Οι διαβουλεύσεις που βρίσκονταν σε πλήρη εξέλιξη μέχρι και αργά το βράδυ της Τετάρτης άφηναν όλα τα περιθώρια ανοικτά. Από το να υπάρξει συμφωνία στη σημερινή συνεδρίαση… ωραιοποιημένη με τέτοιο τρόπο ώστε να ικανοποιεί και την ελληνική πλευρά μέχρι το να βρεθούμε αντιμέτωποι με μια ακόμη παράταση αγωνίας και να φτάσουμε όχι μόνο σε σύνοδο κορυφής αλλά και σε μια ακόμη συνεδρίαση του Εurogroup όχι ημέρες, αλλά ώρες πριν λήξει η προθεσμία για την αποπληρωμή των ομολόγων που έχει στην κατοχή της η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Όπως και να ‘χει, με τον εναν ή τον άλλο τρόπο η εκκρεμότητα με τους δανειστές θα κλείσει είτε σήμερα είτε σε μερικές εβδομά­δες από τώρα. Και η κυβέρνηση, η οποία έχει ρίξει όλο της το βάρος στη διαπραγμάτευση, αφήνοντας την εσωτερική πολιτική στην τύχη της, θα κληθεί να διαχειριστεί μια κοινωνία η οποία θα τρώει στο εσωτερικό το ένα χαστούκι μετά το άλλο.

Αυτό στην πραγματικότητα θα είναι και το στοίχημα της επόμενης ημέρας για την κυβέρνηση.

Το αποτέλεσμα των σημερινών διαβουλεύσεων ελάχιστα πράγματα σημαίνει για τον μέ­σο Έλληνα πολίτη, ο οποίος βομβαρδίζεται το τελευταίο διάστημα με πληροφορίες ακόμη και για το ποιο πρωτογενές πλεόνασμα θα πρέπει να εμφανίζει η Ελλάδα το 2022, το 2032 και το 2060. Το αν θα υπάρξει τώρα ή μετά επιμήκυν­ση του χρέους κατά 15 χρόνια, το αν το «χαρτί» της συμφωνίας θα λέει ότι το χρέος θα επιμη­κυνθεί από «0 έως 15 χρόνια» ή «έως 15 χρόνια», το αν θα υπάρχει ρήτρα ανάπτυξης στα μέτρα για το χρέος και το αν η επίτευξη του στόχου του πρωτογενούς πλεονάσματος θα κρίνεται ανά πενταετία μετά το 2022 ή ανά έτος, ελάχι­στα πράγματα λέει αυτή τη στιγμή στον μέσο φορολογούμενο, ο οποίος έχει να αντιμετωπί­σει όχι τις προκλήσεις των επόμενων 10ετιών, αλλά της επόμενης ημέρας. Τα ερωτήματα εί­ναι άλλα και αμείλικτα.

Αμείλικτα ερωτήματα

♦ Μπορεί το υπουργείο Οικονομικών να δώ­σει λύση στους εκατοντάδες χιλιάδες φορολο­ γούμενους, οι οποίοι βρίσκονται με μπλοκαρισμένους τραπεζικούς λογαριασμούς εξαιτίας του υπερβάλλοντος ζήλου της ΑΑΔΕ;

♦ Υπάρχει λύση για τους 400.000 και πλέον ασφαλισμένους ελεύθερους επαγγελματίες και επιτηδευματίες, οι οποίοι είναι ανασφάλιστοι επειδή δεν μπορούν να πληρώσουν συσσωρευμένες ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του παρόντος και του παρελθόντος;

Μπορεί να αντιστραφεί το κλίμα στις τάξεις των φορολογουμένων, οι οποίοι από τον Ιού­λιο μέχρι και τον Δεκέμβριο θα καταβάλλουν περισσότερα από 4,5 δισ. ευρώ σε φόρους ανά μήνα;

♦ Υπάρχει προοπτική για τους νέους συνταξι­ούχους, οι οποίοι θα δουν τη σύνταξή τους να πέφτει με τον νόμο Κατρούγκαλου στα 400 και στα 500 ευρώ μεικτά;

Ποια απάντηση μπορεί να δοθεί στους δα­νειολήπτες με τις «κόκκινες» οφειλές, την πόρτα των οποίων χτυπά ήδη η τράπεζα, η ο­ποία και απειλεί με πλειστηριασμό, ηλεκτρονι­κό ή παραδοσιακού τύπου;

Ποια προοπτική μπορεί να δοθεί στον εργα­ζόμενο του ιδιωτικού τομέα, ο οποίος βλέπει μήνα με τον μήνα να γίνεται «επέλαση» της με­ρικής απασχόλησης και μείωση των μέσων α­ποδοχών;

