Οι αφίξεις των ξένων επισκεπτών αυξάνονται, τα ευρώπουλα όμως μειώνονται

Οι αφίξεις των ξένων επισκεπτών αυξάνονται, τα ευρώπουλα όμως μειώνονται

Μπορεί οι αριθμοί να ανθούν, αλλά τα μηνύματα που έρχονται από το τουριστικό μέτωπο δεν είναι τα καλύτερα. Οι αφίξεις τουριστών ολοένα και αυξάνονται, αλλά το μέσο έσοδο ανά τουρίστα συνεχώς μειώνεται τα τελευταία χρόνια. Ακόμη περισσότερο κάτι τέτοιο αναμένεται να συμβεί φέτος, όπου ο ανταγωνισμός των εταιρειών χαμηλού κόστους στην Ελλάδα αναμένεται να φέρει ακόμη περισσότερους τουρίστες χαμηλής δαπάνης.

Στον βωμό του… μπάτζετ, πολλοί δεν αποκλείουν να ζήσουμε ξανά σκηνές από το… «Γοργόνες και μάγκες», όπου οι ξένοι καταβρόχθισαν τα κεφτεδάκια της Μάρθας Καραγιάννη κι έφυγαν αφήνοντάς την στα κρύα του λουτρού. Παρ’ όλα αυτά, ο τουρισμός θα παραμείνει για τα επόμενα χρόνια η βαριά βιομηχανία της χώρας, προσφέροντας στους «έχοντες» μεγάλες ευκαιρίες πλουτισμού και δίνοντας τη δυνατότητα σε νέα «τζάκια» να αναδειχτούν.

Στις αρχές του χρόνου ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ Ανδρέας Ανδρεάδης δήλωνε ότι το 2013 είχαμε 17,8 εκατ. αφίξεις και 12,5 δισ. άμεσα έσοδα. Προέβλεπε τότε ότι το 2014 «θα έχουμε νέα ρεκόρ στον τουρισμό», προβάλλοντας και έναν μάλλον μαξιμαλιστικό στόχο για το μέλλον: το 2021 να έχουμε 24 εκατ. αφίξεις, 48 δισ. συνολικά έσοδα και 300.000 θέσεις εργασίας.

Ρεκόρ

Οι εκτιμήσεις του Ανδρεάδη για αφίξεις μάλλον δείχνουν να επιβεβαιώνονται: Τα επιμελητήρια υπολόγισαν πριν από μερικές εβδομάδες ότι για το 2014 οι αφίξεις θα πλησιάσουν ή και θα ξεπεράσουν τις 18,5 εκατ. Όμως τα άμεσα έσοδα δύσκολα θα φτάσουν τα 13 δισ., ενώ οι θέσεις εργασίας που θα διαμορφωθούν εποχικά για τη σεζόν δεν θα ξεπεράσουν τις 50.000. Ο λόγος είναι ότι ο αριθμός των τουριστών που διαμορφώνουν το νέο κύμα «εισόδου» στη χώρα είναι επισκέπτες χαμηλού κόστους.

Την επιβεβαίωση του ρεκόρ αφίξεων υποστηρίζει και η εκρηκτική αύξηση των πτήσεων προς και από τη χώρα μας. Τον Μάιο η Ελλάδα πήρε την πρώτη θέση μεταξύ όλων των τουριστικών προορισμών της Μεσογείου με κριτήριο τον ρυθμό αύξησης των αεροπορικών θέσεων, και μάλιστα με μεγάλη διαφορά από τους κύριους ανταγωνιστές της.

Όμως η αύξηση αυτή προέρχεται κυρίως από την… επιδρομή των εταιρειών χαμηλού κόστους, που μετά τη συμπίεση των τιμών στα ξενοδοχεία και τη διαμόρφωση μεγάλων ευκαιριών στα πακέτα για μεγάλες ομάδες τουριστών έσπευσαν να καλύψουν το «κενό».

Δεν είναι τυχαίο ότι η είδηση της άνοιξης στην αεροπορική και τουριστική αγορά ήταν η άφιξη της Ryanair, που εκτός από την απευθείας σύνδεση πολλών πόλεων με το εξωτερικό έβαλε και δρομολόγια εσωτερικού από Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Χανιά.

