Ακόμα και μια ναυαρχίδα του νεοφιλελευθερισμού, όπως το «ευαγγέλιο» της νέας τάξης πραγμάτων, το βρετανικό περιοδικό «Economist», παραδέχεται σε εκτενή του ανάλυση ότι τα πράγματα είναι πολύπλοκα για την περίπτωση ενός Grexit…

Ακόμα και μια ναυαρχίδα του νεοφιλελευθερισμού, όπως το «ευαγγέλιο» της νέας τάξης πραγμάτων, το βρετανικό περιοδικό «Economist», παραδέχεται σε εκτενή του ανάλυση ότι τα πράγματα είναι πολύπλοκα για την περίπτωση ενός Grexit, περισσότερο απ’ ό,τι πιστεύουν οι θιασώτες ενός τέτοιου εγχειρήματος ή όσοι απλώς είναι «επαγγελματίες» στο να πουλάνε φόβο για να εκμεταλλευτούν περιστάσεις.

Στο τελευταίο του τεύχος το «Economist» αναλύει εκτενώς το τι θα σήμαινε ένα ενδεχόμενο Grexit και τις συνέπειες που θα υπήρχαν όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για την ευρωζώνη. Η Ένωση μπορεί να μην κινδυνέψει άμεσα με διάλυση, όπως θα απειλούνταν το 2012, αλλά θα ναρκοθετήσει διά παντός το μέλλον του κοινού νομίσματος, με ανυπολόγιστες συνέπειες.

Με λίγα λόγια, όσοι σπεύδουν εκφοβίζοντας να απλοποιήσουν καταστάσεις για προεκλογική εκμετάλλευση, είτε εκ των έσω είτε από το εξωτερικό, θα πρέπει να αντιληφθούν ότι μια τέτοια απόπειρα δεν είναι απλή ιστορία. Για κανέναν!

Θα είναι παραδοχή μιας αποτυχημένης πολιτικής από την ίδια την Ευρώπη και τη Μέρκελ, το κόστος θα είναι βαρύ και μακροπρόθεσμο και για την ευρωζώνη, το νόμισμα θα είναι διαρκώς αιχμάλωτο και υπονομευμένο, ενώ είναι αφελές να πιστεύει κάποιος πως δεν ανησυχούν στη Γερμανία ή σε άλλες χώρες του σκληρού πυρήνα της Ένωσης για τις παρενέργειες από ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Πίσω από το αυστηρό και αδιάλλακτο προσωπείο κρύβεται φόβος. Και γι’ αυτό ουδέποτε έχει αποτολμηθεί στην πράξη η υλοποίηση αυτού του σεναρίου.

Δεν συμφέρει…

Διαβάζοντας πίσω από τις λέξεις, το βαρύ πυροβολικό του νεοφιλελευθερισμού εκτιμά ότι το Grexit δεν συμφέρει καμία από τις εμπλεκόμενες πλευρές και ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο μπορεί, πάνω σε μια τέτοια λογική, να βρεθεί εν τέλει κοινός τόπος για συμφωνία μεταξύ της Γερμανίας και της νέας κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ.

Γράφει συγκεκριμένα το «Economist»: «Ένα Grexit θα ήταν καταστροφικό για την Ευρώπη με την έννοια ότι θα άνοιγε μελλοντικά την πόρτα για κερδοσκοπικές επιθέσεις και σε άλλες χώρες – μέλη». Συμπεραίνεται, λοιπόν, ότι στην πραγματικότητα και οι δυο πλευρές, Ευρώπη – ΣΥΡΙΖΑ, έχουν πολλά κίνητρα για να έρθουν σε μια συμφωνία.

