Ο φασισμός, ο ρατσισμός, η ξενοφοβία, η μισαλλοδοξία και η μη αποδοχή της διαφορετικότητας του άλλου κυριαρχούν σε μεγάλο τμήμα της ελληνικής κοινωνίας, που στρέφεται όλο και περισσότερο στη χρήση βίας και τον τυφλό φανατισμό.

Αυτό το στοιχείο δεν επιβεβαιώνεται μόνο από τα αυξημένα δημοσκοπικά ποσοστά της Χρυσής Αυγής, αλλά και από το πλήθος των καταγεγραμμένων ρατσιστικών επιθέσεων που σημειώθηκαν μέσα στο 2018, σύμφωνα με τα στοιχεία που συμπεριλαμβάνονται στην ετήσια έκθεση για το 2018 του Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας, στην οποία αναλύονται τα ποσοτικά και ποιοτικά αποτελέσματα της καταγραφής περιστατικών ρατσιστικής βίας και εγκλημάτων μίσους από τις 46 οργανώσεις που συμμετέχουν στο Δίκτυο. 

Αύξηση ρατσιστικής βίας το 2018

«Κάθε πέρυσι και καλύτερα» συνηθίζει να λέει ο λαός. 
Η συγκεκριμένη λαϊκή παροιμία φαίνεται να ταιριάζει στον αριθμό των ρατσιστικών επιθέσεων που καταγράφηκαν το 2018.
Κατά την περίοδο Ιανουαρίου – Δεκεμβρίου 2018, το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας κατέγραψε μέσω συνεντεύξεων με τα θύματα 117 περιστατικά ρατσιστικής βίας με περισσότερα από 130 θύματα. 

Αντίστοιχα, το 2017 είχαν καταγγελθεί 102 περιστατικά με 120 θύματα. 
Όσον αφορά το προφίλ των θυμάτων, σε 74 περιστατικά στοχοποιήθηκαν μετανάστες-ριες ή πρόσφυγες λόγω εθνικής καταγωγής, θρησκείας, χρώματος, σωματεία αλλοδαπών, υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων λόγω της σύνδεσης με πρόσφυγες και μετανάστες-ριες, καθώς και μνημείο των θυμάτων προσφύγων σε ναυάγια. 
Σε έξι περιστατικά στοχοποιήθηκαν Έλληνες πολίτες λόγω χρώματος, αλλοδαπής καταγωγής ή εθνοτικής καταγωγής. Σε εννέα περιστατικά στοχοποιήθηκαν εβραϊκοί ιεροί ή συμβολικοί χώροι και σε ένα περιστατικό στοχοποιήθηκε ημεδαπός λόγω εκπαιδευτικής δράσης κατά του αντισημιτισμού ή νομιζόμενης θρησκείας. 
Σε 27 περιστατικά στοχοποιήθηκαν ΛΟΑΤKI άτομα (εκ των οποίων πέντε πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο και πολίτης Ε.Ε.). Σε 59 περιστατικά στοχοποιήθηκαν περισσότερα του ενός θύματος, ενώ σε 63 περιστατικά η επίθεση τελέστηκε από ομάδα (τουλάχιστον δύο ατόμων).

Μέλη Ταγμάτων Εφόδου και «αγανακτισμένοι πολίτες», οι δράστες

Το Δίκτυο τεκμηρίωσε τη διεύρυνση της βάσης αποδοχής της ρατσιστικής βίας, καθώς κατέγραψε επιθέσεις από ομάδες που δηλώνουν υπερήφανα ότι εμφορούνται από ακραίες ξενοφοβικές ιδεολογίες, αλλά και επιθετικές ενέργειες από πολίτες σε άλλες εκφάνσεις της καθημερινότητας εντός του αστικού ιστού.

Αττική… μαυρίλα

Η πρωτεύουσα αναδείχθηκε και το 2018 «πρωταθλήτρια» στα κρούσματα ρατσιστικής βίας. Συγκεκριμένα, 61 περιστατικά έλαβαν χώρα στην Αττική, κυρίως σε περιοχές πλησίον του κέντρου της Αθήνας, αλλά και άλλες περιοχές, όπως στον Πειραιά, το Αιγάλεω, τη Νίκαια, το Χαλάνδρι, την Κηφισιά, τα Σπάτα. 
Από την υπόλοιπη επικράτεια αξίζει να τονιστεί ότι καταγράφηκαν 22 περιστατικά στη Λέσβο, 13 στην Πάτρα, 10 στη Θεσσαλονίκη, δύο στο Διδυμότειχο και από ένα στο Άργος, τον Βόλο, τη Θάσο, την Καρδίτσα, τη Λάρισα, τη Μύκονο, τη Ρόδο, τα Τρίκαλα και τη Χίο. 
Τα στοιχεία παρουσιάστηκαν κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου από τη βοηθό συντονίστρια του Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας Τϊνα Σταυρινάκη.

