Στην συζήτηση των τελευταίων ετών σχετικά με τον αναβαθμισμένο ρόλο που καλούνται να παίξουν τα τμήματα Ανθρώπινου Δυναμικού (HR) των εταιρειών, η εξελισσόμενη περιπέτεια με τον Covid-19, έρχεται να αναδείξει περαιτέρω την υπεραξία των τμημάτων/στελεχών με βαθιά γνώση του εργατικού δυναμικού των εταιρειών τους. Είναι το τμήμα αυτό της εταιρείας, που αντιλαμβάνεται πως οι εργαζόμενοι, με το με συναίσθημα, τις υποχρεώσεις και τις αγωνίες τους, αποτελούν την κινητήρια δύναμη της εταιρείας.

Γνώση ιδιαίτερα πολύτιμη σήμερα όπως αποδεικνύεται, προκειμένου να αξιολογηθούν και να σχεδιαστούν στρατηγικές λύσεις, πολλαπλώς ωφέλιμες, για όλους, άμεσα, ή μεσομακροπρόθεσμα. Κατά την προετοιμασία και τον σχεδιασμό ανταπόκρισης στην κρίση και τις συνέπειές της, με βασικά θέματα να μένουν ακόμα να απαντηθούν για τις εταιρείες («επιβίωση ή λουκέτο» για πολλές από αυτές, ή με πολλά ενδιάμεσα βήματα για τις περισσότερες) το HR είναι το τμήμα που ανέλαβε να διερευνήσει, σχεδιάσει, παρουσιάσει και να πείσει για τον τρόπο εφαρμογής, μιας σειράς ενεργειών, λύσεων και στρατηγικών:

Αμεση, έκτακτη συνεργασία και αναβαθμισμένη εμπλοκή των τμημάτων Υγείας και Ασφάλειας των εταιρειών (ή των εξωτερικών συνεργατών τους) για απολυμάνσεις, αντισηπτικά, ειδικές καθαριότητες αλλά και εκπαίδευσή των μελών των ομάδων HR στα ειδικά πρωτόκολλα υγιεινής και καθαριότητας που πρέπει να ακολουθούνται εφεξής. Διαρκής μελέτη και παρακολούθηση των εξελίξεων, εγχώριων και διεθνών, ώστε να παρέχεται δομημένη και τακτική ενημέρωση προς όλους εσωτερικά, για την εξέλιξη της πανδημίας στη χώρα μας και τη θέση της εταιρείας απέναντι στις εξελίξεις. Επιπλέον, ενημέρωση για τις ενέργειες που γίνονται για την προστασία της υγείας και της εργασίας των εργαζομένων, σύνδεσή τους με εσωτερικά (σύσταση ειδικής ομάδας κρούσης covid-19) αλλά και εξωτερικά κέντρα ενημέρωσης. Τακτική ενημέρωση για τις μεταβαλλόμενες συνθήκες εργασίας όπως στρατηγική εταιρείας, έκτακτη νομοθεσία και πώς αυτό επηρρεάζει την εταιρεία κλπ.

