O δρ Aντονι Φάουτσι είναι ο πλέον γνωστός ειδικός στο ζήτηµα της πανδηµίας. Οχι µόνο στις ΗΠΑ, αλλά παγκοσµίως. Εχοντας εργαστεί δίπλα σε όλους τους προέδρους από τον Ρέιγκαν και µετά, έπαιξε ηγετικό ρόλο στην αντιµετώπιση του AIDS και κατόπιν του Eµπολα. Στην περίπτωση της COVID-19, η αποστολή του ήταν πολύ πιο δύσκολη. Είχε απέναντί του έναν πρόεδρο που στην αρχή δεν πίστευε ότι ο ιός ήταν πραγµατική απειλή και έπρεπε να αντιµετωπίσει τις θεωρίες συνωµοσίας, την άρνηση πολλών συµπατριωτών του να φορέσουν µάσκα, ακόµη και απειλές εναντίον της ζωής του. Ο ίδιος λέει, όταν τον ρώτησα σχετικά, ότι τα έβγαλε πέρα γιατί επικεντρώθηκε στη δουλειά του και κρατούσε πάντοτε στο µυαλό του πως εχθρός είναι ο ιός.

Στη συνέντευξή του στον Αλέξη Παπαχελά, στην «Καθημερινή» θα βρείτε απαντήσεις σε µία σειρά από καίρια ερωτήµατα που µας απασχολούν. Πόσο επικίνδυνες είναι οι µεταλλάξεις, πόσο ασφαλή είναι τα εµβόλια, αν θα υπάρξει αποτελεσµατική θεραπεία για την COVID-19, πότε θα µπορούµε να πούµε ότι κερδίσαµε τη µάχη, πότε θα σταµατήσουµε να φοράµε µάσκες, πότε θα ταξιδεύουµε και πώς θα ετοιµαστούµε για την… επόµενη πανδηµία;

Ο δρ Φάουτσι έχει έναν εκπληκτικό τρόπο να εξηγεί περίπλοκα επιστηµονικά ζητήµατα. Γι’ αυτό άλλωστε είναι το πιο αναγνωρίσιµο πρόσωπο, µε τεράστια αξιοπιστία για τα θέµατα της δηµόσιας υγείας. Οµολογώ ότι ήθελα πολλούς µήνες τώρα να κάνω αυτή τη συνέντευξη γιατί αυτός ο άνθρωπος έµοιαζε πραγµατικός ήρωας, καθώς χειριζόταν µία κρίση χωρίς προηγούµενο µέσα σε σουρεαλιστικές συνθήκες. Μου είχε κάνει εντύπωση ένα ντοκιµαντέρ γι’ αυτόν, πριν από την CΟVID. Τον έδειχνε µε πλήρη προστατευτική στολή, να εξετάζει µια ασθενή µε Εµπολα, την εποχή που εθεωρείτο η πιο θανατηφόρος ασθένεια. Τον ρώτησαν γιατί το έκανε και αν φοβήθηκε. Απάντησε ότι φοβήθηκε και πως η σύζυγός του σχεδόν τον χώρισε επειδή πήρε αυτό το ρίσκο. Συµπλήρωσε, όµως, «ήταν σηµαντικό για µένα να δουν οι συνεργάτες µου ότι έπαιρνα εγώ, ως ηγέτης της οµάδας, το ρίσκο να εξετάσω την ασθενή. Η ηγεσία έχει το κόστος της». 

– Επιτρέψτε µου να σας ρωτήσω, πρώτα απ’ όλα, πόσο ανησυχείτε για τις διάφορες παραλλαγές του ιού. Είναι απλώς πιο µεταδοτικές, είναι πιο θανατηφόρες, πιο επικίνδυνες; Ποια είναι η εκτίµησή σας;

