Ψηφιακοί ερευνητές του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης και του Στάνφορντ εξέτασαν πρόσφατα το ερώτημα αν οι αναγνώστες μπορούν να καταλάβουν τη διαφορά ανάμεσα στις πραγματικές και τις ψευδείς ειδήσεις (fake news).

Κάθε μέρα, για διάστημα αρκετών μηνών, επέλεξαν πέντε ειδήσεις που είχαν δημοσιευθεί τις τελευταίες 24 ώρες και ζήτησαν από διαφορετικές ομάδες 90 ατόμων σε όλη την Αμερική να διαπιστώσουν εάν ήταν αληθινές. Ζήτησαν επίσης από επαγγελματίες ελεγκτές ειδήσεων (fact-checkers) να εξετάσουν τις ίδιες ειδήσεις.

Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα αυτής της έρευνας (η οποία βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη και χρηματοδοτήθηκε από το Ίδρυμα Hewlett) δείχνουν ότι οι περισσότεροι συμμετέχοντες θα μπορούσαν να πουν ότι οι αληθινές ειδήσεις ήταν αληθινές.

Αλλά δεν ήταν καλοί στο να εντοπίσουν τις ψεύτικες ειδήσεις, σύμφωνα με άρθρο των «Financial Times». Tα αποτελέσματα της έρευνας δεν διέφεραν σημαντικά ανάλογα με την ηλικία ή την εκπαίδευση.

Εντύπωση προκάλεσαν τα αποτελέσματα από άτομα που υποστήριζαν αντίθετα ιδεολογικά πεδία. Οι πιο συντηρητικοί έκαναν καλύτερη δουλειά στο να εντοπίζουν ψεύτικες ειδήσεις όταν προέρχονταν από φιλελεύθερες πηγές και αντίστροφα.

Ωστόσο, τόσο οι συντηρητικοί όσο και οι φιλελεύθεροι τα πήγαν άσχημα με τις ειδήσεις που ευθυγραμμίζονταν με τις προτιμήσεις τους.

Στην πραγματικότητα, συνέπεσαν με τους επαγγελματίες ελεγκτές ειδήσεων μόνο κατά 25%. Επιπλέον, ο εντοπισμός ψεύτικων ειδήσεων δεν βελτιωνόταν όταν οι συμμετέχοντες ενθαρρύνθηκαν να ελέγξουν τις πληροφορίες διαδικτυακά.

Μια έρευνα του Pew πέρυσι έδειξε ότι οι περισσότεροι Αμερικανοί έχουν βρεθεί αντιμέτωποι με ψευδείς ειδήσεις, τα δύο τρίτα υποστηρίζουν ότι κλόνισαν την εμπιστοσύνη τους στην κυβέρνηση, αλλά πιστεύουν ότι οι δημοσιογράφοι θα πρέπει να επιλύσουν το πρόβλημα. Μόνο το 10% των Αμερικανών αναμένει ότι η κατάσταση θα βελτιωθεί.

Επιπρόσθετα, ο αμερικανικός οργανισμός NewsGuard, ο οποίος αξιολογεί την αξιοπιστία και την εγκυρότητα των ειδησεογραφικών ιστοσελίδων, αναφέρει ότι περίπου το 10% των διαδικτυακών ειδήσεων που παρακολουθούν οι αναγνώστες των ΗΠΑ προέρχονται από ιστοσελίδες με fake news – και αυτό το ποσοστό έχει αυξηθεί σημαντικά τους τελευταίους μήνες. Βέβαια, μια πιθανή αιτία που συμβαίνει αυτό τώρα είναι ότι πλησιάζουν οι αμερικανικές προεδρικές εκλογές του 2020.

Οι λύσεις

Εταιρείες-κολοσσοί της τεχνολογίας, όπως η Google και το Facebook, επενδύουν μεγάλα χρηματικά ποσά στην προσπάθεια να αξιοποιήσουν εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης για τον εντοπισμό των ψευδών ειδήσεων. Τα εργαλεία αυτά είναι εξαιρετικά χρήσιμα για την ανίχνευση της δραστηριότητας αυτοματοποιημένων προγραμμάτων που παράγουν ψεύτικες ειδήσεις ή επεξεργασμένων βίντεο, αλλά δεν μπορούν να αντικαταστήσουν την ανθρώπινη κρίση και εμπειρία σε πολλά άλλα ζητήματα. Οπότε πρέπει να δοθεί έμφαση σε άλλα προγράμματα που θα εκπαιδεύσουν τους ανθρώπους στον επαγγελματικό έλεγχο των γεγονότων και την αξιολόγηση των ειδήσεων. Ακόμη, ένα μέτρο για την αντιμετώπιση των ψευδών ειδήσεων θα μπορούσε να είναι η διεξαγωγή περισσότερων ερευνών για το πώς δημιουργούνται και πώς γίνεται η διασπορά τους.