Για το τι μπορεί να σημαίνει η έλευση της Ryanair έχει γράψει πριν από λίγο καιρό το «Ποντίκι» αναλύοντας το πώς οι Ιρλανδοί, αφού «κανιβάλισαν» την κίνηση σε διάφορες ευρωπαϊκές πόλεις (μεταξύ αυτών και ο Βόλος), αποχώρησαν ως… κύριοι, αφήνοντας πίσω τους συντρίμμια.

Προφανώς η εταιρεία έχει πιο σοβαρούς σκοπούς και πιο μεγαλεπήβολες βλέψεις για το ελληνικό της πρότζεκτ αυτή τη φορά. Αναμενόμενο βέβαια, αφού η Ελλάδα σημαίνει εκατομμύρια τουρίστες, άρα και εκατομμύρια ευρώ σε εισιτήρια που οι Ιρλανδοί προτίθενται να βγάλουν από την τσέπη τους.

Έτσι η Ryanair, πουλώντας το «στόρι» με τα φθηνά εισιτήρια για να κερδίσει την κοινή γνώμη, άρχισε λίγο μετά να δείχνει και τις πραγματικές προθέσεις της. Από λόρδος… μπαμπούλας, η ιρλανδική εταιρεία έφτασε στο σημείο να χαρακτηρίσει το αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος» σταθμάρχη διοδίων του ελληνικού κράτους. Ποιος είναι ο λόγος;

Με την προσθήκη των τελών του αεροδρομίου στην τιμή των εισιτηρίων, η πολιτική χαμηλού κόστους της Ryanair δεν βγαίνει με τίποτα και ο ιδιοκτήτης O’ Leary έχει ζητήσει να καταργηθεί πάση θυσία. Αυτό βέβαια είναι το ένα πρόβλημα των εταιρειών χαμηλού κόστους. Το άλλο είναι οι ξένοι τουρίστες που φέρνουν, οι οποίοι είναι ως επί το πλείστον χαμηλής εισοδηματικής στάθμης.

Οι αριθμοί

Το πρόβλημα είχε αρχίσει να φαίνεται από πέρυσι, οπότε, σύμφωνα με έρευνα του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος, καταγράφηκε ότι το μέσο ποσό δαπάνης ανά διανυκτέρευση, δηλαδή οι καθαρές εισπράξεις, δεν ξεπερνούσε τα 78 ευρώ την ημέρα. Δηλαδή ότι με το νούμερο αυτό ο μέσος επισκέπτης κάλυπτε ξενοδοχείο, μεταφορικά, διασκέδαση και φαγητό… Δύσκολο να επιβιώσουν οι περισσότερες επιχειρήσεις με τέτοια νούμερα.

Σύμφωνα με μια άλλη έρευνα της Τράπεζας της Ελλάδος, μειωμένη ήταν η μέση τουριστική δαπάνη και τον περασμένο Αύγουστο, δηλαδή τον μήνα που η κυβέρνηση πανηγύριζε επειδή, μετά την αύξηση 18,9% στις αφίξεις, συγκέντρωσε το 21,6% των ετήσιων εσόδων. Κατά τα στοιχεία της ΤτΕ, ενώ τον Αύγουστο του 2012 οι ξένοι ξόδεψαν (κατά μέσο όρο) 754 ευρώ ανά ταξίδι, η αντίστοιχη δαπάνη τον Αύγουστο του 2013 έπεσε κατά 2,8%, στα 732 ευρώ.

Εντυπωσιακοί οι αριθμοί, αποκαλύπτουν το πρόβλημα με τους τουρίστες χαμηλού κόστους που φτάνουν στην Ελλάδα με τα τσάρτερ και τις εταιρείες χαμηλού κόστους.

Κι αν κάποιοι προσπάθησαν να μας πείσουν ότι δεν φταίει αυτό, αλλά το ότι τον περασμένο Αύγουστο «πλάκωσαν» στη χώρα μας για διακοπές… ορδές από Βαλκάνιους γείτονες, αξίζει να σημειώσουμε ότι οι Αλβανοί τουρίστες ήταν αυτοί που ξόδεψαν τα περισσότερα (από τους γείτονες), εμφανίζοντας τη μεγαλύτερη δαπάνη ανά διανυκτέρευση (130,6 ευρώ)!

