Οι προτάσεις του Ερντογάν για τους Κούρδους και οι δημοτικές εκλογές

Οι προτάσεις του Ερντογάν για τους Κούρδους και οι δημοτικές εκλογές

Του Τζεμίλ Τουράν
Δημοσιογράφος – συγγραφέας
(e-mail: cemilturan.gr)

Η συζήτηση για τα δημοκρατικά βήματα της Τουρκίας υπήρχε χρόνια, αλλά πριν από λίγους μήνες είχαν αρχίσει να πέφτουν στο τραπέζι συγκεκριμένες σκέψεις και προτάσεις, υποσχέσεις και δεσμεύσεις, που γέμισαν ελπίδες και προσδοκίες τους πολίτες. Όταν όμως ο Ερντογάν ανακοίνωσε το πακέτο του εκδημοκρατισμού, ελάχιστα – αλλά όχι ασήμαντα – υπήρχαν σ’ αυτό. Βεβαίως μόνο όποιος ήταν αφελής ή δεν παρακολουθούσε τις εξελίξεις θα περίμενε ανατρεπτικές και ριζοσπαστικές αλλαγές.
Επί δύο χρόνια συνεδρίαζε η πολυκομματική επιτροπή για την αλλαγή του Συντάγματος, η οποία κατάφερε να ομοφωνήσει μόνο σε 59 άρθρα. Στα βασικά όμως σημεία, εκείνα που θα πιστοποιούσαν ότι η Τουρκία βρίσκεται στον δρόμο του πραγματικού εκδημοκρατισμού, όχι μόνο δεν υπήρχε συμφωνία μεταξύ των μελών της επιτροπής, αλλά δεν δέχτηκαν καν να συζητήσουν τις προτάσεις του πρωθυπουργού, αφού όλη η αντιπολίτευση τις βρίσκει ανατρεπτικές.
Είναι αλήθεια ότι οι πολίτες της Τουρκίας, εκείνοι που αποτελούν θρησκευτικές ή εθνοτικές μειονότητες, αν και πιστεύουν ότι είναι λίγες οι αλλαγές, εν τούτοις τις θεωρούν καθοριστικές. Οι Κούρδοι θα μπορούν πλέον όχι μόνο να μιλούν ελεύθερα τη μητρική τους γλώσσα αλλά και να τη διδάσκονται ιδιωτικά, σε οποιοδήποτε επίπεδο εκπαίδευσης. Δεν μπήκε η διδασκαλία της στο δημόσιο σχολείο, αλλά δεν απαγορεύεται σε ιδιωτικό.
Επίσης οι κουρδικές πόλεις, τα χωριά, τα ποτάμια, τα βουνά, που με την ίδρυση του κεμαλικού κράτους είχαν πάρει τουρκικές ονομασίες ώστε να εξυπηρετηθεί η αφομοιωτική πολιτική, τώρα δίνονται και πάλι (τουλάχιστον συμβολικά) στον κουρδικό λαό, που θα μπορεί πλέον να αναφέρεται σ’ αυτά έτσι όπως τα όριζε η παράδοση.
Παράλληλα ελευθερώνονται τα τρία γράμματα του κουρδικού αλφαβήτου που μέχρι σήμερα ήταν απαγορευμένη η γραφή τους επειδή δεν υπήρχαν στο τουρκικό αλφάβητο. Ασήμαντο θα πουν πολλοί, αλλά όμως είναι συγκλονιστικό για έναν ολόκληρο λαό το να παίρνει πίσω τα τρία γράμματά του. Τα σύμβολα w, x, q δεν υπάρχουν στις τουρκικές λέξεις, οπότε ήταν απαγορευμένη η χρήση τους.