Θα βρεθεί λύση για τους χιλιάδες ασφαλι­σμένους του ΕΟΠΥΥ, οι οποίοι συνωστίζονται με τις ώρες στα λιγοστά γραφεία του οργανι­σμού για να υποβάλουν αίτηση είσπραξης των παροχών σε χρήμα, οι οποίες τελικώς θα κατα­βληθούν ύστερα από πολλούς μήνες αναμο­νής;

Δύσκολες απαντήσεις

Είναι γεγονός ότι η κυβέρνηση θα δυσκο­λευτεί να βρει απαντήσεις στα κρίσιμα προ­βλήματα του εσωτερικού, καθώς η προετοι­μασία είναι μηδαμινή. Στο Μέγαρο Μαξίμου ήλπιζαν ότι θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν αναπτέρωση του ηθικού με μια ρύθμιση του χρέους, με μια επάνοδο – έστω και δοκιμαστι­κού χαρακτήρα – στις αγορές και με μια καλή ανακοίνωση από την Ελληνική Στατιστική Αρ­χή, η οποία θα πιστοποιεί την επάνοδο της χώ­ρας σε τροχιά ανάπτυξης.

Τέτοιο σκηνικό δεν φαίνεται να διαμορφώ­νεται. Η όποια ανάπτυξη είναι ισχνή και σίγου­ρα δεν προέρχεται από τομείς που γίνονται εύ­κολα αντιληπτοί στην τσέπη του μέσου Έλλη­να. Το ότι η ιδιωτική κατανάλωση αυξήθηκε στο πρώτο τρίμηνο του 2017 μπορεί να οφείλεται και στο γεγονός ότι οι συνταξιούχοι έρι­ξαν στην αγορά τα 600 εκατομμύρια ευρώ που εισέπραξαν τις τελευταίες ημέρες του 2016 μέσω της «εφάπαξ παροχής». Αντίστοιχη σύνταξη δεν θα υπάρξει και στο δεύτερο τρίμη­νο.

Η οικονομία μπορεί ασφαλώς να κινηθεί με θετικό πρόσημο. Αν όμως αυτό οφείλεται σε μια μεγάλη επένδυση ή σε μια ενίσχυση του τουριστικού ρεύματος, δεν σημαίνει αυτόμα­τα και ότι θα φανεί κέρδος στην τσέπη όλων των Ελλήνων. Είναι δουλειά της κυβέρνησης να βρει τρόπο ώστε η όποια ανάκαμψη της οικονομίας να φανεί ότι διαχέεται σε ολόκλη­ρη την κοινωνία. Για να συμβεί όμως αυτό, θα πρέπει να βρεθούν απαντήσεις σε μια σειρά κρίσιμα ζητήματα, όπως τα ακόλουθα:

♦ Οι μακροχρόνια άνεργοι είναι πλέον περισ­σότεροι από 800 χιλιάδες, καθώς επτά στους 10 έχουν συμπληρώσει πάνω από 12 μήνες ε­κτός αγοράς εργασίας. Ο ένας στους τρεις α­νέργους έχει ξεπεράσει το 45ο έτος της ηλικί­ας, κάτι που καθιστά ακόμη πιο δύσκολη την επανένταξή του στην αγορά εργασίας. Οι θέ­σεις πλήρους απασχόλησης μειώνονται διαρκώς. Το εργατικό δυναμικό της χώρας «γερνά­ει», εκατοντάδες χιλιάδες άνεργοι έχουν επαγ­γελματική εμπειρία σε κλάδους που δύσκολα θα ανακάμψουν, ενώ πάνω από το 70% των ερ­γοδοτών της χώρας είναι μικρομεσαίοι με ελά­χιστες πιθανότητες δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας στο άμεσο μέλλον.

♦ Το μερίδιο της μερικής απασχόλησης στη συνολική έγινε για πρώτη φορά διψήφιο στο τέταρτο τρίμηνο του 2016, ενώ η ανοδική τά­ση συνεχίζεται. Σε σύνολο 3,648 εκατ. απασχολουμένων, η ΕΛΣΤΑΤ μέτρησε 374.000 μερικώς απασχολουμένους με το ποσοστό να διαμορφώνεται στο 10,3%. Στο τέταρτο τρίμη­νο του 2010, το αντίστοιχο ποσοστό ήταν μό­λις 6,6%. Τα στοιχεία του ΕΦΚΑ δείχνουν ότι οι θέσεις μερικώς απασχολουμένων είναι πλέον 561.880 (σ.σ.: θέσεις και άτομα δεν ταυτίζο­νται, καθώς ένας μερικώς απασχολούμενος μπορεί να κάνει δύο δουλειές).