– Υπάρχουν πολλές παραλλαγές. Τις εξετάζουµε όλες σοβαρά. Κάποιες µας ανησυχούν λιγότερο από άλλες, ενώ οι δυνατότητες άλλων µάς προβληµατίζουν περισσότερο και θέλουµε να διασφαλίσουµε ότι το εµβόλιο τις καλύπτει. Για παράδειγµα, η παραλλαγή που είναι πιο διαδεδοµένη είναι της Νοτίου Αφρικής, αυτή που ονοµάζουµε Β1351. Γνωρίζουµε ότι αυτή η παραλλαγή όχι µόνο είναι πιο µεταδοτική, αλλά επίσης, όσον αφορά την προστασία που θα περιµέναµε από τα µονοκλωνικά αντισώµατα, η αποτελεσµατικότητα είναι µειωµένη, αν όχι ανύπαρκτη. Αλλά και τα αντισώµατα από τα εµβόλια έχουν περίπου πέντε φορές µικρότερη αποτελεσµατικότητα όσον αφορά την ικανότητά τους για περιορισµό του µεταλλαγµένου ιού. Αυτά είναι τα απογοητευτικά νέα. 

Ωστόσο, αυτό που γνωρίζουµε είναι ότι κάποια εµβόλια, για παράδειγµα τα εµβόλια mRNA της Moderna και της Pfizer, και της Johnson&Johnson, και πάλι προστατεύουν πολύ καλά από πολύ βαρύτερες καταστάσεις, όπως η εισαγωγή στο νοσοκοµείο ή ο θάνατος. Αλλα εµβόλια, όµως, µπορεί να µην είναι τόσο αποτελεσµατικά όσον αφορά αυτήν την παραλλαγή του ιού. 

Βεβαίως, υπάρχουν και άλλες παραλλαγές, όπως, για παράδειγµα, η Β117, που ξεκίνησε στο Ηνωµένο Βασίλειο. Γνωρίζουµε ότι είναι πολύ µεταδοτική από άνθρωπο σε άνθρωπο. Ωστόσο, τα εµβόλια δείχνουν καλή αποτελεσµατικότητα, παρ’ όλη τη µεταδοτικότητά της. 

Από την άλλη, παραλλαγή της Βραζιλίας µοιάζει πολύ µε εκείνη της Νοτίου Αφρικής. 

Τέλος, έχουµε και κάποιες παραλλαγές στις Ηνωµένες Πολιτείες. Μία στην Καλιφόρνια, τη Β1427/Β1429 και µία στη Νέα Υόρκη, τη B1526, οι οποίες µας προβληµατίζουν γιατί είναι ιδιαίτερα µεταδοτικές και µειώνουν σε ένα βαθµό, όχι µεγάλο, την αποτελεσµατικότητα των εµβολίων. Το συµπέρασµα είναι πως πρέπει να τις αντιµετωπίσουµε µε µεγάλη σοβαρότητα. Κάποιες είναι πιο προβληµατικές από άλλες. Αλλά πρέπει να συνεχίσουµε να παρακολουθούµε, δηλαδή να κάνουµε γενετική και γονιδιωµατική αλληλουχία των στελεχών που υπάρχουν σε κάθε χώρα. ∆εν θα µε εξέπληττε αν η Ελλάδα είχε τις δικές της παραλλαγές, τις οποίες πρέπει να αποµονώσει, για να σιγουρευτεί ότι τα εµβόλια που χρησιµοποιεί είναι πράγµατι αποτελεσµατικά στις µεταλλάξεις.

O δρ Φάουτσι, φορώντας προστατευτική στολή κατά του ιού Εμπολα. Το θάρρος του να βρεθεί –τότε– στην πρώτη γραμμή της μάχης παραλίγο να του στοιχίσει… τον γάμο του. Φωτ. ΝΙΗ

– Εχει γίνει πολλή κουβέντα σχετικά µε τις πιθανές παρενέργειες των εµβολίων. Από όσα γνωρίζετε έως τώρα, ποιες είναι οι ανησυχίες σας σχετικά µε αυτό το θέµα;

