Ολοένα και περισσότερα είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σε καθημερινή βάση πλέον αρκετοί δανειολήπτες. Ειδικά στις περιπτώσεις που διατηρούν δάνεια με οφειλές που πλησιάζουν στο «κόκκινο», πράγμα που συνιστά πρόβλημα το οποίο απαιτείται να διευθετηθεί «άμεσα» από τις τράπεζες.

Ολοένα και περισσότερα είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σε καθημερινή βάση πλέον αρκετοί δανειολήπτες. Ειδικά στις περιπτώσεις που διατηρούν δάνεια με οφειλές που πλησιάζουν στο «κόκκινο», πράγμα που συνιστά πρόβλημα το οποίο απαιτείται να διευθετηθεί «άμεσα» από τις τράπεζες. Βέβαια, ακολουθώντας νόμιμες, φυσικά, διαδικασίες, τα τραπεζικά ιδρύματα της Ελλάδας δείχνουν να έχουν βρει τον τρόπο να «λύσουν» τα χέρια τους και να αντιμετωπίσουν τέτοιες καταστάσεις.

Όπως εξήγησε στο «Π» ο κ. Γιώργος Νικολακόπουλος, νομικός σύμβουλος σε ενώσεις καταναλωτών και δανειοληπτών, με μεγάλη εμπειρία στο θέμα, οι τράπεζες νομίμως μπορούν να τιτλοποιήσουν ένα δάνειο πουλώντας το σε διάφορες εταιρείες (off shore, χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, εταιρείες διαχείρισης ληξιπρόθεσμων οφειλών ακόμα και ειδικές υπηρεσίες «Διαχείρισης Απαιτήσεων»).

Η πρακτική αυτή είναι γνωστή στα δικηγορικά γραφεία και τους πολίτες που έχουν πρόβλημα με την αποπληρωμή του δανείου τους. Ο ίδιος ο κ. Νικολακόπουλος χειρίζεται άλλωστε αρκετές τέτοιες περιπτώσεις.

Το θέμα γνωρίζει και η πρώην υπουργός Λούκα Κατσέλη, η οποία έκανε και τον πρώτο νόμο για την ανακούφιση των δανειοληπτών που αδυνατούν να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους.

Μιλώντας στο «Π» η κ. Κατσέλη τόνισε πως «όντως πωλούνται δάνεια πλέον από τις τράπεζες ενώ άλλα τιτλοποιούνται». Ανέφερε δε πως «πρόκειται για ένα καινούργιο προϊόν των τραπεζών», ενώ πρόσθεσε ότι «το πρόβλημα με αυτές τις πρακτικές είναι ότι όταν οι τιμές ακινήτων στην κρίση πέφτουν και οι δανειολήπτες δεν μπορούν να πληρώσουν, τότε το προϊόν χαμηλού κινδύνου γίνεται προϊόν υψηλού κινδύνου. Ήταν μία φούσκα ακινήτων, η οποία έσκασε».

Πωλήσεις

Ένα παράδειγμα εταιρείας στην οποία πωλούνται δάνεια είναι η «ANAPTYXI LPC», θυγατρική τράπεζας στην οποία έχει εκχωρηθεί δάνειο καταναλωτή, ο οποίος καλείται να λύσει τις διαφορές του με εκείνη πλέον.

Άλλωστε είναι γνωστό ότι οι περισσότερες τράπεζες στην Ελλάδα, νομίμως πάντα, συστήνουν θυγατρικές εταιρείες στις οποίες έχουν το 51% των μετοχών και στις οποίες έχουν τη δυνατότητα να πουλήσουν τα προβληματικά δάνεια των πελατών τους με σκοπό την αναζήτηση ρευστότητας.

Υπάρχουν, όμως, και άλλου τύπου εταιρείες που εμπλέκονται σε αυτήν τη διαδικασία. Πρόκειται για εταιρείες που ασχολούνται με τη διαχείριση ληξιπρόθεσμων οφειλών για λογαριασμό τραπεζικών ιδρυμάτων, τηλεπικοινωνιακών οργανισμών και, γενικότερα, οργανισμών με ανάγκες διαχείρισης μεγάλου πλήθους απαιτήσεων.

