Όπως θα έλεγε ο ποιητής Νίκος Καββαδίας, η Ελλάδα χορεύει στο φτερό… του καρχαρία από τη Μεγάλη Δευτέρα. Το επιτόκιο δανεισμού για 5 δισ. ευρώ παρέμεινε σχεδόν αλύγιστο στο 5,90% με ομόλογα που θα κληθούμε να πληρώσουμε το 2017. Ωστόσο αυτή είναι η μοναδική διέξοδος αυτή την ώρα, διότι το πραγματικό «φτερό» του καρχαρία – ή των καρχαριών, αν προτιμάτε – είναι το σχέδιο «διάσωσης» που εκπόνησαν η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Όπως θα έλεγε ο ποιητής Νίκος Καββαδίας, η Ελλάδα χορεύει στο φτερό… του καρχαρία από τη Μεγάλη Δευτέρα. Το επιτόκιο δανεισμού για 5 δισ. ευρώ παρέμεινε σχεδόν αλύγιστο στο 5,90% με ομόλογα που θα κληθούμε να πληρώσουμε το 2017. Ωστόσο αυτή είναι η μοναδική διέξοδος αυτή την ώρα, διότι το πραγματικό «φτερό» του καρχαρία – ή των καρχαριών, αν προτιμάτε – είναι το σχέδιο «διάσωσης» που εκπόνησαν η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Αντίθετα με το ουγγρικό μοντέλο διάσωσης, το ελληνικό σχέδιο δεν προβλέπει τη χρηματοδότηση με χαμηλότοκα δάνεια, αλλά την ενεργοποίηση ενός μηχανισμού, όταν η χώρα δεν θα μπορεί να δανειστεί από τις αγορές, ως έσχατη λύση, όπως αναφέρθηκε. Τότε δάνεια ύψους 22 δισ. ευρώ θα είναι διαθέσιμα με επιτόκιο αντίστοιχο των αγορών.

Βεβαίως δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι οι αγορές είναι αυτές που προσδιορίζουν το κόστος του χρήματος εκτιμώντας την επικινδυνότητα και το ρίσκο που αναλαμβάνουν. Αν λ.χ. δεν μπορούμε να δανειστούμε με 6% ή 6,20%, ενδεχομένως οι αγορές να μας… επιτρέψουν να δανειστούμε με 7%! Με πιο απλά λόγια, τον ευρωπαϊκό μηχανισμό διάσωσης, δηλαδή το ευρωπαϊκό χρήμα, αν η Ελλάδα το χρειαστεί, θα πρέπει να το χρυσοπληρώσει με τα επιτόκια της αγοράς.

Τελικά αυτό το οποίο ζητούσε επίμονα ο πρωθυπουργός («ζητάμε να δανειζόμαστε όπως οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες») ίσχυσε μόνο για τις ελληνικές τράπεζες με την απόφαση του κεντρικού τραπεζίτη Ζαν Κλοντ Τρισέ, ο οποίος ούτε φιλέλληνας είναι ούτε μας αγάπησε ξαφνικά… Έκανε απλώς τη δουλειά του.

Αν καταρρεύσουν οι ελληνικές τράπεζες, θα δεχθούν πλήγματα και οι ευρωπαϊκές. Λίγους μήνες λοιπόν πριν φύγει από το τιμόνι της ΕΚΤ φρόντισε να διασφαλίσει το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα παίρνοντας, όμως, την εκδίκησή του από τους πολιτικούς, οι οποίοι, αντίθετα με τις ΗΠΑ, κάνουν κουμάντο στην Ευρώπη με τα γνωστά αποτελέσματα.

Στις ΗΠΑ τις αποφάσεις – λ.χ. για τη Lehman – τις λαμβάνουν οι τραπεζίτες με προφανή σκοπό να δυναμώσουν τις υπόλοιπες τράπεζες, όπως κι έγινε.

