Ο πρωθυπουργός μπορεί με κάθε τρόπο να επιχειρεί να αξιοποιήσει την ευρωπαϊ­κή ανάσα που πήρε τα με­σάνυχτα της περασμένης Παρασκευής στις Βρυξέλλες και να μας… αποκοιμί­σει για τις πρωτοβουλίες του ως προς τη λειτουργία της κυβέρνησης, ωστόσο λίγοι είναι αυτοί που πραγματικά πίστε­ψαν ότι η βιαστική αποστροφή του «να τελειώνουμε με την εκλογολογία και τα σενάρια ανασχηματισμού» έχει βάση.

Ο πρωθυπουργός μπορεί με κάθε τρόπο να επιχειρεί να αξιοποιήσει την ευρωπαϊ­κή ανάσα που πήρε τα με­σάνυχτα της περασμένης Παρασκευής στις Βρυξέλλες και να μας… αποκοιμί­σει για τις πρωτοβουλίες του ως προς τη λειτουργία της κυβέρνησης, ωστόσο λίγοι είναι αυτοί που πραγματικά πίστε­ψαν ότι η βιαστική αποστροφή του «να τελειώνουμε με την εκλογολογία και τα σενάρια ανασχηματισμού» έχει βάση.

Τα περισσότερα κυβερνητικά στε­λέχη εκτιμούν ότι τα προβλήματα της χώρας είναι τόσο πολλά, οι δεσμεύσεις της απέναντι στους δανειστές της άλ­λες τόσες, που μια κυβέρνηση ασυντό­νιστη και προβληματική δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα.

Γι’ αυτό και εκτιμούν ότι η διάψευ­σή του μπορεί να αντέξει μόνο μερικές εβδομάδες και ότι ο πρωθυπουργός μελετά σοβαρά την αναδιάταξη του κυβερνητικού σχήματος, ώστε να αντι­μετωπίσει τις προκλήσεις που έρχονται με μεγαλύτερη δύναμη… πυρός.

Πολλοί μάλιστα επισημαίνουν ότι με­τά τις 25 Μαρτίου και αφού επικυρω­θούν οι αποφάσεις της Συνόδου Κορυ­φής του Eurogroup της 11ης Μαρτίου, η κυβέρνηση θα πρέπει να ανασκουμπωθεί δίνοντας μάχη με τον χρόνο και τον… εαυτό της.

Πολλά στελέχη του ΠΑΣΟΚ επισημαίνουν ότι οι απογοητευτικές κυβερνητι­κές επιδόσεις των τελευταίων μηνών, η αρρυθμία, ο ι αστοχίες στην τήρηση των δεσμεύσεων του μνημονίου και τα σχε­τικά χρονοδιαγράμματα, η αδυναμία υλοποίησης των κυβερνητικών αποφά­σεων που λαμβάνονται με νόμους για τις περιβόητες διαρθρωτικές αλλαγές, οι σοβαρές κόντρες υπουργών, δεί­χνουν ότι τα πράγματα δεν μπορούν να προχωρήσουν ως έχουν.

Η αγωνία αυτή κάνει πολλά κυβερ­νητικά στελέχη να επιμένουν ότι η διά­ψευση αφορούσε τόσο τις αγορές όσο και το εσωτερικό του κυβερνώντος κόμματος, ώστε να τελειώσει η χαλα­ρότητα και η στάση αναμονής πολλών εν όψει των εξελίξεων.

Ο πρωθυπουργός, όπως εκτιμούν συνεργάτες του, είναι πλήρως αναβα­πτισμένος πολιτικά μετά την απόφαση της Συνόδου Κορυφής και θα κάνει ό,τι θέλει, χωρίς να υπολογίσει κανέναν.

Επισημαίνουν ότι  έχει  απορρίψει οποιαδήποτε σκέψη για τη συγκρό­τηση διευθυντηρίου πρωτοκλασάτων στην κυβέρνηση, με την υιοθέτηση λει­τουργίας της κυβερνητικής επιτροπής, ενώ αρνείται να κάνει τον κηδεμό­να των υπουργών, μπαίνο­ντας στη μέση ή επιτιμώντας όποιους συγκρούονται μετα­ξύ τους.

Γνωρίζει, λένε οι συνεργάτες του, ότι η περίοδος αυτή έχει πολλή ένταση και οι υπουργοί λειτουργούν κάτω από πολλαπλή πίεση, οικονομική λόγω ψα­λιδισμένων προϋπολογισμών στους το­μείς ευθύνης τους, πολιτική λόγω της λιτότητας που εφαρμόζεται, κομματική λόγω της επιθετικότητας της βάσης και των μεσαίων στελεχών για τις αποφά­σεις που λαμβάνουν.