– Η ανησυχία µου είναι ελάχιστη. Και ο λόγος που το λέω αυτό είναι ότι οι δοκιµές που έγιναν στις ΗΠΑ µε τα εµβόλια mRNA της Pfizer και της Moderna έδειξαν πως είχαν 94% έως 95% αποτελεσµατικότητα και η αντιδραστικότητα είναι ελάχιστη. Μετά τη χορήγηση της πρώτης δόσης, υπάρχει κάποιος πόνος στο χέρι που διαρκεί περίπου 24 ώρες. Υπάρχει µεγαλύτερη αντιδραστικότητα στη δεύτερη δόση. Εµφανίζεται ύστερα από 21 µέρες για τη Pfizer και 28 για τη Moderna. Μετά τη χορήγηση της δεύτερης δόσης, υπάρχουν συµπτώµατα κούρασης, πόνοι, ρίγη και ίσως λίγος πυρετός. Αυτό διαρκεί για τους περισσότερους περίπου 24 ώρες. Σε κάποιους µπορεί να διαρκέσει λίγο περισσότερο, αλλά στην πλειοψηφία τα συµπτώµατα αυτά υποχωρούν ύστερα από 24 ώρες.

– Oλοι µου ζήτησαν να σας ρωτήσω, αν έπρεπε να διαλέξετε, ποιο εµβόλιο θα προτιµούσατε;

– Ξέρεις, δεν έχει τόση σηµασία για µένα. Oλα νοµίζω. Αυτά που έχουν εγκριθεί για έκτακτη χορήγηση στις ΗΠΑ είναι της Moderna, της Pfizer και της Johnson&Johnson. Θα έκανα όποιο εµβόλιο ήταν άµεσα διαθέσιµο. ∆εν θα περίµενα κάποιο συγκεκριµένα. Αν έµπαινα σε µια κλινική, θα έκανα όποιο είχαν διαθέσιµο εκείνη τη στιγµή. Αν έµπαινα σε άλλη κλινική, και είχαν κάποιο άλλο, θα έκανα αυτό. Κάποια έχουν περισσότερα πλεονεκτήµατα. Της Johnson&Johnson, για παράδειγµα, είναι µιας δόσης οπότε δεν χρειάζεται υψηλή ψύξη, διότι µπαίνει απλώς στο ψυγείο. Mπορεί σε κάποια µέρη στην Ελλάδα να είναι πιο δύσκολο να αποσταλούν όσα εµβόλια χρήζουν βαθείας ψύξης. Από αυτήν την άποψη, µπορεί να είναι απλούστερο να χρησιµοποιηθούν αυτά που είναι πιο εύκολα στη χρήση. Ενώ εάν βρίσκεσαι στην Αθήνα και εφόσον έχεις επιλογή, µπορεί να θέλεις να διαλέξεις κάποιο που δίνεται σε δύο δόσεις. Oµως και τα τρία εµβόλια είναι πραγµατικά πολύ αποτελεσµατικά.

Να φοράτε πάντα µάσκα

– Υπάρχει µια µεγάλη συζήτηση εδώ στην Ελλάδα, γιατί βιώνουµε ένα τρίτο κύµα. Και υπάρχει µια συζήτηση για το αν πρέπει να ανοίξουν τα σχολεία, τα καταστήµατα λιανικής, για την κυκλοφορία στους δρόµους και λοιπά. Ποια είναι η σύστασή σας; Ποια είναι η πρότασή σας;

– ∆εν γνωρίζω ποιο είναι το επίπεδο της αύξησης σε σχέση µε το ποσοστό θετικότητας. Ξέρετε, στις Ηνωµένες Πολιτείες έχουµε µπλε, κίτρινες, πορτοκαλί και κόκκινες ζώνες. Ετσι, εάν βρίσκεστε στην πολύ πολύ κόκκινη ζώνη, πρέπει να είστε πολύ αυστηροί µε τα µέτρα δηµόσιας υγείας. Είναι απαραίτητο, ξέρετε.  Να µη λειτουργεί η εστίαση σε κλειστούς χώρους, τα γυµναστήρια να παραµένουν κλειστά και να λαµβάνονται παρόµοια µέτρα όπου κρίνεται απαραίτητο.

