Στον τομέα της εκπαίδευσης και της έρευνας, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ πέτυχε αξιόλογο έργο, το οποίο τώρα απειλείται από ένα πρόγραμμα αντιμεταρρύθμισης, με κεντρικό στόχο να αυξηθούν οι εκπαιδευτικές ανισότητες μέσω της ψευδώνυμης «αριστείας» και να σπρώχνονται επιπλέον 20.000 παιδιά κάθε χρόνο έξω από το δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα, «πελάτες», όπως τους είχε αποκαλέσει ο ίδιος ο κ. Μητσοτάκης, στα ιδιωτικά κολέγια, τονίζει ο Νίκος Φίλης

Ο ΣΥΡΙΖΑ έλαβε ένα ισχυρό ποσοστό στις τελευταίες εκλογές, με την εντολή να διορθωθεί και να επανέλθει στην εξουσία, εκτιμά μιλώντας στην «Εφημερίδα των Συντακτών» ο τομεάρχης Παιδείας του κόμματος και βουλευτής Α’ Αθήνας, Νίκος Φίλης.

Ασκεί έντονη κριτική στην υπουργό Παιδείας, την οποία κατηγορεί για αύξηση της εκπαιδευτικής ανισότητας, ενώ βάλλει και συνολικά κατά της κυβέρνησης πάνω σε καίρια θέματα όπως είναι το προσφυγικό. Τέλος, σημειώνει πως «η αντιπαράθεση με τη Δεξιά πρέπει να στηρίζεται στην αμφισβήτηση της ιδεολογικής της ηγεμονίας».

• Η κυβέρνηση έχει κάνει σημαία της την «επιστροφή στην κανονικότητα». Στα θέματα της Παιδείας, πώς κρίνετε τη μέχρι τώρα «κανονικότητα» που επιχειρείται από την πολιτική ηγεσία του υπουργείου;

Πρόκειται για επιστροφή στη μνημονιακή «κανονικότητα» την οποία πλήρωσαν το δημόσιο σχολείο με την υποβάθμισή του, οι εκπαιδευτικοί με διαθεσιμότητες-απολύσεις και την τιμωρητική αξιολόγηση, οι νέοι με μέτρα εκπαιδευτικού αυταρχισμού και πολλοί άξιοι νέοι επιστήμονες με τη φυγή τους στο εξωτερικό. Στον τομέα της εκπαίδευσης και της έρευνας, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ πέτυχε αξιόλογο έργο, το οποίο τώρα απειλείται από ένα πρόγραμμα αντιμεταρρύθμισης, με κεντρικό στόχο να αυξηθούν οι εκπαιδευτικές ανισότητες μέσω της ψευδώνυμης «αριστείας» και να σπρώχνονται επιπλέον 20.000 παιδιά κάθε χρόνο έξω από το δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα, «πελάτες», όπως τους είχε αποκαλέσει ο ίδιος ο κ. Μητσοτάκης, στα ιδιωτικά κολέγια.

Με τον ίδιο στόχο προχωρούν στην αναστολή λειτουργίας 37 νέων τμημάτων τα οποία θα λειτουργούσαν τον Σεπτέμβριο του 2020, στη ματαίωση των διετών προγραμμάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης και στην κατάργηση της δυνατότητας ελεύθερης πρόσβασης των μαθητών.

Σύμφωνα με ανακοίνωση του ίδιου του υπουργείου Παιδείας, στον προϋπολογισμό του 2020 οι πιστώσεις μειώνονται κατά 200 εκατ. ευρώ, ύστερα από τέσσερα χρόνια συνεχούς αύξησης επί ΣΥΡΙΖΑ. Οι αναγκαίοι διορισμοί μόνιμου προσωπικού στην εκπαίδευση, που ο ΣΥΡΙΖΑ είχε διασφαλίσει, αναβάλλονται ή και ματαιώνονται. Κι αυτό παρότι τα κενά είναι τεράστια και αναγκαζόμαστε κάθε χρόνο να προσλαμβάνουμε δεκάδες χιλιάδες αναπληρωτές.