Θεωρεί συνεπώς λογικό ότι μια τέ­τοιου είδους πολιτική ένταση πρέπει και να εκτονωθεί με κάποιον τρόπο.

Εκτιμά όμως ότι ο ρόλος του πρωθυ­πουργού δεν είναι αυτός του παιδονό­μου, γι’ αυτό και αναζητούνται τρόποι λειτουργίας τέτοιοι, που θα μπορού­σαν να αλλάξουν την εικόνα της κυβέρ­νησης.

Πολλά όμως στελέχη του ΠΑΣΟΚ εκτιμούν ότι η πραγματική βάση της έντασης δεν είναι τόσο η έλλειψη συ­ντονισμού όσο η έλλειψη ειλικρινούς διαλόγου σε βάθος για τα προβλήμα­τα, η προπαρασκευή των αποφάσεων και η επί της ουσίας συλλογικότητα της κυβέρνησης.

Πολλοί είναι αυτοί που επισημαίνουν ότι ενημερώνονται στο «παρά πέντε» για πολύ κρίσιμες αποφάσεις της κυβέρνη­σης που λαμβάνει ο πρωθυπουργός με όποιους αυτός αποφασίζει να έχει κο­ντά του κατά καιρούς, χωρίς να μπορούν να εκφράσουν ανοιχτά την άποψή τους, ενώ συχνά καλούνται να επικυρώσουν σχεδόν ανακοινωμένες αποφάσεις ή νομοθετικές πρωτοβουλίες.

Ουσιαστικά, λοιπόν, ο πρωθυπουρ­γός έχει να λύσει μια πολύ δύσκολη εξίσωση, που σημαίνει ότι θα πρέπει να μεταβιβάσει συντονιστικές αρμο­διότητες χωρίς όμως να συνοδεύονται από τις καθοριστικές πρωθυπουργικές εξουσίες.

Κυβερνητικά στελέχη επισημαίνουν ότι οι αποφάσεις για την αξιοποίηση της περιουσίας του Δημοσίου ύψους 50 δισ., για την οποία δεσμεύτηκε η χώρα να έχει προχωρήσει έως το 2015, αναμένεται να προκαλέσουν σοβαρές κοινωνικές αντιδράσεις, αλλά και προ­βλήματα εντός του ΠΑΣΟΚ.

Το σοβαρότερο πρόβλημα έχει να κάνει με τους συνδικαλιστές της ΠΑΣΚΕ σε κρίσιμες ΔΕΚΟ, όπως η ΔΕΗ, ο ΟΤΕ, η ΕΥΔΑΠ κ.ά., οι οποίες οδεύουν προς ιδιωτικοποίηση και μπορούν να προκαλέσουν σοβαρή κοινωνική ανα­στάτωση, όπως αποδείχτηκε και στις συγκοινωνίες.

Όμως και οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ πρέπει να πειστούν για την πορεία και τις διαδικασίες του εγχειρήματος, αφού η γερμανική μέγγενη, όπως λέ­νε τα κυβερνητικά στελέχη, έχει σφί­ξει κι αν η Ελλάδα θέλει να βγει στις αγορές το 2012, πρέπει να αποδείξει ότι μπορεί να προωθήσει διαρθρωτι­κές αλλαγές μεγάλης κλίμακας εντός του έτους.

Πολλά είναι πάντως τα σενάρια που κυκλοφορούν για τις κυοφορούμενες αλλαγές στην κυβέρνηση. Πολλοί συ­νεργάτες του πρωθυπουργού έχουν εισηγηθεί μια αλλαγή στον τρόπο ορ­γάνωσης και λειτουργίας της κυβέρνη­σης που θα κινητοποιεί, ενοποιεί και αναδιατάσσει υπουργούς, υφυπουρ­γούς και γενικούς και ειδικούς γραμ­ματείς των υπουργείων.

Ο αντιπρόεδρος

Το πρώτο σενάριο αφορά στην τοπο­θέτηση ενός ακόμα αντιπροέδρου με εκτελεστικές αρμοδιότητες και συντο­νισμό των υπουργών, με έμφαση στα οικονομικά.

