search
ΠΕΜΠΤΗ 28.03.2024 22:17
MENU CLOSE

Ο κήπος με τα θηρία

01.11.2011 15:02
Ο κήπος με τα θηρία - Media

Της Κωστούλας Τωμαδάκη

Ο Αμερικανός συγγραφέας, ιστορικός και δημοσιογράφος Έρικ Λάρσον ζωγραφίζει το μελανό πορτέτο της ναζιστικής Γερμανίας προσπαθώντας, μέσα από τα ημερολογία του πρεσβευτή των ΗΠΑ Γουίλιαμ Ντοτ, να απαντήσει στο ερώτημα πως γεννήθηκε “το αυγό του φιδιού”.

Της Κωστούλας Τωμαδάκη

Ο Αμερικανός συγγραφέας, ιστορικός και δημοσιογράφος Έρικ Λάρσον ζωγραφίζει το μελανό πορτέτο της ναζιστικής Γερμανίας προσπαθώντας, μέσα από τα ημερολογία του πρεσβευτή των ΗΠΑ Γουίλιαμ Ντοτ, να απαντήσει στο ερώτημα πως γεννήθηκε “το αυγό του φιδιού”.

Λυκόφως στο Βερολίνο

Βερολίνο, 1933. Ο καθηγητής Γουίλιαμ Ε. Ντοντ φτάνει με την οικογένειά του, ως ο νέος πρεσβευτής των ΗΠΑ στη χιτλερική Γερμανία. Ήταν ένας φιλήσυχος διανοούμενος, πιστός στις αρχές του Τζέφερσον, και νόμιζε ότι μπορούσε να ασκήσει θετική επιρροή στον Χίτλερ ώστε να σταματήσουν οι ναζί τα εγκλήματα εναντίον των Εβραίων. Παράλληλα, προσπαθούσε να πείσει τον πρόεδρο Ρούζβελτ για την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ανάμειξη της Αμερικής στα διεθνή πράγματα.

Την εποχή εκείνη όλοι πίστευαν ότι η κυβέρνηση του Χίτλερ δεν θα αντέξει…«Αυτό που απασχολούσε τον Ρούσβελτ και τον υπουργό Χαλ ήταν τα 1,2 δισεκατομμύρια δολάρια που όφειλε η Γερμανία στους Αμερικανούς πιστωτές της» γράφει ο Έρικ Λάρσον στο βιβλίο του «Στον κήπο με τα θηρία». Ο Ντοντ έφυγε από την Ουάσιγκτον με ένα αυστηρό σημείωμα από τον Ρούσβελτ, με το οποίο «καταδίκαζε οποιαδήποτε απόπειρα της Γερμανίας να αρνηθεί την εξόφληση των χρεών της». Στις 13 Ιουλίου 1933, η οικογένεια Ντοντ εγκαταστάθηκε στη Τιεργκάρτεν Στράσε 27α, απέναντι από το πάρκο Τιεργκάρτεν, που στα γερμανικά σημαίνει «κήπος των θηρίων». «Στον αέρα πλανάται η μυρωδιά βαριών αρωμάτων. Το λεπτομερές μακιγιάζ κάνει το χαμόγελο των μοδάτων κυριών όμοιο με αυτό της πόρνης». Το Βερολίνο, όπως έγραφε η Μάρθα, η κόρη του Ντοντ, ήταν μια «πέτρινη έρημος γεμάτη αμαρτία και διαφθορά, που την κατοικούσε ένα πλήθος που όδευε προς τον τάφο με το χαμόγελο στα χείλη».

Η νύχτα των μεγάλων μαχαιριών

Τον πρώτο καιρό της θητείας του, ο Ντοντ εντυπωσιάζεται από την παράξενη αδιαφορία της γερμανικής κοινωνίας απέναντι στη βία που επικρατούσε στη χώρα. «Ποτέ δεν θα μπορούσα να φανταστώ το ξέσπασμα σε βάρος των Εβραίων, ενώ όλοι υπέφεραν με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο από την ύφεση στο εμπόριο» γράφει στο ημερολόγιό του. Ώσπου στο τέλος του πρώτου χρόνου ένα σημαντικό γεγονός θα αποκαλύψει το πραγματικό πρόσωπο του Χίτλερ. Οι μαζικές εκκαθαρίσεις των αντιφρονούντων ήταν γεγονός. «Ακόμα και ο στρατός παρέμεινε απαθής, παρά τη δολοφονία των δυο στρατηγών του» έγραφε τότε ο πρεσβευτής. Εκείνο το απόγευμα της Παρασκευής, στις οκτώ το βράδυ, ο πρέσβης των ΗΠΑ Γουίλιαμ Ντοντ, από το ραδιόφωνο της βιβλιοθήκης στην Τιεργκάρτεν Στράσε 27α, άκουσε την ομιλία του Χίτλερ στους βουλευτές του Ράιχσταγκ. Την επομένη, Σάββατο 14 Ιουλίου, έστειλε ένα κωδικοποιημένο τηλεγράφημα στον υπουργό Χαλ: Τίποτα δεν είναι επαχθέστερο από το να παρακολουθεί κανείς τη χώρα του Γκαίτε και του Μπετόβεν να κατρακυλά στη βαρβαρότητα της Αγγλίας των Στιούαρτ και της Γαλλίας των Βουρβόνων. Γιατί άραγε καμιά κυβέρνηση δεν ανακάλεσε τον πρεσβευτή της; Γιατί ο λαός δεν εξεγέρθηκε ενάντια στον δικτάτορα; «Στη Γερμανία, που είναι ενωμένη όσο ποτέ άλλοτε, επικρατεί ένας πυρετός εξοπλισμού και εκπαίδευσης 1.500.000 ανδρών, που διδάσκονται καθημερινά να πιστεύουν ότι η ηπειρωτική Ευρώπη οφείλει να είναι υποταγμένη σ’ αυτούς» προειδοποιούσε με τηλεγράφημα τον Χαλ και τον αρχηγό του στρατού Ντάγκλας ΜακΆρθουρ.