Η παρουσία της εταιρείας μέσω αυτής της επικοινωνίας γίνεται διαρκής και στιβαρή, και αυτό γεννά αίσθημα ασφάλειας και εμπιστοσύνης, τη στιγμή ακριβώς που αυτά τα συναισθήματα βάλλονται πανταχόθεν. Παρουσιάσεις προς τη διοίκηση, εναλλακτικών σεναρίων εργασίας, για τη διατήρηση της ροής παραγωγής στην εταιρεία, αλλά και για την τήρηση του σωστού εργασιακού πλαισίου. Τα δομημένα συστήματα αξιολόγησης που έχουν πολλές εταιρείες, παρέχουν πλήρη εικόνα για τις δυνατότητες και τα προφίλ, ατομικά αλλά και ως μέλη ομάδων, όλων των εργαζομένων, προκειμένου να προταθούν ρεαλιστικές λύσεις εργασίας ή/και ταχείας ειδικής εκπαίδευσης κάποιων εργαζομένων, αν αυτό κρίθηκε αναγκαίο, ώστε η ροή εργασιών να συνεχιστεί όσο το δυνατόν πιο απρόσκοπτα μέσω εναλλακτικών τρόπων εργασίας όπως πχ η τηλε-εργασία. Συνεργασία με τα τμήματα πληροφορικής, για την αξιολόγηση συστημάτων τηλε-εργασίας και την παροχή εξοπλισμού στους εργαζομένους που μπορούν και εργάζονται από το σπίτι. Μέριμνα και συνεργασία, ώστε αυτή η εργασία να είναι μετρήσιμη και δίκαια κατανεμημένη (δεδομένου ότι αναπόφευκτα κάποια τμήματα δεν μπορούν να λειτουργήσουν με αυτή τη μορφή). Τα HR τμήματα ήταν και παραμένουν, τα «ευήκοα ώτα» της εταιρείας στις ανάγκες των εργαζομένων, για τη διαχείριση των αγωνιών τους και του άγχους τους αλλά και πρακτικών προβλημάτων που προκύπτουν κάτω από αυτές τις συνθήκες, όπως τυχόν ευπαθείς εργαζόμενοι, υποχρεωτική καραντίνα ή ακόμα ασθενείς από τον ιό, δίνοντας όποιες λύσεις τους είναι διαθέσιμες. Η φροντίδα της εταιρείας έχει προμετωπίδα το τμήμα Ανθρώπινου Δυναμικού της, και αυτό ενισχύει τη δέσμευση των εργαζομένων να καταβάλουν τη προσπάθεια που τους αναλογεί, όχι από φόβο (πχ απόλυσης) αλλά από ευθύνη. Κατά την επόμενη μέρα, η οποία είναι ήδη εδώ, τα τμήματα HR καλούνται να συνεχίσουν να στηρίζουν τις εταιρείες και τους ανθρώπους τους με όλα τα παραπάνω, ως στρατηγικός εταίρος: Η τηλε-εργασία είναι εδώ για να μείνει, ως μια αξιόπιστη μορφή εργασίας με μετρήσιμα αποτελέσματα. Πρακτική πολυεθνικών παγκοσμίως εδώ και χρόνια, πλέον έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη και μικρότερων εταιρειών και στη χώρα μας. Είναι ευθύνη του HR να την πλαισιώσει και να τη στηρίξει, προκειμένου να καταστεί συνηθισμένη πρακτική και όχι εναλλακτική λύση ανάγκης, για να μη χαθεί αυτή η ευκαιρία εξέλιξης του εργασιακού μοντέλου. Με δεδομένη την επιβράδυνση της οικονομίας στους περισσότερους τομείς, και προκειμένου η μείωση των θέσεων εργασίας να είναι όσο το δυνατό μικρότερη, οι επικεφαλής HR είναι αυτοί που κατόπιν μελέτης και έρευνας μπορούν να προτείνουν στον CEO πιθανές κοστολογημένες εναλλακτικές: πχ συνέργειες με άλλες εταιρείες, ήδη δραστήριες σε κλάδους με αυξημένες ανάγκες, άμεσα ή μεσοπρόθεσμα (πχ παραγωγή μασκών, υπηρεσίες διανομής, παραγγελιοληψία, ΙΤ), επιτυγχάνοντας μείωση κόστους για όσο διάστημα αυτό είναι απαραίτητο.

Ή, αξιοποίηση των εργαζομένων στη μετακύλιση της δραστηριότητας τους σε άλλους τομείς, κατά τις προσταγές της παρούσας ζήτησης (παράδειγμα Παπουτσάνη που μέσα σε 7 ημέρες παρήγαγε νέα προϊόντα, όπως αντισηπτικά τσέπης). Επιπλέον και συλλογικά σαν κλάδος, το HR πρέπει να σταθεί σύμμαχος και συνεργάτης των κυβερνητικών και νομοθετικών αρχών, έτσι ώστε να σχεδιαστούν κεντρικά, συστήματα και πλαίσια εργασίας, που εγγυώνται την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων, παράλληλα με την προστασία του δικαιώματος στην απασχόληση, σε ρεαλιστικό πλαίσιο για τον ιδιωτικό τομέα και δημόσιο τομέα – αν και οι σχεδιασμοί για το τελευταίο είναι ήδη σε εξέλιξη.

Η συγκυρία είναι πρωτόγνωρη, αλλά είναι τέτοια, που, με βάση την ομοψυχία και πειθαρχία που επέδειξαν διοικήσεις και εργαζόμενοι, μπορούμε να συζητήσουμε πια για την εξέλιξη της εργασίας σε ανώτερα επίπεδα λειτουργικότητας, απόδοσης αλλά και ανταπόδοσης, για όλους.

Tα τμήματα HR είναι τα πλέον καταρτισμένα ώστε να αποτελέσουν τον συνδετικό κρίκο με τα υπόλοιπα τμήματα των εταιρειών, για τη μετάβαση σε πιο ευέλικτα σχήματα εργασίας, όπου η ασφάλεια όλων θα είναι εξασφαλισμένη αλλά και η παραγωγή και κερδοφορία των εταιρειών θα παραμένει ποιοτική και υψηλή.

*Η Έλενα Σκαρπαθιώτη είναι HR Manager, με πολυετή εμπειρία σε ελληνικές και πολυεθνικές εταιρείες.