Το σενάριο αυτό δίνει πρώτο ρόλο στον υπουργό Άμυνας Ευάγγελο Βε­νιζέλο, ο οποίος θα γίνει έτσι και τυπι­κά ο «Νούμερο 2» της κυβέρνησης. Ο Βενιζέλος, κατά τους εισηγητές αυτής της πρότασης, έχει το πολιτικό εκτόπι­σμα, την παρουσία, την εμπειρία, την τόλμη αλλά και την πυγμή να επιβλη­θεί συντονιστικά στους υπουργούς, κυρίως του οικονομικού – παραγωγι­κού επιτελείου, να «τρέξει» αποφά­σεις και να προκαλέσει συνέργειες σε θέματα που έχουν κολλήσει εδώ και καιρό. Δεν αμφισβητείται η θέση του στην πολιτική επετηρίδα της χώρας, ενώ διαθέτει τα πολιτικά αντανακλα­στικά να μαζέψει εντάσεις, να απαντή­σει στις συντροφικές επιθέσεις και να εξωραΐσει τις κυβερνητικές αποφά­σεις. Άλλες πηγές θέλουν σ’ αυτόν τον ρόλο τον υπουργό Εσωτερικών Γιάννη Ραγκούση.

Ωστόσο πληροφορίες από το περιβάλλον του Γ. Παπανδρέου επιμένουν ότι ο πρωθυπουργός έχει κλονιστεί για την πολιτική ωριμότητα, αλλά και τη συντονιστική δυνατότητα του υπουρ­γού Εσωτερικών από τη στάση του από τις περιφερειακές εκλογές και μετά, αλλά και την πόλωση που έχει με μια σειρά υπουργούς (Βενιζέλο, Παπου­τσή, Πάγκαλο, Παπακωνσταντίνου, Παμπούκη), κατάσταση που του στε­ρεί συντονιστικές δυνατότητες, αφού θα βρεθεί με το καλημέρα σας υπονομευμένος.

Όσον αφορά στην αντίδραση Πά­γκαλου σε ενδεχόμενη κυβερνητική αναβάθμιση Βενιζέλου, συνεργάτες του πρωθυπουργού επιμένουν ότι ο Παπανδρέου δεν επιθυμεί εκτός «κά­δρου» τον αντιπρόεδρο και σημειώ­νουν με νόημα ότι έχει πεδίον δόξης λαμπρό στις αρμοδιότητες που του έχουν ανατεθεί.

Κάποιοι πάντως θα έβλεπαν στον ρόλο αυτό και τον Δημήτρη Ρέππα, ο οποίος δεν έχει αρχηγικές φιλοδοξίες και έτσι απαλλάσσει τους επίδοξους δελφίνους από περιττές ανησυχίες. Θεωρητικά μπορεί να συνεννοηθεί με όλους μέσα στο Υπουργικό Συμβούλιο, αφού έχει πολιτική επαφή τόσο με τους κοινωνιστές όσο και τους εκ­συγχρονιστές. Ο Ρέππας, κατά πολ­λούς στο ΠΑΣΟΚ, είναι «παντός και­ρού», έχει πολιτικά αντανακλαστικά, συνείδηση παράταξης και κυβερνητι­κή εμπειρία τέτοια, που του επιτρέπει ένα συντονιστικό ή πυροσβεστικό ρό­λο, ενώ η θητεία του ως κυβερνητικός εκπρόσωπος στις κυβερνήσεις Σημίτη έδειξε ότι μπορεί να καλύψει επικοι­νωνιακά πολλά κενά που υπάρχουν σήμερα.

Οι υπερυπουργοί

Μια ακόμα πρόταση που έχει πέσει στο τραπέζι του δημόσιου διαλόγου είναι η κυβέρνηση να χωριστεί σε κύ­κλους και να αναλάβουν τον συντονι­σμό και την ενιαία έκφραση τρεις υπερυπουργοί, οι οποίοι θα αναλάβουν να τρέξουν τους συγκεκριμένους κύκλους υπουργείων. Ο Ευάγγελος Βενιζέλος θα μπορούσε να συντονίζει τον κύκλο εξωτερικών θεμάτων – άμυνας, με τους Δρούτσα, Μπεγλίτη και Ξενογιαννακοπούλου, παρότι είναι ένας τομέας τον οποίο μοιάζει να ελέγχει απόλυτα ο πρωθυπουργός και δεν έχουν παρα­τηρηθεί προβλήματα μέχρι τώρα. Το ενδεχόμενο αυτό βέβαια καλύπτει ένα κενό του άχρωμου υπουργού Εξωτερι­κών Δρούτσα, ο οποίος έχει μηδενική πολιτική παρουσία και μοιάζει να λει­τουργεί εντελώς υπηρεσιακά. Κυβερ­νητικοί παράγοντες επισημαίνουν ότι η κυβέρνηση φθείρεται καθημερινά από την αντιπολίτευση στα θέματα προά­σπισης των εθνικών θεμάτων, χωρίς το υπουργείο Εξωτερικών να προβάλ­λει δυναμικά τις κυβερνητικές θέσεις, επειδή δεν… περνάει προς τα έξω ο επικεφαλής της διπλωματίας.

