Τα αποκαλούν «φαντάσματα». Είναι ύπουλοι εχθροί των θαλάσσιων οργανισμών. Προκαλούν ανεπανόρθωτη ζημιά στα οικοσυστήματα. Λες και δεν αρκούσαν οι τόσοι και τόσοι εχθροί για τις ελληνικές θάλασσες…

Τα «φαντάσματα» αυτά αιχμαλωτίζουν ψάρια, οστρακοειδή, δελφίνια και χελώνες προκαλώντας τους οδυνηρό και ασφυκτικό θάνατο, ενώ με τα χρόνια μετατρέπονται σε μικροπλαστικά που διά της τροφικής αλυσίδας καταλήγουν στο τραπέζι μας.

Πρόκειται για τα εγκαταλελειμμένα δίχτυα, τα οποία οι ψαράδες δεν χρειάζονται, τους κόπηκαν, αχρηστεύτηκαν και κατέληξαν στους πυθμένες. Είναι αόρατα για τους θαλάσσιους οργανισμούς, γι’ αυτό και είναι τόσο επικίνδυνα.

Παλαιότερα οι ψαράδες χρησιμοποιούσαν βαμβακερά δίχτυα, τα οποία, εάν έμεναν στη θάλασσα, μετατρεπόταν σε ύφαλο. Όμως τα τελευταία χρόνια τα βαμβακερά δίχτυα έδωσαν τη θέση τους στα νάιλον. Ο λόγος; Είναι σημαντικά φθηνότερα.

Όπως και παλαιότερα, όμως, έτσι και τώρα κάποια καταστρέφονται, κόβονται και τελικά παραμένουν στη θάλασσα. Δεν είναι κάτι καινούργιο και πολλές φορές οι ψαράδες δεν μπορούν να κάνουν διαφορετικά. Ωστόσο αυτό που έχει αλλάξει είναι η σύνθεση των διχτυών.

Είναι ενδεικτικό ότι περίπου 640.000 τόνοι αλιευτικών εργαλείων χάνονται ή εγκαταλείπονται στις θάλασσες και τους ωκεανούς κάθε χρόνο.

Τα απορρίμματα που καταλήγουν στις θάλασσές μας όχι μόνο δεν αξιοποιούνται για καλύτερη χρήση ως πρώτη ύλη για νέα προϊόντα, αλλά βλάπτουν σημαντικά τη θαλάσσια ζωή, αφού πολλά θαλάσσια είδη είτε ξεψυχούν παλεύοντας να ελευθερωθούν από την παγίδευσή τους σε απορρίμματα είτε πεθαίνουν αφού τραφούν με αυτά.

Το παράδειγμα της Ιθάκης

Είναι ιδιαίτερα δύσκολος και δαπανηρός ο καθαρισμός από τέτοιου είδους απορρίμματα.

Οι επιστημονικές μελέτες για τη σοβαρότητα του προβλήματος των θαλάσσιων απορριμμάτων και ειδικά των εγκαταλελειμμένων διχτυών («δίχτυα φαντάσματα») συνεχώς αυξάνονται και αποδεικνύουν τις αρνητικές συνέπειες που υπάρχουν για το περιβάλλον, την επιβίωση των θαλάσσιων ζώων, την ανθρώπινη υγεία αλλά και την οικονομία.

Όσο για τους ελληνικούς βυθούς, είναι ενδεικτικά τα στοιχεία που έρχονται από ένα και μόνο νησί, την Ιθάκη, για να καταλάβουμε το μέγεθος του προβλήματος.

Από τον Μάρτιο έως τον Ιούνιο, ψαράδες και εθελοντές δύτες, εστίασαν σε 14 διαφορετικές τοποθεσίες του νησιού, με πρωτοβουλία της οργάνωσης Healthy Seas. Συνολικά απομακρύνθηκαν περίπου 23.500 κιλά απορριμμάτων, εκ των οποίων 18.500 κιλά ήταν δίχτυα και 5.000 κιλά άλλα είδη θαλάσσιων απορριμμάτων.

