Οι Εκδόσεις των Συναδέλφων στα Εξάρχεια λειτουργούν με γενική συνέλευση, χωρίς αφεντικό. Ξεκίνησαν 2-3 και κατέληξαν καμιά δεκαριά.

Οι Εκδόσεις των Συναδέλφων στα Εξάρχεια λειτουργούν με γενική συνέλευση, χωρίς αφεντικό. Ξεκίνησαν 2-3 και κατέληξαν καμιά δεκαριά. Βιβλιοϋπάλληλοι, γραφίστες, μεταφραστές, διορθωτές, διακινητές, ορίζουν και αυτοδιαχειρίζονται το πολιτιστικό τους  προϊόν

Ξεκίνησαν το 2009 ως μια εκδοτική πρωτοβουλία στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του Συλλόγου Υπαλλήλων Βιβλίου – Χάρτου Αττικής και σταδιακά, αυτονομούμενοι και διευρυνόμενοι, μετεξελίχθηκαν σε μια αυτοδιαχειριζόμενη κοινότητα για την προώθηση, όπως γράφουν στην ιστοσελίδα τους, «ενός διαφορετικού πολιτισμού και μιας άλλης σχέσης με το βιβλίο, έξω από τη στυγνή λογική της “αγοράς”». Μέχρι σήμερα οι Εκδόσεις των Συναδέλφων έχουν εκδώσει 30 βιβλία, μόλις κέρδισαν το πρώτο τους βραβείο για τη μετάφραση της νουβέλας του Πέδρο Αντόνιο δε Αλαρκόν «Το καρφί» από τον Κρίτωνα Ηλιόπουλο και, παρά την οικονομική κρίση, είναι αισιόδοξοι για το μέλλον της προσπάθειάς τους.
«Η εργασία είναι και μια κοινωνική σχέση. Αν έχεις λόγο για αυτό που παράγεις, αν σου δίνεται ο χώρος, η ελευθερία, έχεις γνώμη, είσαι και πιο δημιουργικός” μας λέει ο Νίκος, ένας από τους Συναδέλφους. Με την πίστη αυτή, δύο – τρεις άνθρωποι στην αρχή – αυτήν τη στιγμή είναι 10 –, όλοι από τον χώρο του βιβλίου, βιβλιοϋπάλληλοι, γραφίστες, μεταφραστές, διορθωτές, διακινητές, θέλησαν να ορίζουν οι ίδιοι το προϊόν που παράγουν, αποφάσισαν να δουλέψουν χωρίς αφεντικά και ιεραρχίες και έτσι δημιούργησαν αυτόν τον αυτοδιαχειριζόμενο κοινωνικό συνεταιρισμό, μια κολεκτίβα η οποία δραστηριοποιείται σε τρεις τομείς: Λειτουργεί ένα μικρό βιβλιοπωλείο στην οδό Ερεσού, στα Εξάρχεια, διακινεί βιβλία μικρών κυρίως εκδοτικών οίκων και, κυρίως, εκδίδει δικά της βιβλία.
Ήταν η κρίση ο λόγος για τον οποίο αποφάσισαν να προχωρήσουν σε αυτήν την προσπάθεια; «Υπήρξε και αυτή μια αφορμή» μας απαντά «μια και αρκετοί άνθρωποι αναγκάστηκαν να βγουν εκτός παραγωγικής διαδικασίας. Κυρίως όμως είναι μια πρόταση ότι οι ίδιοι οι εργαζόμενοι μπορούν να επωμισθούν το βάρος της δουλειάς και δεν χρειάζεται αφεντικό το οποίο να ασκεί πλήρη έλεγχο».