Για παράδειγμα η μεγάλη γιορτή Νεβρόζ απαγορευόταν να γραφτεί Newroz από τους Κούρδους και ήταν αποδεκτή μόνο η γραφή Nevruz. Για το Κοράνι έπρεπε να γράφουν Kuran και όχι Quran, όπως είναι στη γλώσσα τους. Η γραφή της κουρδικής λέξης Welat (πατρίδα) ήταν απαγορευμένη, αφού ακόμη και η αλλαγή της σε Velat για τους Κούρδους δεν σήμαινε τίποτα. Και το τρομακτικό είναι ότι ο Κούρδος που συλλαμβανόταν να γράφει αυτά τα τρία γράμματα οδηγούνταν στη φυλακή.
Σημαντική θα είναι και η αλλαγή του εκλογικού ορίου 10%, που εξαιτίας αυτού οι Κούρδοι δεν μπορούσαν να εκπροσωπηθούν με τα κόμματά τους στο τουρκικό Κοινοβούλιο, οπότε κατέβαιναν είτε ως ανεξάρτητοι είτε με άλλα τουρκικά κόμματα. Ο Ερντογάν δηλώνει ότι είναι διατεθειμένος να κατεβάσει αυτό το όριο εισόδου στη Βουλή στο 5% ή στο 3%.
Από τα μικρά και τα λίγα φαίνεται ότι ο Ερντογάν είναι αποφασισμένος. Αυτό έδειξε και η αλλαγή που τόλμησε στα δημοτικά σχολεία. Κάθε πρωί τα παιδιά πριν μπουν στις τάξεις τους έλεγαν υποχρεωτικά μια προσευχή – όρκο, ύμνο κατ’ ουσίαν στον εθνικισμό. Δήλωναν δηλαδή «πόσο μεγάλη ευτυχία είναι να είσαι Τούρκος», «ένας Τούρκος αξίζει το σύμπαν». Η συστηματική πλύση εγκεφάλου άρχιζε από τα πρώτα σχολικά χρόνια. Καταργήθηκε αυτή η προσευχή, διότι «στα τουρκικά σχολεία πηγαίνουν και παιδιά άλλων εθνοτήτων». Οι αντιδράσεις από την αντιπολίτευση ήταν θυελλώδεις. Και καλά από το φασιστικό κόμμα MHP ήταν αναμενόμενες, αλλά από το ρεπουμπλικανικό CHP ήταν ανέλπιστο.
Ο σεβασμός στη διαφορετικότητα, στα θρησκευτικά πιστεύω ήταν ανύπαρκτος στο τουρκικό κατεστημένο. Οι «διαφορετικοί» αντιμετώπιζαν ποινή φυλάκισης από ένα ώς τρία χρόνια. Με τον φόβο αυτής της τιμωρίας ζούσαν χριστιανοί, Αρμένιοι, ζωροαστριστές, Ασσύριοι. Με τον νόμο για την εξάλειψη αυτού του μίσους όλα αυτά θα αποτελούν παρελθόν. Πάντως δεν ικανοποιήθηκαν όσοι περίμεναν ότι θα δοθεί αμνηστία στους πολιτικούς κρατούμενους και στους πολιτικά διωκόμενους.
Επίσης δεν υπήρξε καμία εξέλιξη με τη Σχολή της Χάλκης, παρά μόνο μια δηκτική δήλωση: «Το μοναστήρι της Σουμελά το επιστρέψαμε, η μεγάλη εκκλησία στη λίμνη του Βαν Αχταμάρ λειτούργησε κι άλλες δεκάδες εκκλησίες ανακαινίστηκαν και άρχισαν να λειτουργούν, ενώ από την άλλη πλευρά [την ελληνική] δεν έγινε η παραμικρή κίνηση για τη μειονότητα και για το τζαμί».
Είναι αλήθεια ότι με το πακέτο του Ερντογάν, που έχει ορισμένα θετικά σημεία, επιχειρείται ένας εκδημοκρατισμός αλά τουρκικά. Είναι σαφές ότι ο Τούρκος πρωθυπουργός δεν ξεχνάει ότι σε έξι μήνες είναι οι δημοτικές εκλογές, γνωρίζει καλά ότι η βασική του δεξαμενή είναι οι «πούροι» Τούρκοι πολίτες και δεν θέλει το κόμμα του να χάσει την ψήφο τους.