Ακόµα και αν φτάσετε σε πιο µετριοπαθή νούµερα, υπάρχουν τέσσερα ή πέντε πράγµατα που πρέπει να κάνετε ούτως ή άλλως. Να φοράτε πάντα µάσκα, να αποφεύγετε τις συναθροίσεις, ιδιαίτερα σε εσωτερικούς χώρους, να διατηρείτε κοινωνικές αποστάσεις, να πλένετε τα χέρια σας πολύ συχνά. 

Το επίπεδο διείσδυσης της λοίµωξης στην κοινότητα είναι αυτό που θα καθορίσει σε ποιο επίπεδο περιορισµών θα µπει η χώρα.

Λάθος η στρατηγική της μιας δόσης 

– Αναρωτιέµαι, θα κάνατε το Sputnik ή το κινεζικό εµβόλιο;

– Τα δεδοµένα που γνωρίζω για το Sputnik είναι αρκετά καλά. ∆εν έχω αρκετή πληροφόρηση όσον αφορά το κινεζικό, γιατί έχουν δύο ή τρία διαφορετικά εµβόλια. Οπότε δεν έχω παρακολουθήσει στενά την αποτελεσµατικότητά τους, όµως τα δεδοµένα του ρωσικού εµβολίου µοιάζουν αρκετά καλά.

– Οπως γνωρίζετε, υπάρχει µεγάλη συζήτηση σχετικά µε το εάν, σε ορισµένες περιπτώσεις, όταν κάποιες χώρες βρίσκονται στα πρόθυρα ενός νέου κύµατος, θα πρέπει να κάνουν µόνο την πρώτη δόση του εµβολίου σε όσο το δυνατόν µεγαλύτερο µέρος του πληθυσµού. Ποια είναι η γνώµη σας;

– Οχι, δεν µου αρέσει αυτή η προσέγγιση για τον εξής λόγο: Εχουµε δει ότι –ας πάρουµε το εµβόλιο της Pfizer για παράδειγµα– µετά την πρώτη δόση παίρνουµε µέτρια επίπεδα αντισωµάτων που είναι αρκετά για προστασία 52%, σε αντίθεση µε το 94%-95%. Προστατεύει, και το 52% δεν είναι άσχηµο. ∆εν ξέρουµε όµως πόσο διαρκεί. Με τη δεύτερη δόση τα επίπεδα ανεβαίνουν κατά δέκα φορές. Ωστόσο, οι παραλλαγές του ιού µειώνουν την αποτελεσµατικότητα κατά πέντε φορές. Ετσι, εάν ξεκινάτε µε πολύ χαµηλά επίπεδα µε µία δόση, ίσως αυτή η στρατηγική να είναι αποτελεσµατική για τον τυπικό ιό, όµως µπορεί να µην είναι για την παραλλαγή. Συνεπώς, παρόλο που έχει το πλεονέκτηµα να δίνει περισσότερα εµβόλια σε περισσότερους ανθρώπους άµεσα, έχει και το µειονέκτηµα ότι δεν ξέρεις πόσο διαρκεί η προστασία. Και θα µπορούσε αυτό να είναι προβληµατικό αν αντιµετωπίζετε παραλλαγές στην Ελλάδα αντί του τυπικού ιού. Οπότε η επιστήµη µάς λέει πως πρέπει να κάνουµε αυτό που έχει το µικρότερο ρίσκο και είναι ασφαλέστερο, δηλαδή µια πρώτη δόση και µια δεύτερη δόση.