Οι εταιρείες αυτές, όμως, σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως εξήγησε στο «Π» ο κ. Νικολακόπουλος, δεν εκπροσωπούν απλώς τις τράπεζες, αλλά φέρεται να έχουν στην κατοχή τους δάνεια πολιτών. Όπως αναφέρεται μάλιστα στην επιστολή με την οποία ενημερώνονται οι πελάτες που έχουν μη εξυπηρετούμενα δάνεια για μεγάλο χρονικό διάστημα, επιλέγεται συγκεκριμένη εταιρεία που «θα αναλάβει την περαιτέρω ενημέρωση και τη διαπραγμάτευση του χρόνου, του τρόπου και των λοιπών όρων αποπληρωμής της ληξιπρόθεσμης οφειλής σας».

Στην ίδια λογική λειτουργούν και άλλες εταιρείες, όπως ο όμιλος First Call Solutions, ο οποίος ξεκίνησε την επιχειρηματική του δραστηριότητα το 2002, έχοντας ως στρατηγικό του στόχο την ταχύτατη ανάπτυξη στον χώρο της διαχείρισης ληξιπρόθεσμων οφειλών για λογαριασμό τραπεζικών ιδρυμάτων, τηλεπικοινωνιακών οργανισμών και, γενικότερα, οργανισμών με ανάγκες διαχείρισης μεγάλου πλήθους απαιτήσεων. To 2009 η εταιρεία του ομίλου First Call Α.Ε. εξελίσσεται σε εταιρεία αποκλειστικού σκοπού (Εταιρεία Ενημέρωσης Οφειλετών για Ληξιπρόθεσμες Απαιτήσεις).

Άλλο ένα παράδειγμα είναι η εταιρεία Mellon. Πρόκειται για πάροχο λύσεων και υπηρεσιών για διευκόλυνση συναλλαγών, ο οποίος δραστηριοποιείται από το 1994 ανά την οικουμένη. «Η προσφορά μας έχει ως στόχο να βοηθήσει τα τραπεζικά ιδρύματα σε αυτές τις περιόδους κρίσης που διανύουμε και να ανταποκριθεί στις σύγχρονες απαιτήσεις των τραπεζών» αναφέρεται χαρακτηριστικά στην ιστοσελίδα της εταιρείας.

Επιπρόσθετα, η εταιρεία CYCLE Credit, που δραστηριοποιείται στην ελληνική αγορά από το 1996 προσφέροντας Υπηρεσίες Διαχείρισης Απαιτήσεων και έχει θυγατρικές σε Βουλγαρία, Ρουμανία και Σερβία και, τέλος, η εταιρεία EOS MatrixS.A. Η τελευταία συνιστά μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες διαχείρισης ληξιπρόθεσμων οφειλών στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Μέσω των Γραφείων που διατηρούν στην Αθήνα, τη Σόφια, τα Σκόπια και το Βελιγράδι.

Τρύπα στο νερό

Η επιδρομή των «αρπακτικών» εμμέσως πλην σαφώς «ομολογείται» και από τις νέες προβλέψεις για τη διευκόλυνση των ενήμερων δανείων αλλά και όσων δανειοληπτών έχουν ενταχθεί στον νόμο Κατσέλη, στον οποίο επίσης έγιναν αλλαγές.
Είναι χαρακτηριστικό ότι υπάρχει πρόβλεψη και ορίζεται υποχρεωτικά αντίκλητος στην ελληνική επικράτεια στις περιπτώσεις εκχώρησης απαιτήσεων σε αλλοδαπά πιστωτικά ιδρύματα. Σε διαφορετική περίπτωση, αναφέρεται, τεκμαίρεται ως αντίκλητος η τράπεζα που παρείχε το δάνειο.

Οι ρυθμίσεις, πάντως, κατά γενική ομολογία πολύ λίγους δανειολήπτες ανακουφίζουν αφού οι προϋποθέσεις που έχουν τεθεί, χαρακτηρίζονται εξαιρετικά πιεστικές.

Συγκεκριμένα, οι προϋποθέσεις για να ρυθμιστούν οι οφειλές και ο δανειολήπτης να λάβει αναστολή 4 ετών με χαμηλούς τόκους της τάξεως του 4% είναι οι εξής:

■ Η αντικειμενική αξία του ακινήτου να μην υπερβαίνει τις 180.000 ευρώ.
■ Η συνολική ακίνητη περιουσία να μην υπερβαίνει τις 200.000 ευρώ.
■ Μείωση εισοδήματος της τάξεως του 20% από την 1.1.2010.