Υψηλό μέσον όρο είχαν και οι Τούρκοι με μέσο όρο 76,9 ευρώ την ημέρα. Δηλαδή κοντά στον γενικό μέσο όρο. Επομένως δεν ευθύνονται αυτοί (που σημειωτέον ήρθαν και με αυτοκίνητο), αλλά… κάτι άλλο.

Το γιατί πρέπει στην κυβέρνηση να είναι προσεκτικοί όταν πανηγυρίζουν (θυμίζουμε ότι έσπευσαν να πανηγυρίσουν και την έλευση της Ryanair) στηρίζει και η έρευνα του ΞΕΕ για πέρυσι τον Αύγουστο, η οποία έδειξε ότι άλλο το ρεκόρ σε αφίξεις και άλλο το τι βάζει η τουριστική βιομηχανία στο ταμείο. Με κριτήριο τις αφίξεις (όπου τα τσάρτερ και οι αεροπορικές χαμηλού κόστους πρωτοστάτησαν):

◆ Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας έσπασε ρεκόρ με 1.021.903 επισκέπτες μόνο τον Αύγουστο. Όμως η μέση ημερήσια δαπάνη ανά τουρίστα ήταν μόλις 50,4 ευρώ.

◆ Αντίθετα η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, με 1.007.797 αφίξεις, είχε σχεδόν το διπλάσιο έσοδο ανά επισκέπτη με 96,4 ευρώ την ημέρα.

Ανησυχητικό και το γεγονός ότι, παρά την αντίθετα επικρατούσα άποψη, οι ξένοι δεν ξοδεύουν πλέον πολλά χρήματα για διασκέδαση εκτός ξενοδοχείου (άλλη μία… κακή συνήθεια του χαμηλού τουρισμού), αλλά προτιμούν τα all inclusive πακέτα που περιλαμβάνουν το βραδινό ποτό στο ξενοδοχείο. Η έρευνα του ΞΕΕ έδειξε ότι από τη συνολική τουριστική δαπάνη του Αυγούστου του 2012 σε διασκέδαση εκτός ξενοδοχείου διοχετεύθηκε μόνο το 8,58% των χρημάτων!

Η Ryanair

Καμπανάκι λοιπόν για τα φωτεινά τουριστικά έσοδα, αφού, όπως έχει ήδη αποκαλύψει το «Π», οι φετινοί μας τουρίστες θα προέρχονται σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από συστήματα χαμηλού κόστους.

Έτσι, ενώ σε έναν βαθμό η αύξηση των αεροπορικών θέσεων σε δρομολόγια από και προς την Ελλάδα οφείλεται στην ισχυροποίηση της Aegean μετά τη συγχώνευσή της με την Olympic Air και την ένταξη νέων προορισμών, η αύξηση θέσεων τον Μάιο οφείλεται κυρίως στη Ryanair. Η οποία σε σχέση με πέρυσι αύξησε κατά 70% τις προσφερόμενες θέσεις (κατά 24.000 εβδομαδιαίως) μετά τη δημιουργία βάσεων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.

Και βέβαια στην Ελλάδα συνωστίζονται πολλές άλλες εταιρείες χαμηλού κόστους, αλλάζοντας τον τουριστικό χάρτη. Ήδη οι εταιρείες χαμηλού κόστους από 12 πέρυσι αυξάνονται σε 17, με τις πτήσεις να ενισχύονται κατά 42%. Οι προορισμοί των εταιρειών αυτών αυξάνονται ανάλογα από 25 σε 35 (40%) συνδέοντας την Αθήνα με συνολικά 39 αεροδρόμια. Κι έτσι, αυτοί που γκρίνιαζαν για τα τέλη του «Ελ. Βενιζέλος» φέτος το καλοκαίρι διαμορφώνουν το 29,3% των εταιρειών με προγραμματισμένες πτήσεις στην Αθήνα.