– Θέλω να ρωτήσω για την «ανοσία της αγέλης», γιατί θυµάµαι ότι είπατε πριν από λίγους µήνες ότι θα ήσασταν ικανοποιηµένος µε ένα επίπεδο εµβολιασµού 60%. Τώρα λέτε ότι το όριο είναι περίπου 80%. Τι άλλαξε; Ποια είναι η τελική εκτίµησή σας για αυτό;

– Τώρα, πάλι, πρέπει να συνειδητοποιήσουµε ότι είναι απλώς µια εκτίµηση, επειδή ο µόνος τρόπος να γνωρίζουµε το ακριβές επίπεδο είναι όταν το επιτύχουµε και στη συνέχεια πέσει και εµφανιστούν λοιµώξεις. Γνωρίζουµε λοιπόν ποιο ακριβώς είναι για την ιλαρά. Επειδή έχουµε δεκαετίες εµπειρίας µε την ιλαρά. Γνωρίζουµε ότι το επίπεδο «ανοσίας της αγέλης» είναι περίπου το 90% του πληθυσµού. Οταν φτάσει στο 80%, όπως έχουµε δει στη χώρα µας όταν στρώµατα πληθυσµού στην κοινότητα έφτασαν κάτω από ένα συγκεκριµένο επίπεδο, είχαµε έξαρση. Οσον αφορά την COVID-19 µπορούµε µόνο να εκτιµήσουµε ποιο θα µπορούσε να είναι, και όσο περισσότερο εξετάζουµε τον βαθµό διάδοσης σχετικά µε το επίπεδο αποτελεσµατικότητας του εµβολίου πιστεύουµε ότι είναι περίπου το 70% έως 85% του πληθυσµού. Κάπου µεταξύ 70% και 85%. Αλλά πρέπει να τονίσω ότι εξακολουθεί να είναι απλώς µια εκτίµηση.

Προσβάσιμο σε όλους το εμβόλιο στις ΗΠΑ

– Aκουσα τον πρόεδρο Μπάιντεν πρόσφατα να λέει ότι το µεγαλύτερο µέρος του πληθυσµού των ΗΠΑ πρόκειται να εµβολιαστεί µέχρι τον Μάιο.

– Οχι. (γέλια) Είπε: Μέχρι τον Μάιο θα έχουµε αρκετά εµβόλια ώστε να εµβολιαστούν οι πάντες. Η πρόκληση ενός συνολικού εµβολιασµού πιθανότατα θα διαρκέσει πολύ περισσότερους µήνες. Θα έχουµε επάρκεια σε εµβόλια έως τον Μάιο, αλλά αν θέλουµε να εµβολιαστεί το 70% έως 85% των ατόµων, πιθανότατα θα φτάσουµε στα µέσα του καλοκαιριού. Προς το τέλος του καλοκαιριού.

– Θεωρείτε λοιπόν ότι µέχρι το φθινόπωρο θα έχει εµβολιαστεί όλος ο πληθυσµός;

– Οχι όλοι, διότι έχουµε πολλούς κατοίκους στη χώρα που δεν θέλουν να εµβολιαστούν. Υπάρχει ακόµα διστακτικότητα σε σχέση µε τον εµβολιασµό.

– Τώρα, όταν κοιτάζετε την Ευρώπη, τι νοµίζετε ότι κάνει λάθος, επειδή φαίνεται να είµαστε πίσω από τις ΗΠΑ όσον αφορά την εφαρµογή της υλικοτεχνικής υποστήριξης.

– Λοιπόν, εξαρτάται σε τι αναφέρεσαι, Αλέξη. Υλικοτεχνική υποστήριξη σχετικά µε τα εµβόλια ή σχετικά µε το ξέσπασµα γενικώς;

– Σχετικά µε τα εµβόλια.