«Κομματάκι» δύσκολο δηλαδή για τον δανειολήπτη τη σήμερον ημέρα. Η ευνοϊκή – για τους δανειολήπτες – τροποποίηση στον συγκεκριμένο νόμο,0 όπως και στον νόμο Κατσέλη, είναι πως δεν απαιτείται ομοφωνία των τραπεζών, αλλά η συμφωνία των μισών συν μία (50+1). Επίσης, προβλέπεται να πληρώνονται δόσεις από την υποβολή της αίτησης υπαγωγής στη ρύθμιση, χωρίς καθυστερήσεις εξαιτίας της εκκρεμοδικίας. Το καταβληθέν ποσό θα συμψηφίζεται με τη ρύθμιση που τελικώς θα αποφασίσει το δικαστήριο, αποδεσμεύοντας τον οφειλέτη ακόμα και με την έκδοση της απόφασης. Η ελάχιστη καταβολή προτείνεται στο 10% της τελευταίας ενήμερης δόσης με ελάχιστο ποσό καταβολής τα 40 ευρώ μηνιαίως.

Ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα είναι αυτό του χρόνου εκδίκασης των υποθέσεων, αν και θεωρητικά προβλέπεται ότι από την ημέρα της κατάθεσης της αίτησης υπαγωγής μέχρι την ημέρα της εκδίκασης της υπόθεσης απαιτούνται 6 μήνες το πολύ. Κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει, πάντως, αφού τα Ειρηνοδικεία που είναι αρμόδια έχουν γεμίσει με υποθέσεις, ορισμένες εκ των οποίων έχουν ημερομηνία εκδίκασης για έπειτα από 8 χρόνια!

Στο «κόκκινο» η ευρωζώνη
 
Στη δίνη των «κόκκινων» δανείων βρίσκονται όλες οι ευρωπαϊκές χώρες του Νότου, με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στην ευρωζώνη να αγγίζουν, το 2012, σύμφωνα με διεθνείς αναλυτές, τα 922 δισεκατομμύρια ευρώ επί συνόλου 12,13 τρισεκατομμυρίων ευρώ, ποσοστό 7,6% επί του συνόλου του λεγόμενου δανειακού χαρτοφυλακίου.

Οι εκτιμήσεις για το 2013 είναι περισσότερο δυσοίωνες αφού εκτιμάται ότι στις χώρες της ευρωζώνης ο δείκτης δανείων προς καταθέσεις θα μειωθεί στο τέλος του χρόνου σε περίπου 106% από 124% που ήταν πριν από την εκδήλωση της κρίσης. Πτώση στο 104% προβλέπουν μάλιστα μέσα στην επόμενη τριετία, προεξοφλώντας ότι τα «κόκκινα» δάνεια θα αποτελέσουν ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν οι χώρες της ευρωζώνης.

Το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι εκείνο της Ισπανίας, όπου το 2012 έγιναν περισσότερες από 40.000 κατασχέσεις σπιτιών αφού οι ιδιοκτήτες τους δεν μπορούσαν να τα πληρώσουν. Τα «κόκκινα» δάνεια στην Ισπανία αυξάνονται μήνα με το μήνα φτάνοντας πλέον στο 11% επί του συνόλου, ποσό που μεταφράζεται σε 167 δισεκατομμύρια ευρώ. Όπως επισημαίνουν οι αναλυτές, η αύξηση στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στην Ισπανία σημειώθηκε παρά το γεγονός ότι στο τέλος του 2012 το ποσοστό των «κόκκινων» δανείων είχε μειωθεί όταν οι τράπεζες μετέφεραν μη εξυπηρετούμενα δάνεια στην «κακή τράπεζα» που έχει συσταθεί για το σκοπό αυτόν.
 