Είναι προφανές ότι η επικίνδυνη αυτή αντιμεταρρύθμιση θα προκαλέσει δικαιολογημένες αντιδράσεις στην κοινωνία, την εκπαιδευτική κοινότητα και τη νεολαία, που πολύ φοβούμαι ότι η Δεξιά θα απαντήσει με έξαρση του αυταρχισμού και της καταστολής.

Αλλά και στο πεδίο της διαχείρισης, η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας κατέγραψε πρωτοφανή ανικανότητα, όπως πιστοποιείται από τις 300.000 χαμένες διδακτικές ώρες μόνο τον Οκτώβριο και τα χιλιάδες κενά, παρότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είχε εξασφαλίσει πιστώσεις-ρεκόρ για αναπληρωτές, πάνω από 34.000, για τη φετινή χρονιά.

• Πώς κρίνετε τις προκλήσεις που οδηγούν στην αναζωπύρωση του αντιπροσφυγικού κλίματος;

Το προσφυγικό δεν είναι πρόβλημα ανοιχτών συνόρων, όπως δημαγωγούσε προεκλογικά η Ν.Δ., αλλά παγκόσμιο πρόβλημα, που η αντιμετώπισή του προϋποθέτει συνειδητοποίηση του βάθους του. Είναι αποτέλεσμα πολέμων, ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων και πείνας, αλλά και της κλιματικής αλλαγής.

Τα επόμενα χρόνια η Ελλάδα θα βρεθεί στην πρώτη γραμμή, λόγω της γεωπολιτικής της θέσης. Χρειάζεται να αλλάξουν οι ευρωπαϊκές πολιτικές. Η Ν.Δ. έσπειρε ανέμους ως αντιπολίτευση και θερίζει θύελλες ως κυβέρνηση. Η ομολογία Χρυσοχοΐδη, ότι το προσφυγικό δεν είναι διαχειρίσιμο, δεν είναι δυνατό να αντιμετωπιστεί με μέτρα όπως αυτά του πρόσφατου νόμου, που φτάνει στο σημείο να αμφισβητήσει τα δικαιώματα των ασυνόδευτων έφηβων προσφύγων και μεταναστών.

«Γαλάζιοι» βουλευτές και δήμαρχοι επιχειρούν να καλύψουν την κυβερνητική υποχώρηση στο Μακεδονικό, με την υπόθαλψη ή ανοχή της ξενοφοβίας και του μίσους κατά των προσφύγων. Ο ΣΥΡΙΖΑ ως κυβέρνηση είχε διαχειριστεί κατά το δυνατόν αποτελεσματικά παρά τους μνημονιακούς καταναγκασμούς το προσφυγικό με όρους αλληλεγγύης, αξιοπρέπειας και διεθνούς δικαίου.

Θυμάμαι ότι ως υπουργός Παιδείας, με την καθοριστική συμβολή του αείμνηστου γ.γ. του υπουργείου Γιάννη Παντή, φροντίσαμε να σταλούν 13.000 προσφυγόπουλα στα σχολεία, πολλά από αυτά μαζί με τα Ελληνόπουλα, χωρίς κανένα πρόβλημα. Ηταν ένα βήμα. Σήμερα βλέπουμε την αντίστροφη πορεία. Εκκενώθηκαν κτίρια στα οποία είχαν βρει καταφύγιο πρόσφυγες και τα παιδιά τους. Εφυγαν βίαια τα προσφυγόπουλα π.χ. από το 35ο Δημοτικό στα Εξάρχεια, στην οδό Κωλέττη, και οι ίδιοι οι Ελληνες γονείς των μαθητών έβγαλαν ανακοίνωση «φέρτε πίσω τα παιδιά μας». Να που δεν έχει παραδοθεί η κοινωνία μας στην ξενοφοβία.