– ∆εν νοµίζω να κάνετε κάτι λάθος. Απλώς η κάθε χώρα έχει διαφορετικές δυνατότητες. Αυτό που έκανε ο πρόεδρος Μπάιντεν ήταν να θέσει ως απόλυτη προτεραιότητα την πρόσβαση στο εµβόλιο για τον καθένα. Για παράδειγµα, δηµιούργησε κοινοτικά κέντρα εµβολιασµού, ιδιαίτερα σε περιοχές που ενδέχεται να υποεξυπηρετούνται από το σύστηµα υγειονοµικής περίθαλψης, το οποίο επικεντρώνεται σηµαντικά στους µειονοτικούς πληθυσµούς µας, Αφροαµερικανούς, ισπανόφωνους και άλλους. Επειτα, διέθεσε τα εµβόλια στα φαρµακεία ώστε να έχουν πρόσβαση οι πολίτες σε αυτά. Στη συνέχεια, δηµιούργησε κινητές µονάδες για να µεταβούν σε περιοχές που δεν είναι εύκολα προσβάσιµες. Και έχει πολλούς λεγόµενους «εµβολιαστές», ανθρώπους που θα κάνουν την ένεση στον κόσµο. Εχει επιστρατεύσει την Εθνοφρουρά, τον στρατό µας, έχει καταφέρει συνταξιούχους γιατρούς και νοσηλευτές να βγουν από τη σύνταξη για να βοηθήσουν στη χορήγηση των εµβολίων. Στην αρχή, όταν ανέλαβε τα καθήκοντά του, δεν το είχαµε εφαρµόσει και η διοίκηση δεν ήταν τόσο οργανωµένη όσο είναι τώρα που υπάρχει πολύ καλός σχεδιασµός για τη διανοµή των εµβολίων.

Να είμαστε προετοιμασμένοι για την επόμενη πανδημία

– Πιστεύετε ότι µπορεί να υπάρξει θεραπεία για την COVID-19; Εχουµε ακούσει για µια πολλά υποσχόµενη έρευνα στο Ισραήλ, για παράδειγµα. Πιστεύετε πως υπάρχει προοπτική σε αυτό;

– Νοµίζω ότι όπως ακριβώς δηµιουργήσαµε καλά φάρµακα για τον ιό HIV µέσω στοχευµένης ανάπτυξης φαρµάκων, και ακριβώς όπως δηµιουργήσαµε καλά φάρµακα για την ηπατίτιδα C, µε µια καλή επένδυση χρόνου και πόρων, τελικά θα έχουµε πολύ καλά φάρµακα και για την COVID-19. Αλλά δεν νοµίζω ότι αυτό θα γίνει στο άµεσο µέλλον. Θα πάρει κάποιο χρόνο πιστεύω.

– Πότε νοµίζετε ότι θα έρθει η µεγάλη µέρα όσον αφορά την πανδηµία; Που θα µπορούµε πραγµατικά να πούµε ότι αυτό έχει τελειώσει και θα βγούµε στους δρόµους να γιορτάσουµε.

– Είναι δύσκολο να γίνει πρόβλεψη για τον εξής λόγο: Θα εξαρτηθεί από την κάθε χώρα. Πρόκειται για µια πανδηµία η οποία απαιτεί παγκόσµια αντίδραση. Και ένα θέµα είναι ότι µέχρι να έχουµε διαθέσιµο εµβόλιο παγκοσµίως, η Ελλάδα θα µπορούσε να κάνει καλή δουλειά στο να εµβολιαστούν οι άνθρωποι και να µειώσει το επίπεδο του ιού. Οι ΗΠΑ θα µπορούσαν να κάνουν καλή δουλειά. Η Ευρωπαϊκή Ενωση, το Ηνωµένο Βασίλειο, η Αυστραλία, αλλά εάν εξακολουθούν να υπάρχουν µέρη του κόσµου που δεν έχουν τη δυνατότητα εµβολιασµού των κατοίκων τους και περιορισµού του ιού, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να έρθουν νέες παραλλαγές που θα µολύνουν την Ελλάδα, θα µολύνουν τις ΗΠΑ. 

Πιστεύω, λοιπόν, ότι µπορούµε να το περιορίσουµε σε πολύ χαµηλό επίπεδο. Ελπίζω πως στο τέλος του φθινοπώρου και στο τέλος του τρέχοντος έτους θα µπορέσουµε να προσεγγίσουµε ένα σηµαντικό βαθµό κανονικότητας. Ισως όχι απόλυτης κανονικότητας, όπως ήταν πριν συµβούν όλα αυτά. Αλλά νοµίζω ότι από το φθινόπωρο του τρέχοντος έτους θα είµαστε σταδιακά σε θέση να κάνουµε µερικά από τα πράγµατα που δεν κάνουµε τώρα. Οπως σπορ, εξόδους σε εστιατόρια, διασκέδαση, πράγµατα που δεν είµαστε σε θέση να κάνουµε. Το ελπίζω. Θα εξαρτηθεί από το κατά πόσον θα συνεχίσουµε να τηρούµε τα µέτρα για τη δηµόσια υγεία, αίροντάς τα σταδιακά, αλλά και από το να εµβολιάσουµε επιτυχώς ένα σηµαντικό ποσοστό του πληθυσµού.