♦ Όσον αφορά τον μισθό τους, η μεικτή αμοιβή διαμορφώνεται στα 427 ευρώ, με τις γυναίκες, παραδόξως, να εισπράττουν λίγα περισσότερα από ό,τι οι άντρες (437 ευρώ έ­ναντι 415 ευρώ). Τα στοιχεία αφορούν τον περασμένο Αύγουστο, διότι η επεξεργασία των Αναλυτικών Περιοδικών Δηλώσεων που υποβάλλουν οι εργοδότες καθυστερεί. Έτσι, η αναλογία σήμερα εκτιμάται ότι είναι ακόμη μεγαλύτερη. Η μερική απασχόληση είναι μια τάση που θα συνεχιστεί για πολλούς λόγους. Πρώτον, διότι οι εργοδότες αποφεύγουν το πρόστιμο των 10.500 ευρώ με το οποίο κιν­δυνεύουν αν συλληφθούν να απασχολούν κά­ποιον με «μαύρα». Δεύτερον, διότι οι ίδιοι οι εργαζόμενοι βρίσκουν έναν σχετικά «φθηνό» τρόπο να κολλούν 22 ένσημα τον μήνα και να έχουν πλήρη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Η εθνική σύνταξη, τα φάρμακα, μια μικρή επι­κουρική και οι παροχές σε είδος, μπορούν να εξασφαλιστούν ακόμη και με 120 ευρώ τον μήνα, τα οποία ο εργαζόμενος μοιράζεται με τον εργοδότη.

♦ Στο τέλος Απριλίου οι οφειλέτες στους οποί­ους είχαν επιβληθεί τα αναγκαστικά μέτρα είχαν φτάσει τους 906.101 σε σύνολο 1.628.905 άτομα. Δηλαδή, οι 56 στους 100 για τους οποί­ους υπάρχει από τον νόμο περιθώριο επιβολής των αναγκαστικών μέτρων έχουν ήδη υποστεί την εσχάτη των ποινών. Ο δείκτης του 56% είναι υψηλότερος ακόμη και από τον ετήσιο στόχο που έχουν θέσει οι δανειστές και ο οποί­ος φτάνει στο 54,8%. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι στο κομμάτι των δεσμεύσεων τραπεζικών λογαριασμών η ΑΑΔΕ έχει ήδη επιτύχει τον ε­τήσιο στόχο.

Ακόμα χειρότερα…

Μετά τον Ιούνιο το σκηνικό αλλάζει άρδην προς το χειρότερο και όσον αφορά τους φό­ρους που θα πρέπει να πληρωθούν. Ενώ στο πρώτο 5μηνο η μέση μηνιαία βεβαίωση φο­ρολογικών υποχρεώσεων δεν ξεπερνούσε τα 3-3,2 δισ. ευρώ, από τώρα και στο εξής (ειδικά από τον Ιούλιο και μετά) η μέση μηνιαία επι­βάρυνση θα «εκραγεί» στα 4,7 δισ. ευρώ κατά μέσο όρο. Για να εκτελεστεί ομαλά ο προϋπολογισμός της φετινής χρονιάς και να επιτευ­χθεί ο στόχος του πρωτογενούς πλεονάσμα­τος, στο διάστημα Ιουνίου – Δεκεμβρίου θα πρέπει να εισπραχθούν 33 δισ. ευρώ αποκλει­στικά από φόρους όταν στο πρώτο πεντάμηνο συγκεντρώθηκαν περίπου 15 δισ. ευρώ. Η κατακόρυφη άνοδος του πήχη οφείλεται σε δύο λόγους:

Η εκτέλεση του ελληνικού κρατικού προϋ­πολογισμού είναι ούτως ή άλλως οπισθοβαρής. Όλες οι βασικές φορολογικές υποχρεώ­σεις, όπως ο φόρος εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων, ο ΕΝΦΙΑ, τα τέλη κυκλο­φορίας και ο ΦΠΑ που αντιστοιχεί στην καλο­καιρινή σεζόν, βεβαιώνονται και εισπράττονται μέσα στο δεύτερο εξάμηνο.

Η κυβέρνηση αναθεώρησε προς τα πάνω τον στόχο των φορολογικών εσόδων, όπως προκύπτει από το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Προσαρμογής. Ενώ ο στόχος όπως είχε οριοθετηθεί από τον κρατικό προϋ­πολογισμό έφερνε τα φορολογικά έσοδα του 2017 στα 46,858 δισ. ευρώ, μετά την αναθε­ώρηση ο πήχης ανέβηκε κατά 1,385 δισ. ευρώ στα 48,243 δισ. ευρώ. Από αυτά τα επιπλέον 1,385 δισ. ευρώ, τα 1,11 δισ. ευρώ θα πρέπει να προέλθουν από το σκέλος των άμεσων φό­ρων και τα 275 εκατ. ευρώ από το σκέλος των έμμεσων φόρων.