Το μεγάλο πρόβλημα που αδυνατί­ζει το σενάριο αυτό είναι ο δεύτερος κύκλος εσωτερικών θεμάτων – ασφά­λειας – δικαιοσύνης, όπου ο Γιάννης Ραγκούσης θα πρέπει να αναλάβει να συντονίσει τον παλαιό του φίλο και σή­μερα εχθρό Χρήστο Παπουτσή και τον επίσης ισχυρό κυβερνητικό παράγοντα Χάρη Καστανίδη. Το τρίο μοιάζει εκρη­κτικό και κανείς δεν πιστεύει ότι οι Πα­πουτσής και Καστανίδης θα δέχονταν ως υπερυπουργό τον Ραγκούση. Κυβερνητικά στελέχη επισημαίνουν ότι αν τους πρότεινε ο πρωθυπουργός κά­τι τέτοιο, θα προτιμούσαν να πάνε σπί­τι τους προκαλώντας κυβερνητική κρί­ση. Το ενδεχόμενο μετακίνησης στην παρούσα φάση του Γιάννη Ραγκούση ώστε να αναλάβει τον συντονισμό άλ­λο στέλεχος δεν φαίνεται και πολύ πιθανό, με δεδομένο ότι η εφαρμογή του «Καλλικράτη» εισέρχεται στην πιο κρίσιμη φάση του και η όποια αλλαγή θα είχε μεγάλο κόστος για την κυβέρ­νηση, την περιφερειακή συγκρότηση της χώρας και τις δεσμεύσεις του μνη­μονίου, όπως επισημαίνουν κυβερνη­τικά στελέχη. Μια ακόμα μεγάλη του εκκρεμότητα, η οποία αναμένεται να προωθηθεί μέχρι τον Ιούνιο, είναι ο νέ­ος εκλογικός νόμος.

Στον τομέα αυτό θα πρέπει να εντα­χθούν, σύμφωνα με την πρόταση, κι άλλα «ορφανά» υπουργεία, όπως τα ΥΠΠΟΤ, Υγείας και Παιδείας.

Ο επόμενος κύκλος αφορά στα οικο­νομικά και παραγωγικά υπουργεία (Οι­κονομικών, Εργασίας, Περιφερειακής Ανάπτυξης, Υποδομών, Περιβάλλοντος – Ενέργειας – Θαλασσίων Υποδομών) και η πρόταση είναι να ανατεθεί ο συ­ντονισμός τους στον υπουργό Οικονο­μικών Γιώργο Παπακωνσταντίνου, ο οποίος όμως θα πρέπει να ξεπεράσει τους… σκοπέλους της Λούκας Κατσέλη και του Μιχάλη Χρυσοχο^ΐδη και να αντιμετωπίσει την επιμονή της Τίνας Μπιρμπίλη και την πολιτική εμπειρία του Δημήτρη Ρέππα. Ο συνδυασμός αυτός φαντάζει πολύ δύσκολος και ακόμα πιο δύσκολο φαίνεται να είναι το σχήμα. Με δεδομένο ότι ο πρωθυ­πουργός δεν επιθυμεί να αλλάξει τον υπουργό Οικονομικών και να χρεωθεί ενδεχόμενη πολιτική αποτυχία της κυ­βέρνησης, συνεπώς ο Παπακωνσταντί­νου θα πρέπει να αναλάβει να «τρέξει» τον κύκλο αυτό.

Ο υπουργός Συντονισμού…!!!