• Με αφορμή το περιστατικό στην παρέλαση στη Νέα Φιλαδέλφεια, υπήρξε ένας αντίλογος σε αυτούς που υπερασπίστηκαν την παρέμβαση των κοριτσιών, ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν δικαιούται να ομιλεί από τη στιγμή που δεν κατάργησε τις παρελάσεις… Πώς απαντάτε;

Οι παρελάσεις συνιστούν αναχρονισμό, είναι μιλιταριστικό κατάλοιπο άλλων εποχών και δεν προσφέρουν τίποτα ουσιαστικό στη διαμόρφωση του πατριωτικού φρονήματος των μαθητών. Ως υπουργός Παιδείας δεν δίστασα να προκαλέσω δημόσιο διάλογο, γνωρίζοντας ότι η κατάργησή τους δεν μπορούσε να γίνει από τα πάνω με μια εγκύκλιο ή διαταγή, διότι στη διοργάνωση των παρελάσεων εμπλέκονται οι τοπικές κοινωνίες. Δεν είναι εσωτερικό θέμα μόνο του σχολείου. Χρειάζεται να υπάρξει συνεννόηση με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, ώστε να οργανώνονται ουσιαστικές εκδηλώσεις μνήμης και να γίνει κατανοητό από την κοινωνία ότι υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι να τιμούμε τις εθνικές επετείους και να προβληματιζόμαστε για την ιστορία μας. Κύριο μέλημά μας πρέπει να είναι η ουσιαστική αλλαγή του μαθήματος της Ιστορίας, ώστε να ενισχύεται το πατριωτικό και αντιφασιστικό νόημα της 28ης Οκτωβρίου, κάτι που δυστυχώς ξέχασε φέτος η υπουργός Παιδείας. Το 2016, επί υπουργίας μου έγινε το πρώτο βήμα διαλόγου, δεν προλάβαμε, όμως, να προχωρήσουμε.

• Είναι πραγματικότητα το γεγονός πως εντός ΣΥΡΙΖΑ συνυπάρχουν έως αυτή τη στιγμή δύο βασικές γραμμές ως προς τη μορφή που θα έχει το κόμμα μετά το συνέδριο. Υπάρχει επίσης η αίσθηση ότι λειτουργείτε με τη λογική τού «φοβάται ο Γιάννης το θεριό και το θεριό τον Γιάννη»… Υπάρχει πεδίο σύγκλισης ή θα περιμένετε το συνέδριο προκειμένου να ξεκαθαρίσετε το τοπίο, με όποιους κινδύνους μπορεί να ελλοχεύουν σε μια τέτοια προοπτική;

Ο πλούτος αναζητήσεων και οι αγωνίες δεν σχηματοποιούνται σε δύο αντιτιθέμενες γραμμές. Υπάρχουν διαφορές κι αυτό είναι δύναμη για τον ΣΥΡΙΖΑ και την Προοδευτική Συμμαχία. Αυτή την περίοδο εκδηλώνεται το ενδιαφέρον των πολιτών να εγγραφούν στον ΣΥΡΙΖΑ, όχι μονοσήμαντα αλλά αμφίπλευρα, κι αυτή η διεύρυνση που ξαναφέρνει στην οργανωμένη ζωή του κόμματος αριστερούς διαφόρων προελεύσεων και ηλικιών, καθώς και αντιδεξιούς πολίτες αναζωογονεί το ενδιαφέρον για την πολιτική και αναδεικνύει την αξία της συμμετοχής και της εσωκομματικής δημοκρατίας

• Υπάρχει η αίσθηση ότι ο ΣΥΡΙΖΑ εξακολουθεί να ψάχνει τον αντιπολιτευτικό βηματισμό του. Ισχύει αυτό και, αν ναι, πώς μπορεί να αντιστραφεί η κατάσταση;

