη 1.234 ευρώ σε αντίθεση με τους συνταξιούχους 86-90 ετών, η μέση σύνταξη των οποίων πέφτει στα 708 ευρώ.

Υπάρχει και ένα δεύτερο μέτρο που αγγίζει αυτή την ομάδα ψηφοφόρων: η αύξηση του αφορολογήτου στα 12.000 ευρώ. Επειδή το μέσο εισόδημα από συντάξεις κινείται ακριβώς σε αυτά τα επίπεδα, οι περισσότεροι συνταξιούχοι δεν ενδιαφέρονται για το αν θα φορολογηθούν με υψηλότερους συντελεστές τα υψηλότερα εισοδήματα. Αυτό που τους ενδιαφέρει είναι ότι θα δουν την παρακράτηση που τους γίνεται από τις συντάξεις να μειώνεται ή και να μηδενίζεται.

Η Νέα Δημοκρατία από την πλευρά της έχει απευθυνθεί στους συνταξιούχους με το επιχείρημα ότι οι περικοπές στις αποδοχές τους τελείωσαν (σ.σ.: αυτό δεν είναι απολύτως αλήθεια, καθώς πριν προκηρυχθούν οι εκλογές ο υπουργός Εργασίας επρόκειτο να εκδώσει απόφαση για το κόψιμο των επικουρικών συντάξεων προκειμένου να εξασφαλιστούν περί τα 370 εκατομμύρια ευρώ για το Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης). Βέβαια, η σημερινή κυβέρνηση, έστω και αν δεν το λέει ανοικτά, παίζει και με τον ψυχολογικό παράγοντα.

Εμμέσως πλην σαφώς, προβάλλεται το πόσο απαραίτητη είναι η συνέχιση του Προγράμματος (στην πραγματικότητα του μνημονίου) προκειμένου το Δημόσιο να εξακολουθήσει να καλύπτει τις υποχρεώσεις του, μεταξύ των οποίων και την καταβολή των συντάξεων.

Και οι… νέοι

Αναφέρθηκε και προηγουμένως. Οι ψηφοφόροι ηλικίας κάτω των 30 ετών είναι 1,3 εκατομμύρια. Και γι’ αυτούς υπάρχει ένα ερώτημα σχετικά με το κατά πόσον θα πάνε να ψηφίσουν ή αν θα παραμείνουν καθισμένοι στον καναπέ τους υπό το βάρος της απογοήτευσης.

Υπάρχει και ένα δεύτερο ερώτημα: Αν και πάλι υπό το βάρος της απογοήτευσης θα ψηφίσουν με κριτήριο την οργή. Η οργή θρέφει και ακραίες καταστάσεις, κάτι το οποίο η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παραδέχεται παρακολουθώντας τη λεγόμενη γενιά των NEETs (not employed, educated or trained) να αποκτά ολοένα και περισσότερα μέλη.

Τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι σε πολύ μεγάλο βαθμό η οργή είναι δικαιολογημένη. Από τους 1,3 εκατ. ψηφοφόρους αυτής της ηλικίας, περισσότεροι από 350.000 είναι άνεργοι. Κι όχι μόνο είναι άνεργοι, αλλά έχουν βρεθεί στην πλειονότητά τους χωρίς δουλειά για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 12 μηνών, με αποτέλεσμα να έχουν κερδίσει τον τίτλο του «μακροχρόνια άνεργου». Περίπου 370 χιλιάδες είναι αυτοί που για κάποιον λόγο έχουν δηλώσει ότι δεν ανήκουν στο εργατικό δυναμικό της χώρας.

Μπορεί να σπουδάζουν ή μπορεί να έχουν δηλώσει ότι έχουν εγκαταλείψει κάθε προσπάθεια για ανεύρεση εργασίας. Γεγονός είναι ότι οι περισσότεροι εξ αυτών δεν έχουν εργασία. Και μένουν περίπου 475.000 άτομα ηλικίας από 18 έως 30, τα οποία έχουν μια θέση εργασίας.

Με τι μισθό; Ένα πολύ μεγάλο μέρος αυτού του πληθυσμού έχει βρει δουλειά ως ημιαπασχολούμενο και μπορεί να κερδίζει ακόμη και το μισό των 511 ευρώ, όσος είναι ο βασικός μισθός για τα άτομα ηλικίας κάτω των 25 ετών. Το ποσό αυτό είναι μικτό και αν αφαιρεθούν οι ασφαλιστικές εισφορές, μένουν το πολύ 200 ευρώ «καθαρά» στην τσέπη.

Οι πλούσιοι και οι φτωχοί

Αυτή η ηλικιακή ανάλυση έχει τη σημασία της. Όπως έχει τη σημασία της για να προσεγγίσει κάποιος το πιθανό εκλογικό αποτέλεσμα η ανάλυση της εισοδηματικής και περιουσιακής κατάστασης στην οποία βρίσκεται το εκλογικό σώμα:

1 Από το σύνολο των καταθέσεων, τουλάχιστον το 95% έχει υπόλοιπο μικρότερο των 10.000 ευρώ. Άρα, στη συντριπτική πλειονότητα των ψηφοφόρων, έννοιες όπως το bail-in (δηλαδή το «κούρεμα») ή ο εσωτερικός δανεισμός (δηλαδή η υποχρεωτική μετατροπή μέρους των καταθέσεων σε έντοκα γραμμάτια ή ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου έτσι ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες του Δημοσίου) δεν λένε τίποτα.

2 Από το σύνολο των ιδιοκτητών ακινήτων (περίπου 6,2 εκατομμύρια έχουν δικαιώματα επί ακινήτων δηλαδή ή την πλήρη κυριότητα ή την επικαρπία ή την ψιλή κυριότητα) τα 2,558 εκατομμύρια έχουν ακίνητα αξίας κάτω των 50.000 ευρώ, ενώ για 1,503 εκατομμύρια άτομα η αξία των ακινήτων κυμαίνεται από 50.000 έως 100.000 ευρώ.

3 Από τους περίπου έξι εκατομμύρια Έλληνες που υποβάλλουν φορολογική δήλωση, τα 3.390.000 άτομα δηλώνουν εισόδημα έως 12.000 ευρώ, ενώ επιπλέον 1.350.000 άτομα βρίσκονται στην κλίμακα από τα 12.000 έως τια 20.000 ευρώ. Να σημειωθεί ότι τα κλιμάκια αφορούν οικογενειακό εισόδημα. Αν απομονώσεις το ατομικό εισόδημα, τα επίπεδα πέφτουν πολύ πιο χαμηλά.

4 Συνολικά 3.904.000 άτομα βρίσκονταν στο τέλος του 2013 σε κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού, ενώ περίπου τα τέσσερα στα 10 νοικοκυριά αντιμετωπίζουν υλικές στερήσεις.