Ιδιωτικές τοποθετήσεις

Η έξοδος της Ελλάδας στις αγορές την περασμένη Δευτέρα συνοδεύτηκε από μια τακτική της ελληνικής κυβέρνησης, όχι απαραιτήτως κακή. Ο αρμόδιος για το χρέος Πέτρος Χριστοδούλου δήλωνε στους «Financial Times» ότι η Ελλάδα θα προσφύγει στις αγορές για δανεισμό 5 δισ. ευρώ, χωρίς μάλιστα να είναι σαφές ποια χρονική διάρκεια θα επέλεγε η χώρα μας. Κι αυτό διότι οι ξένοι φροντίζουν να πωλούν ομόλογα μιας διάρκειας, ώστε, όταν γίνει η έκδοση, να είναι ακριβό το επιτόκιο.

Λίγες ώρες αργότερα ο υπουργός Οικονομικών Γ. Παπακωνσταντίνου δήλωνε ότι δεν υπάρχει απόφαση για προσφυγή στις αγορές, επιτείνοντας τη σύγχυση. Η κυβέρνηση θέλησε να… μπερδέψει τις αγορές και όλους όσοι θέλουν να κερδοσκοπήσουν, ωστόσο εκ του αποτελέσματος τα οφέλη ήταν πενιχρά.

Σε τραπεζικούς και χρηματιστηριακούς κύκλους κερδίζει έδαφος η προσφυγή στις αγορές μέσω ιδιωτικών τοποθετήσεων. Αντίθετα με τη δημοπρασία, δυο ή τρεις ξένοι οίκοι, αλλά και ελληνικοί, θα αναζητήσουν κεφάλαια με τιμή την οποία θα ζητήσει το ελληνικό Δημόσιο. Μ’ αυτό τον τρόπο το Δημόσιο ελπίζει ότι θα αποφύγει το σπεκουλάρισμα. Λίγες ημέρες πριν από την έκδοση του επταετούς ομολόγου ήταν γνωστό ακόμη και σε δημοσιογράφους ότι ο δανεισμός θα γινόταν στην επταετία.

Αν το γνώριζαν οι δημοσιογράφοι, είναι απίθανο να μην το γνώριζαν όσοι αγοράζουν και πουλάνε ελληνικά ομόλογα. Συνεπώς είχαν φροντίσει να είναι υψηλό το επιτόκιο στην επταετία. Αντίθετα με την Ουγγαρία – η οποία προσήλθε στο ΔΝΤ και την Ε.Ε. όταν δεν μπορούσε να αναχρηματοδοτήσει το χρέος της – η κυβέρνηση λέει ότι θα επιχειρήσει να αποφύγει το σχέδιο διάσωσης, διότι αφενός δεν έχει καμία επίπτωση στο κόστος δανεισμού και αφετέρου η χρηματοδότηση θα συνοδευτεί από νέα μέτρα – αν όχι για το 2010, σίγουρα για το 2011, όπως είχε εκτιμήσει η Goldman Sachs σε πρόσφατη έκθεσή της.

Και τα μέτρα που σημείωνε η Goldman αφορούσαν δομικές αλλαγές στον ιδιωτικό τομέα προκειμένου να ανακτήσει τη χαμένη ανταγωνιστικότητά του. Με απλά λόγια, τα πρώτα μέτρα που θα ζητήσει το ΔΝΤ θα είναι η αύξηση των ορίων ηλικίας και η κατάργηση του 13ου και 14ου μισθού στον ιδιωτικό τομέα, αλλαγές που θα είναι το τελειωτικό χτύπημα σε μια οικονομία που έχει πληγεί από την ύφεση.

Ζητείται διέξοδος

Η μείωση των ελλειμμάτων έχει περισσότερους από δύο τρόπους, όπως τονίζουν τραπεζίτες. Δεν είναι πανάκεια η περικοπή των δαπανών και η αύξηση των φόρων. Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος μείωσης του ελλείμματος είναι η ώθηση της ανάπτυξης – η οποία δημιουργεί έσοδα για τους φόρους – με παράλληλη περιστολή των δαπανών. Με άλλα λόγια, σε μια χειμαζόμενη οικονομία όπως η ελληνική δεν μπορείς να φορολογείς τη μεσαία τάξη που εργάζεται, αλλά να αναζητήσεις – μέσω τεκμηρίων – τους φόρους στον πλούτο που έχει δημιουργηθεί…