Οι ξηρασίες, οι πλημμύρες, η άνοδος της στάθμης των θαλασσών και τα επακόλουθά τους, όπως λιμοί, υποσιτισμός και μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών, εκτιμάται ότι θα ενταθούν τα επόμενα χρόνια. Με τον πληθυσμό της γης να φτάνει στα 10 δισ. έως το 2050, περισσότερα στόματα θα περιμένουν να τραφούν. 

Επιπρόσθετα, η βιοποικιλότητα χάνεται. Η Γη έχει εισέλθει βιαίως στην έκτη περίοδο μαζικής εξαφάνισης φυτικών και ζωικών ειδών, η οποία, αυτήν τη φορά, προκαλείται από τον άνθρωπο. Ό,τι απομένει, πρέπει πάση θυσία να διατηρηθεί ζωντανό και διαθέσιμο για αναπαραγωγή. 

 

Οι ΗΠΑ επέλεξαν το Φορτ Κόλινς για τη δημιουργία της γιγαντιαίας τράπεζας φυτικού και ζωικού γενετικού υλικού, ικανής να εξασφαλίσει την ανθρώπινη ύπαρξη για αιώνες, λόγω της ποιότητας της ατμόσφαιρας και του ιδιαίτερου κλίματος, συνθήκες που μεγιστοποιούν τη μακροβιότητα του φυλασσόμενου υλικού.

 

Το Εθνικό Κέντρο για τη Διατήρηση Γενετικών Πόρων (NCGRP) άρχισε να συλλέγει με φρενήρεις ρυθμούς από το 1999. Σήμερα έχει εξελιχθεί σε ένα απόρθητο «Φορτ Νοξ» αποθησαύρισης γενετικού υλικού. Στις κρύπτες του φυλάσσονται 1,8 δισ. σπόροι, αφυδατωμένοι και διατηρημένοι στους -17,7 β. Κελσίου, που θα παραμείνουν ζωντανοί για 400 χρόνια. 

 

Σε κρυογονικές δεξαμενές βρίσκεται κυτταρικό υλικό φυτών σχεδόν όλων των γνωστών ειδών με τις γενετικές πληροφορίες τους. Ελάχιστος αριθμός κυττάρων από φύλλα, μίσχους ή γύρη αρκεί. Με τη μέθοδο της κρυοσυντήρησης, το γενετικό υλικό φυλάσσεται σε υγρό άζωτο σε θερμοκρασία -320 β. Φαρενάιτ και παραμένει ενεργό για εκατοντάδες χρόνια. 

 

Το NCGRP λαμβάνει μεταξύ 12.000 – 18.000 δείγματα φυτών τον χρόνο. Για να εξασφαλίσει, όμως, και τη μελλοντική επάρκεια σε κρέας – γαλακτοκομικά, έχει προσθέσει στη συλλογή του και γενετικό υλικό ζώων, κυρίως βοοειδών από όλες τις ράτσες. 

 

Αυτήν τη στιγμή διατηρούνται σε κρυοσυντήρηση 800.000 δείγματα, με αίμα, σπέρμα, ωοθήκες, όρχεις, ακόμη και γονιμοποιημένα έμβρυα από 25.000 διαφορετικά ζώα. Το κέντρο σκοπεύει να διατηρήσει αυτό το υλικό για εκατοντάδες χρόνια. 

 

Οι εγκαταστάσεις στα σωθικά του κέντρου είναι σχεδιασμένες να αντέχουν σε πλημμύρες, σεισμούς και τυφώνες. Ακόμη και η απειλή τρομοκρατίας έχει προβλεφθεί, αφού κάθε αποθηκευτική «συσκευασία» είναι κωδικοποιημένη με barcode αποκρύπτοντας το ακριβές περιεχόμενο. Η συλλογή της κιβωτού δεν προορίζεται για ενεργοποίηση μόνο έπειτα από κάποια παγκόσμια καταστροφή, αλλά βρίσκει χρήσεις και στο παρόν. Όπως με διασταυρώσεις ανάμεσα σε διάφορα φυτά, για να δημιουργηθούν είδη με φυσικές αντοχές σε ασθένειες, ώστε να μειωθεί η χρήση φυτοφαρμάκων. 

 

Ένας ακόμη στόχος είναι να διασφαλιστεί η βιοποικιλότητα. Κι αυτό επειδή παγκόσμια νόρμα είναι, πρακτικά, να μην καλλιεργείται ευρύ φάσμα ποικιλιών. Κάτι που έχει καταστροφικές συνέπειες τόσο οικονομικές όσο και σε ανθρώπινες ζωές. 

