Οι Ρώσοι, το ΝΑΤΟ, η θρησκευτική διπλωματία και η απειλή… σύρραξης

Τον περασμένο Αύγουστο το αμερικανικό ΥΠΕΞ είχε προβεί σε μια ανακοίνωση στην οποία λίγη σημασία έδωσαν τα διεθνή ΜΜΕ. Κάλεσε την Ουκρανία να μην παρενοχλεί τη διεθνή ναυσιπλοΐα στην ευρύτερη θαλάσσια περιοχή της. Τότε ακούστηκε ως «μπαταριά στον αέρα» στο πλαίσιο των ρωσοαμερικανικών σχέσεων και κυρίως ως «στάχτη στα μάτια» της έρευνας Μίλερ.

Μερικούς μήνες αργότερα άρχισαν να κινούνται οι γεωπολιτικές πλάκες της θρησκευτικής διπλωματίας. Με δεδομένη την άρνηση της Μόσχας να αποδεχτεί το Οικουμενικό Πατριαρχείο ως primus inter paris (πρώτο μεταξύ ίσων) και την πρόθεση της Κωνσταντινούπολης να δείξει «τις εστί η Πρώτη Εκκλησία», ξεδιπλώθηκε «από αγάπη» η παραχώρηση αυτοκεφαλίας στην Εκκλησία της Ουκρανίας. Τα χαρακώματα έχουν ανοίξει και ο πόλεμος ήδη εξελίσσεται.

Στο ίδιο μέτωπο, το Οικουμενικό Πατριαρχείο κινείται στην αντικατάσταση του αρχιεπισκόπου Αμερικής – αν και παραμένει μέχρι νεωτέρας – τοποθετώντας αρχικά τοποτηρητή. Μια κίνηση που σίγουρα δεν γίνεται χωρίς τη σύμφωνη γνώμη – ή, έστω, γνώση – της αμερικανικής πλευράς. Το ίδιο ισχύει και για την παραχώρηση αυτοκεφαλίας στην Ουκρανική Εκκλησία.

Η αντίδραση της Ρωσικής Εκκλησίας υπήρξε σφοδρή: χαρακτήρισε «καταστροφική» την απόφαση. «Στην πραγματικότητα μπορούμε να περιγράψουμε την απόφαση του Πατριαρχείου ως νομιμοποίηση του σχίσματος. Δυστυχώς, τα καλέσματά μας απ’ όλες τις γωνιές του κόσμου δεν εισακούστηκαν στην Κωνσταντινούπολη και σήμερα το Πατριαρχείο πήρε καταστροφικές αποφάσεις, πρώτα για εκείνο και μετά για όλη την Ορθοδοξία» δήλωσε ο εκπρόσωπος του Ρώσου Πατριάρχη Κύριλλου.

Παιχνίδια πολέμου

Λίγο πριν από τα Χριστούγεννα, στις 25 Νοεμβρίου, οι ρωσικές δυνάμεις κατέλαβαν τρία ουκρανικά πλοία που διέσχιζαν τη Μαύρη Θάλασσα και άνοιξαν πυρ εναντίον τους καταγγέλλοντας πως εισήλθαν παράνομα στα ρωσικά χωρικά ύδατα. Είκοσι τέσσερις Ουκρανοί ναύτες, μέλη του πληρώματος, έχουν συλληφθεί, ενώ τουλάχιστον έξι τραυματίστηκαν κατά το επεισόδιο. Τα κατασχεθέντα πλοία βρίσκονται σε ρωσικό λιμάνι και φωτογραφίζονται ως δείγμα «επινίκιου θηράματος».

Ετοιμασίες για… πόλεμο

Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Πέτρο Ποροσένκο υπέγραψε χωρίς καθυστέρηση διάταγμα τη Δευτέρα για την επιβολή στρατιωτικού νόμου στην Ουκρανία με ισχύ 30 ημερών, προκειμένου «να ενισχυθούν οι εθνικές άμυνες έναντι πιθανής εισβολής από τη Ρωσία».

Σε τηλεοπτικό διάγγελμά του διαβεβαίωσε τους επιφυλακτικούς βουλευτές ότι δεν θίγονται πολιτικές ελευθερίες ούτε θα αναβληθούν οι εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για το 2019 και οι βουλευτές ενέκριναν την επιβολή του στρατιωτικού νόμου, ο οποίος, όμως, απαγορεύει τις μαζικές συγκεντρώσεις και θέτει τα ΜΜΕ υπό κρατικό έλεγχο.