Μια άλλη λύση που προτείνεται ώστε να ξεπεραστεί το αδιέξοδο του αμετακίνητου υπουρ­γού Οικονομικών Γιώργου Παπακωνσταντίνου είναι το υπουργείο να διαχωριστεί για μια ακό­μα φορά και το Γενικό Λογιστήριο με τα έσοδα (εφορίες, τελωνεία κ.λπ.) να ανατεθεί σε άλλο υπουργό, ενώ ο σημερινός υπουργός Οικονο­μικών να βαφτιστεί υπουργός Συντονισμού, να έχει στις αρμοδιότητές του τη χάραξη της οικονομικής πολιτικής, τον έλεγχο του προ­ϋπολογισμού και των εξόδων, την πορεία τή­ρησης του μνημονίου, την εκπροσώπηση της χώρας στα συμβούλια υπουργών Οικονομικών και βέβαια τις επαφές και τις διαβουλεύσεις με την τρόικα. Η λύση αυτή για πολλούς απε­λευθερώνει τον Γιώργο Παπακωνσταντίνου από τον βραχνά των εσόδων και δίνει τη δυνα­τότητα σε κάποιον πιο επίμονο και αφοσιωμέ­νο να τρέξει το συγκεκριμένο θέμα. Άλλωστε το σχήμα έχει λειτουργήσει για πολλά χρόνια έτσι, όταν στην κυβέρνηση υπήρχε υπουργός Οικονομικών και υπουργός Εθνικής Οικονομί­ας, με εντελώς διακριτές και ξεχωριστές αρ­μοδιότητες.

Οι πυλώνες;

Για την ουσία του ανασχηματισμού οι εικα­σίες και τα σενάρια δίνουν και παίρνουν. Το μεγάλο ερώτημα είναι τι είδους ανασχηματι­σμός μπορεί να είναι, αν μείνουν αμετακίνητοι στην κυβέρνηση δύο βασικοί της πυλώνες: ο υπουργός Οικονομικών Γιώργος Παπακωνστα­ντίνου και ο υπουργός Εσωτερικών Γιάννης Ρα­γκούσης, τους οποίους, παρά τα γραφόμενα, ο πρωθυπουργός δεν φέρεται αποφασισμένος να μετακινήσει. Ιδιαίτερα ο πρώτος, μάλιστα, μοιάζει να είναι αναβαθμισμένος στο εξωτερι­κό το τελευταίο διάστημα. Κάποιοι θέλουν να αποβιβάζεται από το κυβερνητικό σκάφος ο Θόδωρος Πάγκαλος, κάτι που θεωρείται μάλ­λον απίθανο, ενώ μετακινείται και ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου, στη λογική ότι μόνο έτσι ο πρωθυπουργός και η κυβέρνηση μπορεί να δώσουν την αίσθηση μιας νέας αρχής. Το ζή­τημα είναι ότι δεν υπάρχει η αίσθηση πως ο πρωθυπουργός είναι έτοιμος στην παρούσα φάση να θυσιάσει ως άλλη Ιφιγένεια τον Πα­πακωνσταντίνου, μήπως και φυσήξει ούριος άνεμος στα κυβερνητικά πανιά. Κάτι τέτοιο θα σημάνει, κατά πολλούς, αιφνιδιαστική προ­σφυγή σε εκλογές, αφού η εγκατάλειψη του υπουργού Οικονομικών θα βολεύει στην πα­ρούσα φάση. Πολλή συζήτηση γίνεται και για την επόμενη μέρα της Λούκας Κατσέλη, αν και πολλοί στην κυβέρνηση επιμένουν ότι οι αριστερόστροφες απόψεις της υπουργού Ερ­γασίας εμπλουτίζουν την κυβέρνηση σε μια φάση που έχει απομονωθεί πλήρως κοινωνικά και οικονομικά. Κάποιοι βλέπουν να εξέρχο­νται της κυβέρνησης η Τίνα Μπιρμπίλη, εξαι­τίας της άκαμπτης στάσης της σε μια σειρά ζητήματα αλλά και του αδειάσματός της από την Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ, και ο Δημήτρης Δρούτσας, που δεν έχει καταφέ­ρει να πείσει για την πολιτική του υπόσταση. Ο πάγκος μπορεί να είναι γεμάτος φερέλπιδες υφυπουργούς, αλλά πολύ λίγοι μπορούν να είναι υπουργήσιμοι. Αν εξαιρέσει κανείς τη Βάσω Παπανδρέου, τον Γιώργο Φλωρίδη, τον Κώστα Καρτάλη, τον Πέτρο Ευθυμίου, τον Χρή­στο Πρωτόπαπα και τον Νάσο Αλευρά, πολύ λί­γοι έχουν εμπειρία αλλά και διάθεση εισόδου στο κυβερνητικό σχήμα σε θέσεις ευθύνης σε μια τέτοια περίοδο, σύμφωνα με πρωτοκλασά­το στέλεχος του ΠΑΣΟΚ που παρακολουθεί τις εξελίξεις στην Κοινοβουλευτική Ομάδα.