Ενδεικτική, άλλωστε, του κλίματος στη Γερμανία είναι και η στάση αναμονής που τηρεί, όπως ήδη είχαμε προβλέψει προ εβδομάδων στο «Π», το Βερολίνο, το οποίο αποφεύγει τις ωμές και άγαρμπες παρεμβάσεις στα εσωτερικά της Ελλάδας, τύπου εκλογών 2012. Κι αυτό επειδή υπολογίστηκε ότι αυτός ο αδίστακτος τακτικισμός έφερε τότε τα αντίθετα αποτελέσματα, με άνοδο 10 ποσοστιαίων μονάδων του ΣΥΡΙΖΑ μέσα σε 40 μέρες στις επαναληπτικές εκλογές εκείνης της χρονιάς.

Γερμανική «οργή»

Οι πιέσεις που ασκούνται από τη Γερμανία προς την Ελλάδα αυτήν τη φορά είναι όχι απευθείας, αλλά μέσω Λαγκάρντ, Γιούνκερ και Ντράγκι, δηλαδή των επικεφαλής θεσμικών οργάνων όπως το ΔΝΤ, η Κομισιόν και η ΕΚΤ.

Παρασκηνιακά, τέτοιον ρόλο, του «σκληρού μπάτσου» κατά της Ελλάδας, επιφορτίζονται περιστασιακά και φίλα προσκείμενες χώρες της Γερμανίας, όπως η Φινλανδία.

Η γερμανική κοινή γνώμη, πάντως, εξακολουθεί να είναι «άγρια» με την Ελλάδα, αφού ακόμα και στα τελευταία γκάλοπ ένα ποσοστό ακόμα και 80% στρέφεται υπέρ της εξόδου της χώρας μας από το ευρώ.

Συνέπεια της πλύσης εγκεφάλου από τη μονοδιάστατη «ενημέρωση» που έχουν υποστεί οι Γερμανοί από τα Μέσα τους επί πέντε και πλέον χρόνια, με εκατοντάδες επιθετικά δημοσιεύματα για την απείθαρχη Ελλάδα, αρχής γενομένης από την επομένη κιόλας των εκλογών του 2009, όταν εμφανίστηκαν και οι πρώτες απειλές περί χρεοκοπίας.

Ωστόσο, ο γερμανικός Τύπος σ’ αυτήν την προεκλογική περίοδο έχει πλέον μεικτές θέσεις. Σε όλες σχεδόν τις εφημερίδες – κολόνες του κατεστημένου φιλοξενούνται άρθρα «υπέρ» και «κατά», κάτι που ουδέποτε συνέβαινε στα χρόνια της κρίσης, όταν «έπαιζαν» την Ελλάδα… μονότερμα.

Ασφαλώς ρόλο στη διαφοροποίηση του κλίματος έχουν παίξει και οι παρεμβάσεις – επιστολές του τελευταίου διαστήματος από την πλευρά του Αλέξη Τσίπρα σε μεγάλες, κυρίως «συντηρητικές», γερμανικές εφημερίδες.

Μέσα σ’ αυτό το συμφιλιωτικό πλαίσιο, ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Ifo Χανς Βέρνερ Ζιν, ένας εκ των κορυφαίων Γερμανών οικονομολόγων, τάχθηκε πρόσφατα υπέρ ενός δραστικού «κουρέματος» του ελληνικού χρέους. Κάτι που δεν υπήρχε περίπτωση να ειπωθεί το 2010 ή το 2012, ειδικά από Γερμανό «συστημικό».

Η Μέρκελ και το επιτελείο της ήταν ανέκαθεν κατά των ρίσκων. Και η επιλογή μιας ρήξης με την επόμενη ελληνική κυβέρνηση αποτελεί το μεγαλύτερο ρίσκο απ’ όλα στα χρόνια της κρίσης στην ευρωζώνη. Και, μάλιστα, σε ένα τάιμινγκ που δεν φαίνεται από πουθενά ότι η ατμομηχανή της ανάπτυξης για τη νομισματική ένωση είναι έτοιμη να πάρει μπροστά. Ακόμα και στο εγχείρημα Ντράγκι να κόψει χρήμα, η πρώτη που είναι επιφυλακτική είναι η Γερμανία.