Ανθρώπινα δράματα
 
Η κατάσταση μέρα με την ημέρα επιδεινώνεται δραματικά αφού και οι τράπεζες βρίσκονται σε θέση μάχης και συνεχώς σκληραίνουν τη θέση τους. ‘Όπως επισήμανε στο «Π» ο κ. Νικολακόπουλος, «όσο οι τράπεζες δεν κάνουν ούτε ένα βήμα πίσω τόσο ο κόσμος βρίσκεται σε μεγαλύτερο αδιέξοδο». Είναι χαρακτηριστικό ότι πλέον οι τράπεζες επιδιώκουν για όλα τα δάνεια υποθήκες, είτε είναι στεγαστικά είτε επαγγελματικά είτε καταναλωτικά, αφού δίνονται με τη διαδικασία της προσημείωσης, επί της ουσίας της υποθήκης.

Τους επόμενους μήνες, όπως επισημαίνουν άνθρωποι που γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα, θα τεθεί επιτακτικά το θέμα της αναστολής των πλειστηριασμών, με αποτέλεσμα η κατάσταση να πάρει διαστάσεις τραγωδίας.

Όπως μας υπογράμμισε η κ. Κατσέλη, το γεγονός ότι ο αρμόδιος υφυπουργός Θανάσης Σκορδάς αρνήθηκε, πριν από περίπου δυο εβδομάδες, να δεχθεί την προτεινόμενη τροπολογία της ΔΗΜΑΡ για παράταση της απαγόρευσης πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας μέχρι τον Δεκέμβριο του 2015, προαναγγέλλει ότι «τον Οκτώβριο ή το πολύ τον Νοέμβριο θα έχουμε αρκετές κατασχέσεις ακινήτων και φυσικά πλειστηριασμούς».

Στο ίδιο μήκος κύματος και ο νομικός σύμβουλος ενώσεων καταναλωτών και δανειοληπτών Γιώργος Νικολακόπουλος, ο οποίος επισημαίνει ότι «θα έχουμε ανθρώπινα δράματα εφόσον αρθεί η αναστολή των πλειστηριασμών ενώ οι δανειολήπτες θα απολέσουν σε εξευτελιστικές τιμές το ίδιο τους το σπίτι και οι τράπεζες θα εγγράψουν τεράστιες ζημιές λόγω των ανείσπρακτων υπολοίπων των ενυπόθηκων δανείων τους».

Τη σκυτάλη του αιτήματος για άρση των πλειστηριασμών που θέτει επιτακτικά η τρόικα, θα παραλάβει το επόμενο διάστημα, όπως λένε στην πιάτσα, το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, αμέσως μόλις ολοκληρωθεί η ανακεφαλαίωση των τραπεζών. Πληροφορίες αναφέρουν ότι τελικά η ελληνική κυβέρνηση θα ακολουθήσει το παράδειγμα άλλων ευρωπαϊκών – και όχι μόνο – χωρών, όπου προκειμένου οι τράπεζες να απαλλαγούν από τα «κόκκινα» δάνεια, έτσι ώστε να μην επηρεάζεται το ενεργητικό τους, θα προχωρήσει μέσω του ΤΧΣ στη δημιουργία της λεγόμενης «κακής τράπεζας», στην οποία θα μεταφέρονται τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια.

Η επιλογή αυτή θα ανοίξει διάπλατα και τον δρόμο για την επιδρομή των «αρπακτικών» που θα αγοράζουν από τις τράπεζες κοψοχρονιά δάνεια προκειμένου να κερδοσκοπήσουν στη συνέχεια μέσω του πλειστηριασμού των ακινήτων.
 
Οι αριθμοί

30% των επιχειρηματικών δανείων, δηλαδή περίπου 140.000 δάνεια, έχει χαρακτηριστεί ως προβληματικό, σύμφωνα με εκτιμήσεις τραπεζικών στελεχών από τον Ιανουάριο του 2013.

55% των πιστωτικών καρτών που κυκλοφορούν στην Ελλάδα, περίπου 4.500.000 πιστωτικές κάρτες, είναι στο «κόκκινο», με τους κατόχους να αδυνατούν να τις αποπληρώσουν.

40% των καταναλωτικών δανείων πίστης (δηλαδή δάνεια αυτοκινήτων και τα παλαιά λεγόμενα «διακοποδάνεια», «εορτοδάνεια» κ.λπ.), που ανέρχονται σε περίπου 450.000, έχει «προχωρήσει» σε αναδιαπραγμάτευση μεταξύ του οφειλέτη και της τράπεζας.