«Ηταν πολύ δύσκολο. Και ο μόνος τρόπος για να τα καταφέρω ήταν να επικεντρωθώ στη σημαντικότητα αυτού που έπρεπε να κάνω», λέει ο δρ Φάουτσι για τη συνεργασία του με την κυβέρνηση Τραμπ. Φωτ. A.P. / ALEX BRANDON

– Φαντάζοµαι όµως πως θα φοράµε µάσκες για αρκετό καιρό ακόµα, σωστά;

– Ναι, πιστεύω ότι έως ότου το επίπεδο µόλυνσης γίνει πολύ, πολύ χαµηλό, σχεδόν µη αντιληπτό, νοµίζω ότι θα πρέπει να φοράµε µάσκες. Νοµίζω ότι καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι θα εµβολιάζονται, θα έχουν την ευκαιρία στα σπίτια τους, µε φίλους, µε την οικογένεια, να µπορούν να αλληλεπιδρούν µε ασφάλεια χωρίς µάσκα. Αλλά αυτό θα ήταν πιθανότατα σε πολύ περιορισµένες καταστάσεις, όπως στο σπίτι ή στο σπίτι ενός φίλου. Οµως, βγαίνοντας στην κοινωνία, νοµίζω ότι για αρκετό καιρό ακόµα θα πρέπει να φοράµε µάσκες.

– Τώρα, ξέρετε, ο τουρισµός είναι ένα µεγάλο κεφάλαιο εδώ στην Ελλάδα. Θέλω λοιπόν να µάθω, αν ένας εµβολιασµένος Αµερικανός σας ρωτήσει αν µπορεί να έρθει στην Ελλάδα αυτό το καλοκαίρι, τι θα του πείτε;

– Θα εξαρτιόταν από το επίπεδο µόλυνσης στην Ελλάδα. Θέλω να πω, αν το επίπεδο µόλυνσης στην Ελλάδα µειωθεί αρκετά και ο Ελληνας εµβολιαστεί, ώστε να περιοριστούν οι εξάρσεις της µόλυνσης, νοµίζω ότι σταδιακά τα ταξίδια θα ήταν επιτρεπτά και προτεινόµενα. Επειδή όλοι θέλουν να επανέλθουν στο φυσιολογικό και πολλοί άνθρωποι, συµπεριλαµβανοµένου και εµού, πιστεύουν ότι ένα από τα πιο όµορφα µέρη να ταξιδέψει κανείς είναι η Ελλάδα. Πιστεύω, λοιπόν, ότι οι άνθρωποι θα ήθελαν να το κάνουν αυτό.

– Σας έβλεπα στην τηλεόραση όλο αυτό το διάστηµα. Εµοιαζε µε σουρεαλιστική εµπειρία όταν εργαζόσασταν µε την προηγούµενη κυβέρνηση. Αναρωτιέµαι αν όντως ήταν, και πώς σας έκανε να νιώθετε όταν πιεζόσασταν ανάµεσα σε επιστήµη και πολιτική µε τόσο βίαιο, σχεδόν, τρόπο.