Η ανθρωπότητα διατρέχει κίνδυνο

«Ήταν περίπλοκοι άνθρωποι που έζησαν σε μια περίπλοκη εποχή, προτού τα τέρατα δείξουν το αληθινό τους πρόσωπο» γράφει ο διαπρεπής συγγραφέας και ιστορικός, Έρικ Λάρσον για τους δυο πρωταγωνιστές του. Ο πρεσβευτής Ντοντ και η κόρη του κάθε μέρα κινούνταν σε μια πόλη γεμάτη λάβαρα με τα ναζιστικά σύμβολα, τους μαυροντυμένους άντρες των SS, έναν κόσμο στον οποίον «κυριαρχούσαν οι διαβαθμίσεις του μαύρου και του γκρι». «Ο κήπος με τα θηρία» (Μεταίχμιο) δεν είναι μια ακόμα ιστορική αφήγηση για τα έργα και τις ημέρες του Γ’ Ράιχ. Ο Λάρσον έσκυψε προσεκτικά, σχεδόν ευλαβικά, σε ιστορικά ντοκουμέντα, στο ημερολόγιο του Ντοντ («Ambassador Dodd’s Diary»), στις αναμνήσεις της κόρης του Μάρθας («Through Embassy Eyes»), σε έγγραφα της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου, στα σπάνια χειρόγραφα της βιβλιοθήκης του Χάρβαρντ και στις συλλογές της προφορικής ιστορίας του Πανεπιστημίου Κολούμπια, για να ανασυνθέσει το σκοτεινό κλίμα της εποχής, να δώσει σάρκα και οστά στους χαρακτήρες και κυρίως να θέσει ερωτήματα.

Τον Σεπτέμβριο του 1939, ο Χίτλερ εισέβαλε στην Πολωνία. Στις 18 Σεπτεμβρίου ο Ντοντ, που είχε γίνει διπλωμάτης από τύχη και συνέχεια αναρωτιόταν «τι νόημα είχε να παραμείνει στη θέση του», έγραφε στον Ρούσβελτ ότι «αυτό θα είχε αποφευχθεί αν οι δημοκρατίες της Ευρώπης είχαν δράσει συντονισμένα για να σταματήσουν τον Χίτλερ». Στα μαύρα γυαλιστερά τετράδια του Ντοντ ,όπου ο πρέσβης έγραφε κάθε βράδυ, ο Έρικ Λάρσον αναζητά τη «γέννηση του φιδιού».

Πώς μπόρεσε, όμως, η ιδεολογία του ναζισμού να επικρατήσει στη χώρα του Γκαίτε;

Και πού ήταν οι φωνές των διανοούμενων;

Ο σπουδαίος φιλόσοφος Καρλ Γιάσπερς έδωσε την απάντηση σε μια διάλεξη, το 1945. «Δεν βγήκαμε στους δρόμους όταν οι Εβραίοι φίλοι μας συνελήφθηκαν. Προτιμήσαμε να μείνουμε ζωντανοί, με το αδύναμο, πλην λογικό επιχείρημα ότι ο θάνατός μας δεν θα βοηθούσε κανέναν. Είμαστε ένοχοι επειδή είμαστε ζωντανοί».

google_news_icon

Ακολουθήστε το topontiki.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν.

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

Το topontiki.gr σέβεται όλες τις απόψεις, αλλά διατηρεί το δικαίωμά του να μην αναρτά υβριστικά σχόλια και διαφημίσεις. Οι χρήστες που παραβιάζουν τους κανόνες συμπεριφοράς θα αποκλείονται. Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών.

ΠΕΜΠΤΗ 28.03.2024 22:16