Μόνο στην πρωτεύουσα οι εταιρείες που επανέρχονται είναι η Vueling, η Transavia, η Transavia France, η ΕasyJet (που διατηρεί μερίδιο 5% της ελληνικής αγοράς), η Meridianna Fl, η Niki, η Brussels Airlines, ενώ στην περιφέρεια πετούν απευθείας η Αirberlin και η Condor, που πλέον είναι ο αεροπορικός βραχίονας του γερμανικού tour operator Thomas Cook.

Τίποτε λοιπόν δεν είναι τυχαίο. Ούτε και οι πληροφορίες που θέλουν τις εταιρείες χαμηλού κόστους να επιδιώκουν άτυπα να εκθρονίσουν τους παραδοσιακούς αερομεταφορείς στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου για να επιβάλουν τους δικούς τους όρους στις τουριστικές αγορές.

Για πρώτη φορά αυτό παρατηρήθηκε στην Ισπανία, όπου οι εταιρείες χαμηλού κόστους περιόρισαν την Iberia σε δευτερεύοντα ρόλο, με μόλις 15% της αγοράς, και τώρα ελέγχουν την πιάτσα. Ακολούθως η μάχη (με κύριους εκφραστές την Ryanair και την EasyJet) πέρασε στην Ιταλία, όπου πάλι έπειτα από επίθεση της Ryanair η Alitalia περιορίστηκε και δίνει πάλι μάχη για τη σωτηρία της. Η Ελλάδα είναι ο προφανής επόμενος στόχος με την Aegean όμως να κρατά πολύ υψηλότερα μερίδια αγοράς (35%+), κάτι που την καθιστά πολύ δυσκολότερο αντίπαλο…

Το 2014 με μια ματιά
 
Την ίδια στιγμή που οι επιφυλάξεις είναι απολύτως δικαιολογημένες, τα νούμερα του ελληνικού τουρισμού διαμορφώνουν ένα πεδίο στο οποίο οι επενδύσεις και η κίνηση χρήματος είναι εκ των ων ουκ άνευ.

Σύμφωνα με την Alpha Bank, ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στα ξενοδοχεία έφθασε τον Ιανουάριο στις 89,5 μονάδες, από 74,9 τον Δεκέμβριο του 2013, σε διπλάσια σχεδόν τιμή έναντι της περυσινής (Ιαν. 2013: 48,3 μον.), και στα Τουριστικά Πρακτορεία έφτασε στις 98,3 μονάδες από 83,6 τον Δεκέμβριο του 2013 και έναντι 59,0 τον Ιανουάριο του 2013.

Σε επίπεδο προκρατήσεων τη μεγαλύτερη μέχρι τώρα αύξηση καταγράφει η Ρωσία με 20%, ενώ τουριστικοί παράγοντες σημειώνουν ότι μεγάλη αύξηση σημειώνει και η Γερμανία. Με επίσης διψήφιο ποσοστό ανόδου κινούνται Ολλανδία, σκανδιναβικές χώρες και Αυστρία, ενώ θετικό πρόσημο υπάρχει και στις κρατήσεις από Γαλλία και Βρετανία, που είχαν σημειώσει ρεκόρ πέρυσι.

Αύξηση έως 10% αναμένεται στις αφίξεις Αμερικανών τουριστών, οι οποίοι αποτελούν ένα δείγμα υψηλού ενδιαφέροντος, μια και είναι από τους επισκέπτες που ξοδεύουν μεγάλα ποσά. Οι Αμερικανοί ταξιδιωτικοί πράκτορες έχουν εστιάσει το ενδιαφέρον τους στους παραδοσιακά δημοφιλείς προορισμούς των Aμερικανών (Σαντορίνη, Mύκονο, Aθήνα), ενώ εντάσσουν και νέους, όπως η Mήλος.

Αντίθετα, η κρουαζιέρα μετά την περυσινή αύξηση της τάξης του 3,34% αναμένει στασιμότητα ή και μείωση. Η εκτιμώμενη πτώση οφείλεται περισσότερο στην αστάθεια στην Ανατολική Mεσόγειο, που επηρεάζει έντονα όλο τον κλάδο στην περιοχή και όχι την Ελλάδα.