Από τη γερμανική κυβέρνηση βλέπουν ως μεγάλο κίνδυνο το πιθανό δημοψήφισμα στη Βρετανία. Κι αν έχει προηγηθεί μια αποδέσμευση της Ελλάδας από το κοινό νόμισμα, τότε αυτός ο συνδυασμός μπορεί να εξελιχθεί σε καταλύτη, με φόντο τη διάλυση του ευρώ. Κι αυτό δεν το θέλει σε καμία περίπτωση η Γερμανία αφού υπολογίζει ότι τα καθαρά κέρδη της από φέτος μέχρι το 2025, λόγω της συμμετοχής της στην ευρωζώνη, θα ξεπεράσουν τα 1,2 τρισ. ευρώ!

Βήμα – βήμα

Μια πιθανή επιστροφή στο μάρκο, εξάλλου, θα έκανε πιο σκληρό το γερμανικό νόμισμα σε σχέση με το δολάριο, ακόμα και κατά 50%, γεγονός που θα συρρίκνωνε τις εξαγωγές, τον βασικότερο οικονομικό μοχλό της γερμανικής οικονομίας. Τέλος, σε μια τέτοια περίπτωση θα χάνονταν για τη Γερμανία 200.000 θέσεις εργασίας και η άμεση επιβάρυνση για κάθε Γερμανό φορολογούμενο θα ήταν περισσότερα από 15.000 ευρώ σε μικρό βάθος χρόνου.

Η πολιτική ηγεσία της Γερμανίας, λοιπόν, περιμένει κατ’ αρχάς το αποτέλεσμα των εκλογών, προκειμένου να επαναπροσδιορίσει την έτσι κι αλλιώς σκληρή στάση της από το βράδυ της Κυριακής κι έπειτα. Η τακτική της, άλλωστε, ήταν πάντα «βήμα – βήμα», κι αυτήν τη στιγμή οι «ανοιχτές» μεταβλητές είναι πολλές. Το ελληνικό τοπίο, όμως, θα έχει ξεκαθαρίσει σε λίγα 24ωρα, συνεπώς τότε θα ξεκινήσουν οι πρώτες κινήσεις στη σκακιέρα.

Η Ν.Δ., πάντως, θεωρείται καμένο χαρτί ως συμπαίκτης, όπως και το ΠΑΣΟΚ, με τον σοσιαλδημοκράτη Σουλτς, πρόεδρο του Ευρωκοινοβουλίου, να αναπτύσσει τον τελευταίο καιρό διαύλους επικοινωνίας με το Ποτάμι ως ενδεχόμενο παρτενέρ μιας κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ σε περίπτωση μη αυτοδυναμίας. Κάτι που ασφαλώς επιθυμεί το Βερολίνο, δηλαδή μια κυβέρνηση συνεργασίας, όμως αυτό εναπόκειται στην ετυμηγορία του ελληνικού εκλογικού σώματος κι όχι στον κάθε αξιωματούχο…

Η δραχμή

Στη μηχανική του, θεωρητικά, το Grexit θα ήταν απλό: Η αλλαγή στο νόμισμα θα ήταν άμεση καθώς η κυβέρνηση θα μετέτρεπε όλα τα εγχώρια περιουσιακά στοιχεία σε δραχμές. Αρχικά το πιθανότερο σε μια βάση ισοτιμίας ένα προς ένα. Έτσι:

* Η Τράπεζα της Ελλάδος θα αποκοβόταν από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στη Φρανκφούρτη.

* Αν και το αρχικό σημείο της διαδικασίας πιθανότατα θα είναι μια ισοτιμία μεταξύ ευρώ – δραχμής, το νέο νόμισμα θα υποτιμούνταν άμεσα. Το 2012 οι εκτιμήσεις του ΔΝΤ για παρόμοια περίπτωση υπολόγιζαν ότι η δραχμή θα έπεφτε κατά τουλάχιστον 50%. Στην πραγματικότητα, κανείς δεν μπορεί να υπολογίσει με ασφάλεια.