Στις εκλογές έχασε ο ΣΥΡΙΖΑ συγκεντρώνοντας όμως ένα υψηλό ποσοστό. Συνεπώς η λαϊκή εντολή είναι να διορθωθεί για να επανέλθει. Γι’ αυτό απαιτείται η κριτική αποτίμηση της κυβερνητικής θητείας μας. Δεν αρκεί η τακτική του «ώριμου φρούτου» για να πέσει η Ν.Δ. Χρειάζεται να αναδειχθούμε ως μια εναλλακτική, ριζοσπαστική-αριστερή δύναμη, σε ρήξη με μνημονιακές πολιτικές που αναγκαστήκαμε να υλοποιήσουμε. Χρειαζόμαστε ένα προγραμματικό restart. Μια φυσιογνωμία έξω από τον οικονομισμό στον οποίο πολλές φορές γλιστρήσαμε, σπρωγμένοι από την οικονομική κρίση και τη διαχείρισή της. Χωρίς αμφισημίες, όπως π.χ. κατά της κλιματικής αλλαγής, αλλά υπέρ των εξορύξεων υδρογονανθράκων. Χωρίς ατυχείς συμβιβασμούς, όπως αυτοί στις σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας. Χωρίς τη φαντασίωση ενός «νέου ΠΑΣΟΚ». Ικανοί να συγκροτούμε κοινωνικές και πολιτικές συμμαχίες, ένα ηγεμονικό μπλοκ της κοινωνικής αλλαγής. Και να μην απομονωνόμαστε σε σχήματα «μόνοι εναντίον όλων», που αποδείχθηκε πως βοήθησε στη συγκρότηση του αντι-ΣΥΡΙΖΑ μετώπου.

Η αντιπαράθεση με τη Δεξιά πρέπει να στηρίζεται στην αμφισβήτηση της ιδεολογικής της ηγεμονίας. Οι πολίτες που καταστράφηκαν από την κρίση, και ειδικά η νεολαία, ζητούν από την Αριστερά ένα μήνυμα για την αλλαγή της ζωής τους και της πολιτικής, για την υπέρβαση της μιζέριας της καπιταλιστικής κυριαρχίας. Τίποτα περισσότερο τίποτα λιγότερο!

• Συμφωνείτε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να διευρυνθεί προς την Κεντροαριστερά;

Ο ΣΥΡΙΖΑ χρειάζεται να επανασυστηθεί στην κοινωνία ως κόμμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς, ικανό να απευθύνεται σε ένα ευρύ φάσμα πολιτικών ευαισθησιών, από το αντινεοφιλελεύθερο και αντιεθνικιστικό προοδευτικό Κέντρο έως τον χώρο της νεολαιίστικης αυτονομίας που είναι μακριά από τη βία. Αυτό δεν συνιστά πολυσυλλεκτισμό, εφόσον η εκπροσώπηση στηρίζεται σε ένα πρόγραμμα άμεσων αλλαγών με δημοκρατικές-οικολογικές αξίες και απελευθερωτικό κοινωνικό μήνυμα. Με αυτή την προπαρασκευή θα πορευτούμε στους αγώνες και στους θεσμούς ως μαχητική και προγραμματική αντιπολίτευση σήμερα και ως κυβέρνηση αύριο. Ωριμάζοντας οι συνθήκες και ταυτόχρονα ωριμάζοντας κι εμείς, μέσα στις αντιφατικές διεργασίες που συντελούνται στη χώρα μας και την Ευρώπη, σε οργανική επικοινωνία με τα ελπιδοφόρα σκιρτήματα κατά της λιτότητας και των κοινωνικών ανισοτήτων που διατρέχουν τον πλανήτη και αποδεικνύουν πως το παρόν δεν είναι αιώνιο.

• Είστε υπέρ ή κατά της εκλογής του αρχηγού από τη βάση; Υπάρχει μια φημολογία που θέλει το συγκεκριμένο ερώτημα να τίθεται στο συνέδριο για μελλοντική χρήση…

Να ακούσουμε ποιος το ζητάει. Πάντως ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας, ο οποίος γνωρίζει πού οδηγεί αυτή η πρόταση, δεν το ζητάει.