Συνελεύσεις και καταμερισμός

«Όλα τα αποφασίζει η γενική συνέλευση» εξηγεί ο Νίκος. «Μαζευόμαστε όλοι και αποφασίζουμε από κοινού ποια πολιτική θα ακολουθήσουμε, ποια βιβλία θα εκδώσουμε, ποια θα διακινήσουμε. Από ’κεί και πέρα, για λόγους λειτουργικούς, γίνεται ένας καταμερισμός: ένας αναλαμβάνει τη χοντρική, άλλος τις μεταφράσεις, άλλος τις επιμέλειες, το βιβλιοπωλείο κ.λπ. Και όπου αλλού μπορεί να βοηθήσει ο καθένας, βοηθά».
Συγκεκριμένη προϋπόθεση για να εκδοθεί ένα βιβλίο ή προτίμηση προς ένα συγκεκριμένο είδος δεν υπάρχει. «Απαραίτητος όρος είναι μας αρέσει. Έχουμε βγάλει πολιτικά δοκίμια, ποίηση, λογοτεχνία, ακόμα και παραμύθι. Προσπαθούμε τα βιβλία που βγάζουμε να μην είναι απλώς εμπορικά, να έχουν κάτι να πουν, να καλύπτουν τα δικά μας αισθητικά κριτήρια. Εκδίδουμε απ’ όλα. Μας ενδιαφέρουν τα βιβλία που έχουν κοινωνικές προεκτάσεις, αλλά δεν είμαστε αυτό που λένε “επαναστατικός εκδοτικός οίκος”. Σκοπός μας δεν είναι καμιά επανάσταση – άλλωστε δεν ανήκουμε όλοι στον ίδιο πολιτικό χώρο, απλώς έχουμε μια κοινή βάση. Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι η κριτική σκέψη».
Τις περισσότερες φορές ψάχνουν και προτείνουν οι ίδιοι στους υπόλοιπους κείμενα προς έκδοση. Δέχονται όμως και «πολύ αξιόλογες προτάσεις από ανθρώπους οι οποίοι ενδιαφέρονται για τέτοιου είδους εγχειρήματα που, στην ουσία, είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από μια κλασική καπιταλιστική επιχείρηση – παρόλο που μοιραία ακολουθούμε πολλούς από

«Δεν χρωστάμε σε κανέναν»

Τα χρήματα από τις πωλήσεις σε πολύ μεγάλο βαθμό, προς το παρόν, επανεπενδύονται σε άλλες εκδόσεις, αλλά υπάρχουν αμοιβές, έστω και μικρές, για όσους απασχολούνται με μια συγκεκριμένη κάθε φορά εργασία, π.χ. βάρδιες στο βιβλιοπωλείο, επιμέλεια κ.λπ. Όλα αυτά τα αναλαμβάνουν κυρίως αυτοί που δεν εργάζονται αλλού. Οι συνεργάτες αμείβονται επίσης. «Δεν χρωστάμε σε κανέναν επιμελητή, μεταφραστή, διορθωτή κ.λπ.» τονίζει ο Νίκος. Και οι αμοιβές δεν διαφέρουν πολύ από αυτές άλλων εκδοτικών οίκων. Με τον καθένα, εξηγεί, συζητούν, κάνουν μια διαπραγμάτευση, αν δεν μπορούν να δώσουν αυτά που τους ζητά, απλώς δεν προχωρά η έκδοση: «Όχι επειδή είμαστε εναλλακτικός εκδοτικός οίκος να απαιτούμε να δίνουμε λιγότερα». Υπάρχουν επίσης και περιπτώσεις που ποσοστά από τις εισπράξεις ενός βιβλίου δίνονται για συγκεκριμένους σκοπούς, π.χ. έσοδα από το βιβλίο «Παιδιά της Παλαιστίνης» θα δοθούν για να χτιστεί ένα σχολείο στη Γάζα.
Μετά την έκδοση φροντίζουν για τη διακίνηση του βιβλίου, να υπάρχει αλλά και να φαίνεται στα βιβλιοπωλεία, ώστε να μπορεί να το βρει ο αναγνώστης, οργανώνουν παρουσιάσεις και εκδηλώσεις, όπως, πρόσφατα, μια διημερίδα με θέμα «Το ελληνικό βιβλίο στην κρίση», αναζητούν και εναλλακτικούς χώρους διακίνησης, όπως π.χ. κοινωνικά στέκια.
Από τις πωλήσεις «είναι ευχαριστημένοι». Αντιμετωπίζουν βεβαίως τις δυσκολίες της εποχής, αλλά θεωρούν πως έχουν δημιουργήσει «μια καλή βάση». Πιστεύουν πως η κατάσταση θα βελτιωθεί ή ότι η οικονομική κρίση θα γίνει αφορμή και για άλλα παρόμοια εγχειρήματα; «Κάτι καινούργιο θα γεννηθεί» υποστηρίζει ο Νίκος. « Όχι μόνο εξαιτίας της κρίσης. Δεν είναι μόνο οι δυσκολίες ή ο πόνος που γεννά νέες ιδέες, καινούργια ρεύματα. Πια έχουν διαλυθεί τα κοινωνικά νήματα. Θα δημιουργηθούν όμως καινούργια, καθώς και νέες ιδέες, επομένως και κάτι νέο και ουσιαστικό στην τέχνη».