25% των στεγαστικών δανείων, περίπου 500.000, είναι στο «κόκκινο» κυρίως λόγω μείωσης των εισοδημάτων των δανειοληπτών.

52 δισεκατομμύρια ευρώ εκτιμάται ότι είναι το σύνολο των στεγαστικών δανείων που δεν εξυπηρετούνται μετά την οικονομική κρίση.

35% εκτιμάται από τους ειδικούς ότι θα φτάσει το ποσοστό των «κόκκινων» δανείων, που δεν θα εξυπηρετούνται έως το 2014.

40%-50% της ονομαστικής τους τιμής αγοράζουν τα «αρπακτικά» τα ενήμερα δάνεια με υποθήκες.

5%-15% της ονομαστικής τους τιμής αγοράζουν συνήθως τα «αρπακτικά» τα δάνεια που βρίσκονται σε καθυστέρηση.

30%-40% μειώθηκαν οι τιμές των ακινήτων στην Ελλάδα την τελευταία τετραετία, σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς.

922 δισεκατομμύρια ευρώ είναι το ποσό των «κόκκινων» δανείων σε όλες τις χώρες της ευρωζώνης.
 
Το λεξικό της επιδρομής 

«Αρπακτικά»: Τα λεγόμενα Distressed Funds, που αγοράζουν ενυπόθηκα δάνεια από τράπεζες που θέλουν να τα ξεφορτωθούν από το ενεργητικό τους. Τα «αρπακτικά» αγοράζουν επίσης μετοχές, δικαιώματα και παλαιά δάνεια από εταιρείες που αντιμετωπίζουν το φάσμα της χρεοκοπίας.

«Γύπες»: Τα λεγόμενα Vulture Funds, τα πιο επιθετικά Κεφάλαια, που ασχολούνται με τις πιο απαξιωμένες εταιρείες και τα πιο υποτιμημένα ομόλογα, που διαβλέπουν όμως ότι θα έχουν προοπτική στο μέλλον.

Τιτλοποίηση: Η έκδοση τίτλων εκ μέρους μιας τράπεζας βασισμένων σε δάνεια που έχει χορηγήσει με στόχο να απομακρύνει τα στοιχεία αυτά από το ενεργητικό της. Μια τράπεζα μπορεί να πουλήσει δάνεια που βρίσκονται στο «κόκκινο» σε χαμηλότερη τιμή προκειμένου να αντλήσει άμεσα χρήματα. Οι υποχρεώσεις του δανειολήπτη μεταφέρονται στα «αρπακτικά».

«Χαρτοφυλάκια εγγυήσεων»: Θυγατρικές εταιρείες ελληνικών τραπεζών στις οποίες οι τράπεζες έχουν το 51% των μετοχών και στις οποίες πουλούν τα προβληματικά δάνεια των πελατών τους με σκοπό την αναζήτηση ρευστότητας.

Απομόχλευση: Το κλείσιμο της «ψαλίδας» ανάμεσα στα δάνεια που έχει χορηγήσει μια τράπεζα και στις καταθέσεις που έχει.

«Κοψοχρονιά»: Η πρακτική ορίζει ότι η τιμή αγοράς δανείου σε καθυστέρηση μπορεί να διαμορφωθεί στο 5% έως 15% του ποσού.

Ανακεφαλαιοποίηση: Στόχος της διαδικασίας είναι τα βασικά εποπτικά κεφάλαια των συστημικών τραπεζών να ανέρχονται στο 9% του ενεργητικού τους μέχρι και το 2014.

Bad Bank: Η «Κακή Τράπεζα» είναι μια επιλογή των κυβερνήσεων προκειμένου οι «νοσούσες» τράπεζες να ξεφορτώνονται εκεί δάνεια που δεν εξυπηρετούνται και τους χαλάνε το ενεργητικό.

ΤΧΣ: Το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας αναμένεται να θέσει ζήτημα άρσης της απαγόρευσης των πλειστηριασμών για τα υποθηκευμένα στις τράπεζες ακίνητα αμέσως μετά την ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών. Το ΤΧΣ έχει τη δυνατότητα να ιδρύσει και «κακή τράπεζα».