* Η βασική ελπίδα για την Ελλάδα σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα ήταν να εκμεταλλευτεί τη βελτιωμένη ανταγωνιστικότητά της, κυρίως με το να προσελκύσει τουρίστες.

Ακόμη κι έτσι, όμως, είναι πολλά τα μειονεκτήματα. Ένα ενδεχόμενο Grexit θα αποτελούσε ένα τεραστίων διαστάσεων σοκ για την οικονομία της χώρας. Η εκτύπωση και κυκλοφορία καινούργιων νομισμάτων και χαρτονομισμάτων θα έπαιρνε κάποιους μήνες. Αυτό από μόνο του θα δημιουργούσε χάος, ακόμη κι αν πια όλο και περισσότεροι πραγματοποιούν τις πληρωμές τους ηλεκτρονικά.

Κατά πάσα πιθανότητα, η Ελλάδα θα έπρεπε να εγκαταλείψει και την Ευρωπαϊκή Ένωση, γεγονός που θα σήμαινε αποκοπή από την Κοινή Αγορά και από περιφερειακή οικονομική βοήθεια. Αναπόφευκτα, θα ακολουθούσε διόγκωση του πληθωρισμού. Οι ραγδαία αυξανόμενες τιμές των εισαγόμενων προϊόντων θα κλόνιζαν ολόκληρη την οικονομία.

Σύμφωνα πάλι με την εκτίμηση του 2012 από το ΔΝΤ οι εγχώριες τιμές θα ανέβαιναν αρχικά τουλάχιστον κατά 35%. Η αβεβαιότητα που θα προκαλούσε το Grexit θα υπονόμευε την εμπιστοσύνη καταναλωτών κι επιχειρηματιών.

Με όλα αυτά, μια άνθιση της οικονομίας στο στυλ της Αργεντινής (είχε σημειώσει ανάπτυξη μετά το 2002, οπότε αποκόπηκε από τη δεκαετή σύνδεσή της με το δολάριο) θεωρείται εξαιρετικά απίθανη στο υπάρχον περιβάλλον. Η ελληνική οικονομία θα σπρωχνόταν πίσω στην ύφεση, έναν μόλις χρόνο μετά τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης. Το ΑΕΠ θα συρρικνωνόταν εκ νέου.

Οι αβεβαιότητες θα επέμεναν, καθώς η χώρα θα βρισκόταν μπλεγμένη σε έναν νομικό κυκεώνα στυλ Αργεντινής, κάτι που δεν θα καθιστούσε δυνατό τον έξωθεν δανεισμό.

Αν και η ελληνική κυβέρνηση θα επαναπροσδιόριζε το εσωτερικό χρέος, δεν θα μπορούσε να κάνει το ίδιο για το εξωτερικό χρέος, που θα παρέμενε σε ευρώ. Θα πολλαπλασιαζόταν δραματικά σε μία νύχτα σε σχέση με την ελληνική οικονομία, που πια θα είχε ως βάση της μια υποτιμημένη δραχμή, αλλά και σε σχέση με την ελληνική φορολογική βάση, κάτι που θα καθιστούσε μια ακόμη, καινούργια χρεοκοπία αναπόδραστη.

Μακρές και σκληρές νομικές μάχες θα ήταν αναπόφευκτες, κυρίως με ιδιώτες κατόχους των νέων ελληνικών ομολόγων που εκδόθηκαν στην αναδιάρθρωση του 2012 και υπόκεινται στο αγγλικό δίκαιο.

Η Ελλάδα είναι, όμως, σε πολύ καλύτερη κατάσταση από πριν για να ευημερήσει εντός της ευρωζώνης. Μετά την άγρια ύφεση, στη διάρκεια της οποίας το ΑΕΠ της χώρας συρρικνώθηκε κατά 27%, σημειώνεται ανάπτυξη της οικονομίας από το 2014. Και είναι πολύ πιο ανταγωνιστική από παλιότερα, λόγω της μεγάλης μείωσης στο μισθολογικό κόστος.