 

Στην Ιρλανδία του 19ου αιώνα οι αγρότες άρχισαν να καλλιεργούν μαζικά μόνο ένα συγκεκριμένο είδος πατάτας που ευδοκιμούσε και στα πιο άγονα εδάφη. Μέχρι το 1845 ολόκληρη η χώρα καλλιεργούσε αποκλειστικά τις συγκεκριμένες πατάτες και η πλειονότητα του πληθυσμού τις είχε ως βάση της διατροφής του. Οι πατάτες, όμως, ήταν γενετικά πανομοιότυπες και, όταν ένας μύκητας τις προσέβαλε, κατέστρεψε όλες τις καλλιέργειες. Γεγονός που οδήγησε στον «Μεγάλο Λιμό» της Ιρλανδίας με πάνω από 1 εκατ. νεκρούς και άλλο 1 εκατ. να μεταναστεύουν για να επιβιώσουν.

 

Σήμερα ο πλανήτης έχει ήδη χάσει το 75% της γενετικής ποικιλότητας στις καλλιέργειες, απώλεια που σημειώθηκε μόλις τον τελευταίο αιώνα. Αν μια ασθένεια απειλήσει ξανά να αφανίσει τις συνολικές καλλιέργειες μιας τροφής, οι επιστήμονες θα στραφούν στην κιβωτό των γενετικών υλικών, όπως ήδη έκανε η Αμερική το 2004. 

 

Τότε εμφανίστηκε καταστροφικό βακτήριο στα εσπεριδοειδή σε Φλόριντα και Καλιφόρνια, όπου παράγονται σχεδόν όλα τα εσπεριδοειδή των ΗΠΑ. Οι καλλιέργειες απειλούνταν με ζημιά της τάξης των 3,4 δισ. δολαρίων. Ξοδεύτηκαν τουλάχιστον 53 εκατ. δολάρια για να βρεθεί λύση σε μελλοντική επανεμφάνιση του βακτηρίου, μέχρι που το Κέντρο κατάφερε να ανακαλύψει την τεχνική για να συντηρήσει υγιές κυτταρικό υλικό των εσπεριδοειδών.

 

Το ότι ασθένειες και επιθετικά βακτήρια εμφανίζονται σε όλο και περισσότερες σοδειές σε πολλά μέρη του κόσμου οφείλεται στην κλιματική αλλαγή. Λόγω του ολοένα και θερμότερου κλίματος, τα εδάφη γίνονται διαρκώς ξηρότερα, πράγμα που τα κάνει πιο ευάλωτα σε πλημμύρες. Έτσι καταστρέφονται οι καλλιέργειες, αλλά απομακρύνεται και το εύφορο έδαφος στην επιφάνεια, διευκολύνοντας την εξάπλωση ασθενειών. Ακόμη, οι χειμώνες είναι πια λιγότερο ψυχροί και οι παθογόνοι οργανισμοί επιβιώνουν τους χειμωνιάτικους μήνες «σκοτώνοντας» τις καλλιέργειες.

 

Τα μάλλον καλά νέα είναι ότι οι τράπεζες γενετικού υλικού τροφών πολλαπλασιάστηκαν την τελευταία δεκαετία και σήμερα υπάρχουν 1.750 σε όλο τον κόσμο. Λόγω της ειδικής Διεθνούς Συνθήκης Σπόρων, αυτές οι τράπεζες μπορούν να μοιράζονται μεταξύ τους υλικό, ανεξάρτητα από τη χώρα στην οποία βρίσκονται. Όπως συνέβη με την ICARDA, την τράπεζα γενετικού υλικού τροφής στο Χαλέπι της Συρίας, που αναγκάστηκε να μεταφέρει τις εγκαταστάσεις της στη Βηρυτό λόγω του πολέμου. Το πολύτιμο υλικό, όμως, καταστράφηκε στη διαδικασία μεταφοράς. 

 

Η συριακή «τράπεζα» έκανε, επικαλούμενη τις πρωτοφανείς συνθήκες, αίτημα για «ανάληψη» γενετικού υλικού τροφών από το Παγκόσμιο Θησαυροφυλάκιο Σπόρων Σβάλμπαρντ στην Αρκτική. Εκεί φυλάσσεται υλικό – κληρονομιά όλων μας, που, σύμφωνα με τα πρωτόκολλα, δεν πρέπει ποτέ να… πειραχτεί εκτός απόλυτης ανάγκης. Πράγματι, το Σβάλμπαρντ έστειλε στην ICARDA δείγματα σιταριού, κριθαριού και φυτών κι έτσι ξανάρχισε η συλλογή που αφανίστηκε λόγω πολέμου.