Ειδικότερα, είκοσι πέντε μεγάλα δίχτυα αφαιρέθηκαν από την «ιχθυοκαλλιέργεια φάντασμα» (ghost farm) στο Καλαβρή. Στο πρώτο στάδιο της συντονισμένης προσπάθειας οι δώδεκα εθελοντές δύτες από την Ολλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, τον Λίβανο, την Ουγγαρία και την Ελλάδα έκοβαν και προσαρτούσαν ασκούς ανέλκυσης στα δίχτυα.

Μόλις αυτά έβγαιναν στην επιφάνεια, φορτηγίδα με γερανό τα σήκωνε από το νερό και τα τοποθετούσε σε μεγάλους κάδους που χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά των διχτυών προς ανακύκλωση.

Και όλα αυτά σε ένα και μόνο νησί, όπως είπαμε. Ειδικότερα σε περιοχές όπου παλαιότερα υπήρχαν ιχθυοτροφεία η κατάσταση περιγράφεται με τα πλέον μελανά χρώματα.

Πολλαπλή απειλή

Είναι ενδεικτικό ότι με μια βουτιά εννέα εκπαιδευμένοι εθελοντές δύτες της Ghost Diving Greece κατάφεραν να ανασύρουν 400 κιλά δίχτυα ιχθυοτροφείου που ρύπαιναν τα τελευταία χρόνια τον βυθό της Σαλαμίνας.

Θύμα αυτών των περιβόητων υποβρυχίων φαντασμάτων είναι και οι βραχονησίδες Ελευθερίδες στο βόρειο Αιγαίο, περιοχή όπου έχει ανακαλυφθεί αποικία ιππόκαμπων, από τις ελάχιστες στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τη Διεθνή Ένωση για την Προστασία της Φύσης (IUCN), οι ιππόκαμποι βρίσκονται υπό απειλή στη Μεσόγειο, κυρίως λόγω της υποβάθμισης ή της απώλειας του φυσικού τους περιβάλλοντος από καταστροφικές αλιευτικές πρακτικές. Όλες οι βραχονησίδες ήταν καλυμμένες με τόνους από δίχτυα φαντάσματα.

Μια από τις πιο μεγάλες δράσεις που πραγματοποίησε στην Ελλάδα η Healthy Seas σε συνεργασία με την Ghost Diving έγινε τον Ιούλιο στην Κεφαλλονιά.

Ειδικά εκπαιδευμένοι εθελοντές, τεχνικοί δύτες της Ghost Diving από όλη την Ευρώπη, βούτηξαν στα 52 μέτρα στο ναυάγιο του υποβρυχίου «Περσέας» από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Συνολικά ανακτήθηκαν 500 κιλά χαμένου αλιευτικού εξοπλισμού.

Οι περιβαλλοντικές αυτές δράσεις γίνονται σε συνεργασία με τη Healthy Seas. Πρόκειται για μια περιβαλλοντική οργάνωση με έδρα την Ολλανδία, που ιδρύθηκε το 2013 και από το 2015 δραστηριοποιείται και στην Ελλάδα. Η Healthy Seas στηρίζει, παράλληλα, τη βιώσιμη αλιεία ενώ επίσης οργανώνει και εκπαιδευτικές δράσεις για παιδιά.

Τα νάιλον δίχτυα ψαρέματος που ανασύρονται συνεχίζουν το ταξίδι τους για μια δεύτερη ζωή. Στέλνονται σε ένα εργοστάσιο στη Σλοβενία και εκεί μετατρέπονται σε νήμα Econyl, που αποτελεί τη βάση για νέα βιώσιμα προϊόντα, όπως κάλτσες, μαγιό, αθλητικά ρούχα ή χαλιά. Το νήμα αυτό μπορεί να ανακυκλώνεται ξανά και ξανά.

Διαβάστε επίσης:

«Αμπντούλ Χαμίτ Χαν» και Έβρος

Αναζητώντας γραμμή άμυνας

Γονικές e-παροχές