– Ηταν πολύ δύσκολο. Και ο µόνος τρόπος να τα καταφέρω ήταν να επικεντρωθώ στη σηµαντικότητα αυτού που έπρεπε να κάνω. Και αυτό ήταν να εφαρµόσω την επιστήµη που προστατεύει τη δηµόσια υγεία, τον αµερικανικό λαό άµεσα και κατ’ επέκτασιν, έµµεσα, τον υπόλοιπο κόσµο. Επειδή η δουλειά µου ήταν να αναπτύξω τα εµβόλια, τα φάρµακα, να είµαι εκπρόσωπος της δηµόσιας υγείας. Αλλά έχεις δίκιο. Ηταν πολύ, πολύ δύσκολο γιατί, όπως γνωρίζεις, και είµαι βέβαιος ότι από τη θέση του δηµοσιογράφου το γνωρίζεις, στις ΗΠΑ έχουµε µια πολύ, πολύ διχασµένη κοινωνία. Ενα από τα δυσκολότερα πράγµατα που µπορούν να επιτευχθούν είναι µια προσπάθεια για τη δηµόσια υγεία όταν υπάρχει µια χώρα διχασµένη και τα µέτρα δηµόσιας υγείας λαµβάνουν µια πολιτική διάσταση, ενώ θα έπρεπε να µην υπάρχει πολιτική χροιά παρά µόνον συγκέντρωση στην επίτευξη του στόχου. Ετσι, ο µόνος τρόπος αντιµετώπισης µιας έξαρσης είναι να είναι όλοι ενωµένοι µε έναν κοινό στόχο. Ο εχθρός είναι ο ιός. Ο εχθρός δεν είναι η αντιπολίτευση, πολιτικά. Ο εχθρός είναι ο ιός. Και αυτό πρέπει να κάνουµε, ουσιαστικά να ενωθούµε ενάντια στον ιό.

– Αντιµετωπίσατε το AIDS, αντιµετωπίσατε τον Εµπολα. Τώρα αντιµετωπίζετε αυτήν την πανδηµία. Η επόµενη πανδηµία θα είναι διαφορετική; Ο τρόπος που θα την αντιµετωπίζουµε, ο τρόπος που ο κόσµος θα την αντιµετωπίζει;

– Ελπίζω ότι αυτή η πολύ δύσκολη εµπειρία που έχουµε περάσει όλοι θα προσφέρει µαθήµατα που θα µας βοηθήσουν τόσο στην προετοιµασία όσο και στην απάντηση στο επόµενο ξέσπασµα, όποιο κι αν είναι. Και ένα από τα πράγµατα που έχουµε µάθει από την εµπειρία µας είναι ότι είναι πολύ δύσκολο και γενικά αδύνατο να προβλέψουµε ποια θα είναι η επόµενη µεγάλη επιδηµία. Πρέπει, λοιπόν, να είµαστε προετοιµασµένοι. Πρέπει να έχουµε ένα καλό παγκόσµιο δίκτυο υγειονοµικής ασφάλειας. Πρέπει να έχουµε συνεργασία, σύµπραξη και αλληλεγγύη, σε όλο τον κόσµο, γιατί ποτέ δεν ξέρεις πού και πότε θα συµβεί το επόµενο ξέσπασµα.

– Υπάρχει µια στιγµή, ένα επεισόδιο που πραγµατικά έχει χαραχθεί στο µυαλό σας από αυτόν τον περασµένο χρόνο, και ποιο είναι αυτό;

– Ενα επεισόδιο; Νοµίζω όταν πια συνειδητοποιήσαµε ότι είχαµε ένα πραγµατικό πρόβληµα στις ΗΠΑ, όπου ο ιός εξαπλωνόταν αθόρυβα. Συνειδητοποιήσαµε ότι σε µεγάλο ποσοστό εξαπλώθηκε από ανθρώπους που δεν είχαν συµπτώµατα. Αυτό το έκανε πολύ δύσκολο να εντοπιστεί, να γίνει εντοπισµός επαφών. Οπως γνωρίζεις, αυτή τη στιγµή έχουµε περίπου 520.000 θανάτους στις ΗΠΑ, κάτι που ήταν αδιανόητο πριν από µερικά χρόνια, να σκεφτούµε ότι θα είχαµε ένα ξέσπασµα, όπου περισσότεροι από µισό εκατοµµύριο άνθρωποι θα πέθαιναν από µια µολυσµατική ασθένεια. Αυτή η στατιστική είναι που ξεχωρίζει µε έναν πολύ οδυνηρό τρόπο.