Ο Ουκρανός Πρόεδρος, που εν γνώσει του είχε ξεκινήσει μια έντονη κινητικότητα με την προσπάθεια ένταξης της χώρας του στην Ε.Ε. και κάνοντας τα στραβά μάτια στην εργαλειοποίηση έντονα ακροδεξιών στοιχείων πριν από τη ρωσική επέμβαση στην Κριμαία, θεωρεί ότι η απειλή σύρραξης ωφελεί τον ίδιο ώστε να επανεκλεγεί στις εκλογές του Μαρτίου.

Ο Πούτιν το κουμάντο

Η κινητικότητα αυτή φαίνεται να ευνοεί Ρώσους, Αμερικανούς και Ουκρανούς, αλλά όχι τον Τραμπ. «Δεν είναι καλό… δεν είμαστε καθόλου χαρούμενοι με αυτό» είπε σε δημοσιογράφους έξω από τον Λευκό Οίκο. Και αμέσως προσέθεσε ότι συνεργάζεται με Ευρωπαίους ηγέτες για την εξεύρεση λύσης.

Ο Βλαντίμιρ Πούτιν, δείχνοντας με κάθε ευκαιρία την «ειδική σχέση» που έχει σφυρηλατήσει με την Άνγκελα Μέρκελ, σε επικοινωνία που είχε με τη Γερμανίδα καγκελάριο της ζήτησε να ασκήσει επιρροή για την εκτόνωση της κρίσης αλλά και για «να πείσει το Κίεβο να μην λάβει απερίσκεπτες αποφάσεις».

Το ΝΑΤΟ κάλεσε τη Ρωσία να απελευθερώσει τα ουκρανικά πλοία και τα 24 μέλη πληρώματος που συνέλαβε τονίζοντας ότι δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για τις ενέργειές της, ενώ και οι ΗΠΑ εξαπέλυσαν βολές κατά της Μόσχας.

Στον ΟΗΕ η συνέχεια

Η Ρωσία αρέσκεται να κινείται σε δύο επίπεδα στις διεθνείς της σχέσεις: με τακτική πυγμής – όπως έγινε με την κατάληψη της Κριμαίας – αλλά και θεσμικά. Γι’ αυτό ζήτησε τη σύγκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Το ρωσικό αίτημα απορρίφθηκε, ενώ τη Μόσχα έδειξαν ως υπεύθυνη για την κλιμάκωση οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Τόσο η πρέσβειρα των ΗΠΑ στο Σ.Α. όσο και ο ομόλογός της τής Μεγάλης Βρετανίας επιτέθηκαν στη Ρωσία για στρατηγική κλιμάκωσης που στοχεύει στην αποσταθεροποίηση της οικονομίας της Ουκρανίας.

Το σταυρόλεξο της Ουκρανίας, αν και για δύσκολους λύτες, έχει και προφανή σημεία. Η Ρωσία, που δεν είδε θετικά οποιαδήποτε ανάμειξη της Δύσης στη γειτονιά της, πολέμησε με σφοδρότητα ό,τι ακυρώνει το «παρρωσικό όραμα για έναν κόσμο δορυφόρο προς το ρωσικό έθνος».

Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται και οι κόντρες με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, αλλά και τις ΗΠΑ και τη Βρετανία. Άγνωστος Χ παραμένει η θέση της κυβέρνησης του Τραμπ, ο οποίος, αν και αναγκάζεται από το εσωτερικό μέτωπο να ακούγεται αυστηρός, ουδόλως έχει διάθεση να προδώσει την «ειδική σχέση» που έχει με τον Ρώσο Πρόεδρο.

Ειδικότερα τώρα που οι δύο βλέπουν ότι αργά αλλά σταθερά υλοποιείται το κοινό τους όραμα για μια διαλυμένη Ευρώπη. Ίσως, μαζί μετά, σε δεύτερο χρόνο, να ονειρεύονται μια νέα Γιάλτα, δηλαδή έναν νέο, βολικό Ψυχρό Πόλεμο…