Φραγμό στον ρατσισμό

Εκπρόσωποι του Δικτύου τόνισαν ότι μόνο με ξεκάθαρα μηνύματα υπέρ της ανθρώπινης αξιοπρέπειας σε όλη την επικράτεια δύναται να καταπολεμηθεί η άνοδος των ρατσιστικών τάσεων και κάλεσαν την πολιτεία να μην προχωρήσει στην τροποποίηση της διάταξης του Ποινικού Κώδικα για το ρατσιστικό έγκλημα.
Η γενική γραμματέας Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Μαρία Γιαννακάκη υπογράμμισε στον χαιρετισμό της ότι η καταπολέμηση της ρατσιστικής βίας παραμένει μία από τις προτεραιότητες της Γενικής Γραμματείας και υπενθύμισε τις σημαντικές πρωτοβουλίες οι οποίες λήφθηκαν με τη συνεργασία διεθνών οργανισμών και των εισαγγελικών αρχών. Τόνισε τη σημασία της συνεργασίας με τους φορείς της κοινωνίας των πολιτών μέσω του Εθνικού Συμβουλίου κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας και συμφώνησε ότι η αντιμετώπιση του ρατσισμού και της ρατσιστικής βίας είναι μια διαρκής μάχη.

Ο Τάκης Ζώτος, συνήγορος πολιτικής αγωγής στη δίκη της Χρυσής Αυγής και στη δίκη Λουκμάν, υπενθύμισε ότι σε τρεις μόνο υποθέσεις έχει αναγνωριστεί το ρατσιστικό κίνητρο, αναγνώρισε τη θετική επίδραση που δύναται να έχει η εγκύκλιος της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου για τη διερεύνηση του ρατσιστικού εγκλήματος και τη σήμανση των σχετικών δικογραφιών και τόνισε την άμεση διασύνδεση μεταξύ του μηνύματος που αποστέλλει με τις πράξεις της η εκάστοτε κεντρική εξουσία στους δικαστικούς λειτουργούς και την αστυνομία. 

Η Τζάκυ Αμπουλιμέν από το Generation 2.0 RED τόνισε ότι, παρά τα θετικά βήματα στο ζήτημα της ιθαγένειας, οι Έλληνες με διαφορετική καταγωγή ή/και λόγω χρώματος καλούνται να αποδεικνύουν διαρκώς «πόσο Έλληνες είναι» και επισήμανε ότι η ορατότητά τους θα έπρεπε να συνεπάγεται και αναγνώριση στην πράξη. Παρουσίασε περιστατικά «καθημερινού» ρατσισμού στις δημόσιες υπηρεσίες αλλά και στα ΜΜΕ και υπογράμμισε ότι η άγνοια δεν δύναται να δικαιολογεί τον ρατσισμό. 

Η Μαρίνα Γαλανού από το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών ανέδειξε, μέσα από την προσωπική της εμπειρία, τις δυσκολίες και τη λεκτική βία που αντιμετωπίζει ένα διεμφυλικό άτομο κατά τη διαδικασία νομικής αναγνώρισης ταυτότητας φύλου, καθώς και το κενό προστασίας που δημιουργείται στο μεσοδιάστημα από την έναρξη έως την ολοκλήρωση της χρονοβόρας αυτής διαδικασίας. Επιπλέον, τόνισε την αναγκαιότητα της εκπαίδευσης των υπαλλήλων προκειμένου να καταπολεμηθούν τα στερεότυπα. 

Η Καλλιόπη Στεφανάκη από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες υπογράμμισε τη διασύνδεση της αδυναμίας εξεύρεσης βιώσιμων λύσεων για την υποδοχή και την ένταξη των προσφύγων με τη στοχοποίησή τους σε ρατσιστικές επιθέσεις. Επανέλαβε ότι η έμφαση στα οφέλη της αλληλεγγύης, η εξεύρεση ρεαλιστικών λύσεων και η πολιτική βούληση είναι το αντίδοτο στην τοξικότητα με την οποία συζητείται σήμερα το προσφυγικό. Σε αυτή τη λογική στηρίζεται εξάλλου το Παγκόσμιο Σύμφωνο για τους Πρόσφυγες, μια διεθνής συμφωνία με στόχο να καταστεί πράξη η αλληλεγγύη και ο καταμερισμός των ευθυνών. 

Η Ρωξάνη Φράγκου από την Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου ανέλυσε μέσα από παραδείγματα τον ρόλο της Επιτροπής στη γεφύρωση της απόστασης μεταξύ της πολιτείας και της κοινωνίας των πολιτών και την αμοιβαία επωφελή διαδικασία της διαβούλευσης με φορείς ΛΟΑΤΚΙ, με φορείς καταπολέμησης του εργασιακού trafficking για την υπόθεση της Μανωλάδας, καθώς και με άλλους εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών και των αρχών για την κατάσταση στα Κέντρα Υποδοχής των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου.